2-mavzu. O’zbekistonda kartografiya fanining rivojlanish tarixi. Uyg’onish davri kartografiyasi. Buyuk allomalarning fanga qo’shgan hissalari

O’zbekistonning inqilobgacha bo’lgan xar-xil masshtabli kartogrfik tasvirini “Rossiya xarbiy topograflar korpusi” yaratgan. Ular tomonidan Turkistonning umumgeografik kartasi tuzilgan (1889 y). O’rta Osiyo, shu jumladan, O’zbekistonni kartografiyalashda rus Geografiya jamiyatining olimlari ishtirok etishgan. 1914 yili O’zbekistondagi sug’oriladigan erlarining dastlabki kartasi tuzilgan. Unda Chirchiq daryosi xavzasi, Mirzachshlda sug’orilishi mumkin bo’lgan erlarning chegaralari ko’rsatilgan. Shu kartalar asosida Mirzachshl o’zlashtirila boshlagan.

• O’zbekistonning inqilobgacha bo’lgan xar-xil masshtabli kartogrfik tasvirini “Rossiya xarbiy topograflar korpusi” yaratgan. Ular tomonidan Turkistonning umumgeografik kartasi tuzilgan (1889 y). O’rta Osiyo, shu jumladan, O’zbekistonni kartografiyalashda rus Geografiya jamiyatining olimlari ishtirok etishgan. 1914 yili O’zbekistondagi sug’oriladigan erlarining dastlabki kartasi tuzilgan. Unda Chirchiq daryosi xavzasi, Mirzachshlda sug’orilishi mumkin bo’lgan erlarning chegaralari ko’rsatilgan. Shu kartalar asosida Mirzachshl o’zlashtirila boshlagan.
• XX asrning 30-yillari boshlarida O’zbekiston ekonomikasini, shu jumladan paxtachilikni, bog’dorchilikni va uzumchilikni, qishloq xo’jaligining boshqa tarmoqlarini, O’rta Osiyodagi boshqa soh’alarni aks ettiruvchi ayrim kartalar chop etilgan. O’rta Osiyo iqtisodiy geografiyasi bo’yicha tuzilgan birinchi karta sobiq Ittifoqni qishloq xo’jaliklari qomusida keltirilgan (1936 y). Unda paxtachilik, paxtachilik-donchilik, lalmikor-donchilik rayonlari, ko'chmanchi va ayrim ko'chmanchi chorvadorlar h’amda asosiy qorako'lchilik h’ududlari ko’rsatilgan.

O’zbekiston h’ududining maxsus Ijtimoiy-iqtisodiy kartalari 60-yillarning boshidan nashr qilina boshlandi. “O’zgiprozem” instituti tomonidan 1961-yilda “O’zbekiston qishloq xo’jaliklari kartalari” (masshtabi 1:1000 000) chop etilgan bo’lib, u qishloq xo’jaliklari mutaxassislari foydalanishi uchun mo'ljallangan edi. Mazkur kartada respublika qishloq xo’jaliklari ishlab chiqarishini asosiy tarmoqlari va joylashishi tasvirlangan edi.

• O’zbekiston h’ududining maxsus Ijtimoiy-iqtisodiy kartalari 60-yillarning boshidan nashr qilina boshlandi. “O’zgiprozem” instituti tomonidan 1961-yilda “O’zbekiston qishloq xo’jaliklari kartalari” (masshtabi 1:1000 000) chop etilgan bo’lib, u qishloq xo’jaliklari mutaxassislari foydalanishi uchun mo'ljallangan edi. Mazkur kartada respublika qishloq xo’jaliklari ishlab chiqarishini asosiy tarmoqlari va joylashishi tasvirlangan edi.
• “O’zdaverloyih’a” (“O’zgiprozem”) instituti tomonidan 1964 yilda bir qancha 1:1000000 masshtabda Ijtimoiy-iqtisodiy kartalar turkumi nashr qilingan. Ushbu turkum kartalarida qishloq xo’jaliklari o’zida jamlangan kartogrfik jih’atdan umumlashtirilgan ma’lumotlar keltirgan. Unda respublika tabiiy sharoiti va axolisiga tegishli mavzuli kartalar h’am kiritilgan.
• O’zbekiston qishloq xo’jaliklari vazirligi tomonidan 1964 yilda “O’zbekistonni agroSanoat albomi” atlas sifatida chop etilib, unda asosan agroSanoat kompleksiga ko’proq etibor qaratilgan. 1963 yilda O’zbekistonni dastlabki kompleks atlasi chop etildi, unda asosan tabiiy kartalar berilib, Ijtimoiy-iqtisodiy ko’rsatkichlar bazi sabablarga ko’ra o’z ifodasini topmagan.