28 mavzu: buxgalteriya hisobini konsepsiyasi va tamoyillari
Yüklə 2,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Esda tuting
|
MAVZU YUZASIDAN TAVSIY ETILADIGAN ADABIYOTLAR: 1.Buxgalteriya hisobi to’g’risidagi O’zbekiston Respublikasi Qonuni. Toshkent-1996 2. Ostonoqulov M. Buxgalteriya hisobi nazariyasi. Darslik. Toshkent- 1993. 3. Hoshimov B. Buxgalteriya hisobi nazariyasi. Darslik. Toshkent-2004. 4. Buxgalteriya hisobi nazariyasi.Ma’ruzalar matni.Toshkent-2000. 5. Buxgalteriya hisobi nazariyasi fanidan masalalar to’plami.Toshkent- 2000. 6. Buxgalteriya hisobining milliy standartlari. Toshkent-2004. MAVZU-11: XO’JALIK OB’EKTLARINI BAXOLASH. (Ma’ruza – 2 soat) REJA: 1. Mablag’’larni baholash. 2. Majburiyatlarni baholash. Tayanch iboralar: Tannarx, foyda, birlik, reallik, FIFO, LIFO, o’rtacha tannarx, AVECO, NIFO, HIFO. Buxgalteriya hisobida boshqa metodlar qatori baholash ham muhim ro’l o’ynaydi. Uzluksiz ko’zatishlar natijasida amalga oshirilgan ho’jalik 45 operatsiyalari ta’sirida ho’jalik mablag’’lari va ularning manbaalari tarkibida qanday o’zgarishlar bo’lganligini bilishdan oldin, bu amalga oshirilgan operatsiyalarni pul qiymatida o’lchash zarur. Xo’jalik operatsiyalarini pul birligida o’lchash uchun buxgalteriya hisobini baholash metodidan foydalanamiz. Korxonani ish faoliyatini aniqlovchi ko’rsatkichlaridan bo’lgan foyda, tannarx xaqidagi ma’lumotlar ishonchli bo’lish uchun xo’jalik mab lag’larini to’g’ri baholash muhim ahamiyatga egadir. Xo’jalik mablag’’larini noto’g’ri baholash, xo’jalik sub’ektlari ish faoliyati to’g’risidagi ma’lumotlarni aniq yoki noaniq ekanligidan dalolat beradi. Xo’jalik mablag’’larini to’g’ri baholash, baholashning realligi va birligi printsplariga asoslanadi. Real baholash bu sarf qilingan barcha xarajatlarni pul birligidagi haqiqiy o’lchovidir. Bu printsip barcha natural va mexnat ko’rsatkichlarini baholar yordamida pul birligidagi o’lchovga o’tkazishni ta’minlaydi. Ishlab chiqarishga sarf qilingan mahsulotlarni noto’g’ri baholash, meh nat kurol larini eskirishi uchun ajratmalarni mahsulot tannarxiga noto’g’ri qo’shish, ish haqini noto’g’ri aniqlash, bular hammasi xo’jalik sub’ektlarining real faoliyatini aniqlashga to’sqinlik qiladi. Baholashning birlik printsipi, bu har xil sub’ektlarda bir xil nomdagi mablag’’larni bir xilda baholashdir. Buning ma’nosi barcha xo’jalik sub’ektlarining balansidagi bir xil nomdagi mablag’’lar, bir xil tartibda baholanishini anglatadi. Hamma xo’jalik sub’ektlari uchun buxgalteriya hisobi va hisoboti haqidagi qonunga ko’ra mablag’’larni baholashda umumiy qoidaga amal qilinadi. Misol uchun, Asosiy vositalar boshlang’ich qoldig’i bo’yicha baholanadi. Bu boshlang’ich qoldiqga asosiy vositani sotib olish bahosi, transport va boshqa xarajatlar kiradi. SHuningdek, mahsulot, yoqilg’i esa haqiqiy tannarxi va tayorlash, olib kelish uchun qilingan xarajatlar bilan birga qo’shilgan bahoda aniqrog’i haqiqiy tannarxda baholanadi. Balansda tayyor mahsulotlar ishlab chiqarish tannarxi bo’yicha, tovarlar esa sotilish bahosida baholanadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida mahsulotlar bahosi doim bir xil bo’lmaydi, u doimo o’zgarib turadi. SHu sababli mahsulot, tovar zaxiralarini baholash bir oz murakkablashadi. Buning natijasida ishlab chiqarilayotgan mahsulot Muammo: Bozor iqtisodiyoti sharoitida xo’jalik mablag’larini mavjud printsip va usullarga asoslanib baholashni bilish. Esda tuting Baholashni realligi korxonadagi barcha mavjud resurslarni hajmini aniqlashga hamda moliyaviy natijalar xaqida aniq ma’lumotlar olishga ta’sir etadi. Muammo: Bozor iqtisodiyoti sharoitida baholash tizimini tamoyillarga asoslanib nazorat qilib borish. 46 tannarxi va shu mahsulotni sotishdan ko’radigan daromad ko’rsatkichlari ham o’zgaradi. Mahsulot zaxiralari haqiqiy sotib olingan tannarx bo’yicha ( o’rtacha), hisobot davriga to’g’ri kelgan bozor bahosida baholanadi. YAngi schyotlar rejasida mo’jallangan hisob usuliga ko’ra balansda mahsulot zaxiralari bir nechta usulda baholanishi mumkin. Bunday usullarning mo’ljallanishi baholashning o’zgarishi natijasida korxonalardagi mahsulot zaxiralarini qiymat jihatidan kamayishiga xam taosiri inobatga olingan . Bunday baholash usullariga quyidagilar kiradi: Yüklə 2,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|