3-Mavzu: Boshlang’ich sinflarda ona tilidan sinfdan tashqari ishlarning mazmuni Reja

3-Mavzu: Boshlang’ich sinflarda ona tilidan sinfdan tashqari ishlarning mazmuni


Reja:

1. Ona tilidan sinfdan tashqari ishlarning maqsad va vazifalari

2. Sinfdan tashqari ishlarning bosqichlari


Tayanch tushunchalar: fonetika, grammatika, morfemika, sintaksiz, so’z birikmasi, so’z, ta’lim jarayoni, didaktik o'yinlar, olimpiadalar, kecha, viktorina, ertalik


ADABIYOTLAR
1. Abdullayeva B.S., Sadikova A.V., Toshpo‘latova M.I. Boshlang‘ich sinflarda matematikadan sinfdan tashqari ishlarni tashkil etish T.: OOO «Jahon - Print», 2011.
2. Jumayev M.E, Tadjiyeva Z.G‘. Boshlang‘ich sinflarda matematika o‘qitish metodikasi. (O O‘Y uchun darslik.) Toshkent. “Fan va texnologiyai” 2005 yil.
3. Jumayev M.E, Tadjiyeva Z.G‘. Boshlang‘ich sinflarda matematikadan fakultativ darslarni tashkil etish metodikasi. Toshkent. “TDPU” 2005 yil.
4. Tadjiyeva Z.G‘. Boshlang‘ich matematika darslarida tarixiy materiallardan foydalanish. Toshkent. “Uzkomtzentr” 2003 yil

Sinfdan tashqari ishlarning maqsadi – ona tili darslarida olgan bilim, ko’nikma va malakalarini takomillashtirish, ona tilining fonetika, grammatika, morfemika, sintaksiz, so’z birikmasi, so’z, gap kabi tushunchalari bilan yaqindan tanishish, muntazam ravishda ona tiliga muhabbatni uyg’otish va uni amalda to’g’ri qo’llay oladigan ongli komil insonni tarbiyalashdir.

Sinfdan tashqari ishlar o'quv dasturi bilan chambarchas bog'liq bo'lib, unda ko'zda tutilgan maqsad va vazifalarni amalga oshirishda yaqindan yordam beradi. Buning uchun o'quvchilarda izlanuvchanlik va ijodkorlik darajasiga ko’tarish talab qilinadi. Maktablarda 1959-yildan boshlab maxsus sinfdan tashqari ishlar darslari tashkil etilgan. Sinfdan tashqari ishlar 1-2 -sinfda haftada 1 marta, 3-4-sinfda 2 haftada 1 marta o'tkaziladi. Savod o'rgatish jarayonida esa haftadagi oxirgi alifbe darsining 17 -20 daqiqasi ajratiladi.
Boshlang‘ich sinflarda sinfdan tashqari ishlarni asosiy maqsadi-o‘quvchilarda fanga qiziqishni rivojlantirish, darsda olingan bilimlarni to‘ldiruvchi va chuqurlashtiruvchi ona tilidan bilim, ko‘nikma va malakalarni shakllantirishdan iborat.
Boshlang‘ich sinflarda ona tilidan “sinfdan tashqari ish” deyilganda o‘quvchilarning o‘qituvchi rahbarligida darsdan tashqari vaqtda tashkil qilingan, dastur bilan bog‘liq bo‘lgan material asosida ixtiyoriylik tamoyiliga asoslangan mashg‘ulotlar tushuniladi.
Sinfdan tashqari ishlarni ikki turini farqlash mumkin. Uning birinchi turiga rejadagi materiallarni o‘zlashtirishda orqada qoladigan bolalar bilan ishlash tushunilsa, ikkinchi turi esa ona tilini o‘rganishga qiziquvchi bolalar bilan o‘tkaziladigan mashg‘ulotlar kiradi.
Ma’lumki birinchi turdagi mashg‘ulotlar hozirgi kunda mamlakatimizning barcha mamlakatlarida mavjud. Bunday mashg‘ulotlarni bilimlar darajasi bir-biriga yaqin 3-4 o‘quvchidan iborat kichik guruhlarda haftada 1-2 marta o‘tkazish mumkin.
Odatda sinfdan tashqari ishlar deyilganda ko‘proq ikkinchi turdagi mashg‘ulotlar nazarda tutiladi va ular asosan o‘z oldiga quyidagi maqsadlarni qo‘yadi: O‘quvchilarda ona tiliga va uning tadbiqlariga qiziqish uyg‘otish, o‘quvchilarning ona tilidan reja bo‘yicha olgan bilimlarini kengaytirish, o‘quvchilarda ilmiy tekshirish xarakteridagi malakalarini oshirish, ilmiy-ommabop adabiyotlar bilan ishlashga o‘rgatish, o‘quvchilarda tilshunos olimlar va tarixiy materiallar haqida tasavvurlarini kengaytirishdan iborat. Bu maqsadlarni bir qismi darsda amalga oshiriladi, ammo dars vaqti chegaralanganligi tufayli qolgan qismini sinfdan tashqari ishlarda amalga oshiriladi.