201-guruh talabasi o’rinov sayfiddinning fazoviy ma’lumotlar infratuzilasi

URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI TABIIY FANLAR FAKULTETI GEODEZIYA, KARTOGRAFIYA VA KADASTR YO’NALISHI

201-GURUH TALABASI O’RINOV SAYFIDDINNING

FAZOVIY MA’LUMOTLAR INFRATUZILASI

FANIDAN

2-AMALIY ISH
MAVZU: FMINING ATROF MUHITNI MUHOFAZA QILISH VA TABIIY OFATLAR RISKINI YUMSHATISHDAGI AHAMIYATI. ASOSIY OMILLARNI ANIQLASH.
BAJARDI O’RINOV SAYFIDDIN
QABUL QILDI: MATCHANOV OTABEK


2-AMALIY ISH
MAVZU: Milliy FMIning iqtisodiy modelini muhokama qilish.
Savol:
Mamlakatingizda xarajatlarni qoplovchi modeldan foydalanaish evaziga MilliyFMIni qo’llab quvvatlaydigan tashkilotlar, ma’muriy idoralar, kompaniyalar bormi? Yoki xarajatlarni qoplovchi modeldan foydalanadiganlari bormi?
Yoki davlat tomonidan moliyalanadigan va ochiq ma’lumotlardan foydalanadigan tashkilotlar bormi?
Javob:
Milliy fazoviy maʼlumotlar infratuzilmasining holati va rivojlanishi tahlili oʻtkazildi. Bunday axborot markazlari va tizimlarini yaratish zarurati ko'rsatilgan. Bu atamaning lingvistik tahlili berilgan. Terminning mazmun komponenti ko'rsatilgan: standartlar, tushunchalar, xizmat ko'rsatish tizimi. Ta'kidlanishicha, fazoviy ma'lumotlar infratuzilmasi asosini fazoviy ma'lumotlarni saqlash bo'yicha mintaqaviy va federal fondlar tashkil qiladi. Bunday fondlarni tashkil etish asoslari ko'rsatilgan. Fazoviy ma'lumotlar infratuzilmasi va fazoviy aloqalar va georeferentsiya o'rtasidagi munosabatlar tasvirlangan. Maʼlumotlarning fazoviy infratuzilmasini yaratish iqtisodiyot va boshqaruv samaradorligini oshirishi koʻrsatilgan.
Turli korxonalarning ishlab chiqarish faoliyati natijasida to'plangan katta hajmdagi fazoviy ma'lumotlar, ularning shakllari va tuzilmalarining xilma-xilligi fazoviy axborotdan foydalanish jarayonlarini qiyinlashtiradi va ba'zan to'sqinlik qiladi. Hudud haqidagi ma'lumotlarga bo'lgan yangi bozor talablari va axborot texnologiyalarining rivojlanishi yangi echimlarni izlashni talab qiladi.
Biz bilamizki FMI ning moddiy va nomoddiy turlari bo’lib bularga biz moddiy tomoniga quidagilarni kirgizishimiz mumkin ya’ni bularga asvalt, svet, gaz va boshqalar nomoddiy tomoniga bo’lsa ta’lim tizimi, sog’liqni saqlash, ichki ishlar bo’limi bularning barchasi insonlarning yaxshi yashashi uchun yaratilgan qulayliklar infratuzulmasidir.
Savolda tashkilotlar, ma’muriy idoralar, kampaniyalarni so’ralgan va shu bilan birga bu ma’lumotlardan foydalanishda ularga ketadigan sarf xarajatlarni o’zlari moliyalashtiradigan organlarmi yoki xususiy kompaniyalarmi deyilgan men umumiy qilib o’zim tushungan variyantni aytib o’taman. Bularga yorqin misol davlat organi bo’lgan Kadastr Agentligi huzuridagi geoportal bu portal yaqin yillarda O’zbekiston Respublikasida rivojlanib amalda qo’llanib kelinmoqda va uni yanada rivojlantirish uchun chora tadbirlar o’tkazilib kelinmoqda. Kadastr tizimi nega aynan FMI ga yorqin misol bo’la oladi bunga sabab o’zim ko’rganim Kadastr tizimi ham juda katta ahamiyatga ega bo’lgan tizimlardan biridir bunda FM foydalanganda unga ketadigan sarf xarajatlar davlat tomonidan qoplab beriladi unda ko’p vaxtlarda ochiq tizimdan foyalanladi va bundan so’ng undan foydalanadigan axoli ham bu kadastr tarkibidagi ma’lumotlrni bemalol ochiq shaffoflik bilan foydalana oladi. Kadastr tizimining ichiga ko’plab sohalarni qamrab olgan kadstrlar kiradi aynan mana shu kadastrlarni ichidagi kadastrda FM dan foydalanishadi yani yrlarni xatlovga kirgizish bu ishni yakunlagandan so’ng biron bir yuridik bo’lsin yoki jismoniy shaxs bo’lsa ham bu geoportaldan bemalol kirib foydalanib biladi.

Bunga kirish uchun albatta aynan shu kadastrga bir sayt yaratilgan bu sayt bo’lsa Lex.uz sayti orqali bemalol ochiq ma’lumotlardan foydalanib bilishadi.

Bu kadastrlar tizimi DKYAT deb nomlanib uning tarkibida 21 kadastr bor edi hozirgi kunda 21 chi kadastr olib tashlandi ya’ni hududlar kadastri. Bundan tashqari qolgan kadastrlar bular yer kadastri, shaharsozlik kadastri, hayvonot olami kadastri, texnogen haflar yuqori bo’lgan hosilalar kadastri, o’rmon kadastri vaha kazo bularning barchasini malumotlarini to’plashda va ularni qayta ishlab saqlashda aholiga taqdim qilishning barchasiga FMI dan foydalaniladi.
Davlat organlari va Fazoviy ma’lumotlarga ishlov berishni amalga oshiradigan shaxslar o’zlari yaratgan va yangilagan bazaviy fazoviy ma’lumotlarni maxsus vakolatli davlat organlariga taqdim etishlari shartdir.
Bunaqangi saytlardan bir nechtasini yozib o’taman bular quidagilardir