3. Boshqa schyotlarga oid qoldiqlarni kiritish

Boshlang’ich qoldiqlarni kiritish: schyotlar bo’yicha qoldiqlarni kiritish, asosiy vositalar qoldiqlarni kiritish, xodimlarga ish haqi bo’yichamajburiyatlar va boshqa schyotlarga oid qoldiqlarni kiritish
Boshlang’ich qoldiqlarni kiritish yagona shaklda kiritiladi, menyu Korxona (Predpriyatie) Boshlang’ich qoldiqlarni kiritish (Vvod nachalnix ostatkov).
Soliqqa tortish tizimdan qat’iy nazar barcha kiruvchi qoldiqlar kiritishda yuqorida ta’kidlangan usulda amalga oshiriladi.
Boshlang’ich qoldiqlarni kiritish oborot-saldo qadnomani eslatadi. Shaklda schyotlar ro’yxati chiqariladi va bir schyot bo’yicha boshlang’ich qoldiq summasi schetning debeti yoki krediti bo’yicha aks ettiriladi.
Schyot bo’yicha qoldiqni kiritish uchun qoldiq kiritilayotgan schyotni belgilab olish va
tugmachasini bosish kerak. Tanlab olingan schyot bo’ycha qoldiqni kiritish uchun hujjat ochiladi va tegishli ma’lumotlar kiritiladi .

Boshlang’ich qoldiqlar qo’shimcha 000 schyot orqali buxgalteriya o’tkazmasi bilan kiritiladi. Qo’shimcha 000 schyot bo’yicha qoldiq boshlang’ich qoldiqlarni kiritish sanasida nolga teng bo’lishi kerak.

Kiritilgan qoldiqlarning to’g’riligini tekshirish uchun standart hisobot orqali Oborot-saldo qaydnomasi (oborotno-saldovaya vedomost) yoki Schet kartochkasi (Kartochka scheta) bilan tekshirish mumkin.

Asosiy vositalarning boshlang’ich qoldiqlarini kiritishda katta e’tibor qaratish kerak. Birinchi bo’lib, asosiy vositalar hisobi bo’yichahujjatlarni shakllantirishda foydalaniladigan ma’lumotlar bazasini o’rganib chiqish zarur.
Asosiy vositalar hisobi Asosiy vositalar (Osnovnie sredstva) ma’lumotlar bazasida yuritiladi. Unda asosiy vositalar to’g’risidagi ma’lumotlar saqlanadi. Bu ma’lumotlar vaqt o’tishi bilan ham va tashkilotning xususiyatidan qat’iy nazar o’zgarmaydi: nomi, asosiy vosita guruhi (bino, inshoat, mashina va uskunalar, transport vositalar va boshqa), foydalanishga topshirilgan sanasi va boshqalar..Korxonalarning buxgalteriya hisobini avtomatlashtirilgan tizimda olib borish uchun korxonalarni shartli ravishda ikkiga bo‘lish lozim: a) yangi ochilgan korxona, b) faoliyat ko‘rsatayotgan korxonalar. Agar korxona yangi bo‘lsa, schyotlar bo‘yicha qoldiqlar kiritilmaydi. Lekin korxona o‘z faoliyatini davom etayotgan bo‘lsa, xo‘jalik operatsiyalarini qayd qilishdan oldin boshlang‘ich qoldiqlarni kiritishi lozim boiadi. Qoldiqlarni hisobot davrining - yil, chorak yoki oyning birinchi sanasida kiritish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Qoldiqlarni kiritish sanasi hisobot davri boshidagi sanadan oldin b oiishi shart. Masalan, yil boshidagi qoldiqlar o‘tgan yilning 31-dekabri bilan kiritilishi lozim. Korxonaning boshlangich qoldiqlarni aniqlab olish uchun, moliyaviy hisobot elementlarining har bir moddasi 19-BHMSga binoan inventarizatsiyadan o'tkaziladi va qoldiqlar aniqlanishi kerak. Masalan, kontragent - mol yetkazib beruvchi - lining to‘liq nomi va manzili, telefon raqami, bankining nomi, bankdagi hisob raqami, MFO kodi, STIR, OKONX kodi, u bilan tuzilgan shartnoma raqami va sanasi. Tovar-moddiy zaxira, xomashyo va materiallar - uning turi, nomi, miqdori - natura va so‘mda, sorti, navi va boshqalar.

Boshlang‘ich qoldiqlarni kiritish yagona shaklda kiritiladi, menyu Korxona (Предприятие) Boshlang‘ich qoldiqlarni kiritish (Ввод начальны х остатков). Soliqqa tortish tizimdan qat’iy nazar barcha kiruvchi qoldiqlar kiritishda yuqorida ta’kidlangan usulda amalga oshiriladi.

Boshlang‘ich qoldiqlarni kiritish oborot-saldo qaydnomasini eslatadi. Shaklda schyotlar ro‘yxati chiqariladi va bir schyot bo‘yicha boshlang‘ich qoldiq summasi schyotning debeti yoki krediti bo‘yicha aks ettiriladi. Boshlang‘ich qoldiqlar qo‘shimcha 000 schyot orqali buxgalteriya o‘tkazmasi bilan kiritiladi. Qo‘shimcha 000 schyot bo‘yicha qoldiq boshlang'ich qoldiqlarni kiritish sanasida nolga teng bo‘lishi kerak. Kiritilgan qoldiqlarning to‘g‘riligini tekshirish uchun standart hisobot orqali Oborot-saldo qaydnom asi (оборотно-сальдовая ведомость) yoki Schet kartochkasi (Карточка счёта) bilan tekshirish mumkin. Asosiy vositalarning boshlang‘ich qoldiqlarini kiritishda katta e’tibor qaratish kerak. Birinchi bo‘lib, asosiy vositalar hisobi bo‘yicha hujjatlarni shakllantirishda foydalaniladigan ma’lumotlar bazasini o'rganib chiqish zarur. Asosiy vositalar hisobi vositalar (Основные средства) ma’lumotlar bazasida yuritiladi. Unda asosiy vositalar to‘g ‘risidagi ma’lumotlar saqlanadi. Bu ma'lumotlar vaqt o‘tishi bilan va tashkilotning xususiyatidan qat’iy nazar o‘zgarmaydi: nomi, asosiy vosita guruhi (bino, inshoat, mashina va uskunalar, transport vositalar va boshqa), foydalanishga topshirilgan sanasi va boshqalar. Ho‘jalik operatsiyalari dalillarini ro‘yhatdan o‘tkazishdan oldin dasturda, avvalambor, boshlang‘ich qoldiqlarni kiritish zarur. Agarda tashkilot yangi va oldin ho‘jalik faoliyatini yuritmagan bo‘lsa, boshlang‘ich qoldiqlarni kiritish talab qilinmaydi. Qoldiqlarni hisobot davri – yil, kvartal yoki oy boshiga (birinchisi afzalroq) kiritish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Qoldiqlarni kiritish bo‘yicha operatsiyalar sanasi hisobot davri boshidagi sanadan oldin bo‘lishi kerak, masalan, yil boshi uchun qoldiqlar o‘tgan yilning 31 dekabr kuniga kiritiladi. Korxonalarning buxgalteriya hisobini avtomatlashtirilgan tizimda olib borish uchun korxonalarni shartli ravishda ikkiga bo‘lish lozim: a) yangi ochilgan korxona, b) faoliyat ko‘rsatayotgan korxonalar. Agar korxona yangi bo‘lsa, schyotlar bo‘yicha qoldiqlar kiritilmaydi. Lekin korxona o‘z faoliyatini davom etayotgan bo‘lsa, xo‘jalik operatsiyalarini qayd qilishdan oldin boshlang‘ich qoldiqlarni kiritishi lozim boiadi. Qoldiqlarni hisobot davrining - yil, chorak yoki oyning birinchi sanasida kiritish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Qoldiqlarni kiritish sanasi hisobot davri boshidagi sanadan oldin b oiishi shart. Masalan, yil boshidagi qoldiqlar o‘tgan yilning 31-dekabri bilan kiritilishi lozim. Korxonaning boshlangich qoldiqlarni aniqlab olish uchun, moliyaviy hisobot elementlarining har bir moddasi 19-BHMSga binoan inventarizatsiyadan o'tkaziladi va qoldiqlar aniqlanishi kerak. Masalan, kontragent - mol yetkazib beruvchi - lining to‘liq nomi va manzili, telefon raqami, bankining nomi, bankdagi hisob raqami, MFO kodi, STIR, OKONX kodi, u bilan tuzilgan shartnoma raqami va sanasi.
Asosisy vositalar ma’lumotlar bazasini shakllantirishdan oldin, Amortizatsiya xarajatlarini aks ettirish usullari ma’lumotnomasi to‘ldiriladi (menyu Asosiy vosita - Amortizatsiya xarajatlarini aks ettirish usullari.Qo‘lda bajariladigan faoliyatlarnl diagrammalashtirish Qo'Ida bajariladigan faoliyatlarni diagrammalashtirishni ko'rsatissh uchun auditor jarayon va ichki nazoratni hisoblash uchun narxlar qatori sistemasini diagrammalashtirishi kerak bo ‘ladi. Auditor nima qilishni aniqlash uchun narxlar tartibi jarayoniga aloqador kishilar bilan suhbatlashishdan boshlaydi. Bu m a ’lumot boshqalariga o'xshash yozilgan ma'lumotlar to'plamiga bog'laniladi M aqsad diagrammalashtirishni ko'rsatish ekanligini unutmaslik lozim. Aniqlashtirish uchun, Sistema та ’lumotlari oddiy. 1. Narxlar bo'limidagi hisobchi email orqali xaridor talabnomasini qabul qiladi va qo 'Ida narxlar jadvalini tayyorlaydi. 2. Hisobchi uning 1-nusxasini та ’qullash uchun kredit bo ‘limiga jo ‘natadi. Boshqa uch nusxa va haqiqiy nuxsa vaqtincha lik to ‘Idiriladi, qonuniy kuchga ega bo 'Imaydi. 3. Kredit bo'Iimi hisobchisiga kredit bo'limidagi saqlanayotgan kredit yozuvlari nusxalariga qarshi xaridor talabnomasi kerak bo 'ladi. 4. Narxlar hisobchisi kredit m a ’qullanganligini ko'rgandan so'ng, и 1- nusxani xaridorning talabnomasi fayliga tikib qo ‘yadi. Hisobchi 2-nusxani omborga 3- va 4-nusxani yuklash bo ‘limiga jo 'natadi. 5. Ombor hisobchisi mahsulotlarni yig'adi mol-mulk yozuvlariga к о ‘chirmalarni qayd etadi va mahsulotlarni va 2-nusxani yuklash bo'limiga jo ‘natadi. 6. Yuklash bo ‘limi 2-nusxani va ombordan mahsulotlarni qabul qiladi va 2- nusxani kvitansiya sifatida tikib qo'yadi va xaridorga tovarlarni yuklaydi. Va nihoyat, hisobchi 3- va 4-nusxalarni yuklash bo'limiga hujjatlar orasiga joylashtiradi. Ushbu faktlarga asoslanib, auditor qism sistemaning diagrammasini yaratadi. Diagrammalashtirish diagramma yaratuvchiga katta imkoniyat beradigan texnik malaka singari mtihim san 'at shakli hisoblanadi. Biroq, dastlabki obyektivlik sistemaning bir biriga о 'xshamagan tavsifmi ta 'minlaydi. Xotirada esa aniq qoidalar va suhbatlar kuzatilishi kerak.
Iqtisodiyotni boshqarishdagi о ‘zgarishlar, bozor munosabatlariga о ‘tish buxgalteriya hisobini tashkil qilish va olib borishga katta ta 'sir ко ‘rsatadi. Har qanday iqtisodiy obyekt boshqarish faoliyatini asosini murakkab qurilishga ega bo ‘Igan axborot tizimlari tashkil qiladi, ularning tarkibi,faoliyat turi korxona, iqtisodiy obyekt,firmaning ко‘lamiga bog‘Boshqaruv jarayonida buxgalteriya hisobi katta rol o'ynaydi, bu yerda barcha axborotlarning 60 %ga yaqini jamlangan. Buxgalteriya hisobining axborotli tizimlari an ’anaviy ravishda vazifalarning quyidagi majmualarini о ‘z ichiga oladi: asosiy vositalar hisobi, moddiy boyliklar hisobi, mehnat va ish haqi hisobi, tayyor mahsulotlar hisobi, moliyaviy hisoblash operatsiyalarining hisobi, ishlab chiqarish harajatlari hisobi, yig 'ma hisob va hisobotlarni tuzish. ShK lar bazasida avtomatlashtirilgan ish joylarining tashkil qilingan, korxonalarda mahalliy hisoblash tarmoqlarini yaratish, axborot bazasini tashkil qilish va iqtisodiy vazifalar majmuasini shakllantirishda yangi talablarni ilgari surdi. Ma 'lumotlarni taqsimlash bazalari tizimini yaratish, turli foydalanuvchilar о 'rtasida axborotlarni almashtirish, kompyuterda boshlang ich hujjatlarni avtomatik shakllantirishning imkoniyatlari paydo boldi va boshqaruv masalalarining vazifalararo majmualari vujudga keldi. Vazifalararo majmuasini tashkil qilish «materiallar» dasturi ham kо‘rib chiqilishi mumkin.
Mablag‘lami to‘lovchining hisobvarag‘ida m ablagiar mavjud bo‘lmagan taqdirda, to‘lov talabnomasi «Muddatida to‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari» (2-kartoteka) 90963 balans hisobvarag‘iga joylashtiriladi hamda bu haqda uch ish kuni ichida m ablagiarni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka ma’lum qilinadi va mablagiarning kelib tushishiga qarab tolib boriladi. Mablagiarni toiovchining hisobvarag‘ida etarli mablag' boim agan taqdirda, bank tomonidan hisobvaraq qoldig‘i doirasida tolov amalga oshiriladi. Mablagiarning etarli boim agan qismi doirasida tolov talabnomasi «Muddatida toianm agan hisob-kitob hujjatlari» (2-kartoteka) 90963 balans hisobvaragiga joylashtiriladi, bunda to io v talabnomasining orqa tomonida qisman toiangan summa va sana ko‘rsatilib, imzo qo‘yiladi. Akseptli va akseptsiz tolov talabnomalarining “Muddatida toianm agan hisob-kitob hujjatlari” (2-kartoteka) 90963 balans hisobvaragidan hisobdan chiqarilishi m ablagiarni oluvchining yozma arizasiga asosan amalga oshiriladi hamda unga xizmat ko‘rsatuvchi bankka ijro etilmasdan qaytarib yuboriladi. Akseptli tolov talabnomasining nusxasi bankka kelib tushgandan keyingi kundan kechiktirmay, mablagiarni toiovchi yoki uning vakiliga “Tolov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari” jumalida imzo qo‘ydirgan holda topshiriladi hamda “Tolov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari” (1- kartoteka) 90962 balans hisobvaragiga joylashtiriladi. M ablagiarni toiovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan akseptli tolov talabnomalarini akseptlash bo'yicha quyidagi muddat belgilanadi: - bir hududda (viloyatlar, Toshkent shahri, Qoraqalpogiston Respublikasi) joylashgan - mijozlar uchun – tolov talabnomasi topshirilganidan keyingi kundan boshlab uch ish kuni; boshqa hududda joylashgan mijozlar uchun - tolov talabnomasi topshirilganidan keyingi kundan boshlab besh ish kuni; - mablaglarni toiovchining yozma talabiga ko‘ra -tolov talabnomasi topshirilganidan keyingi kundan boshlab o‘n ish kuni.