37. Tarmoqda kalitlarni taqsimlash masalasini echish yo‘llari

37. Tarmoqda kalitlarni taqsimlash masalasini echish yo‘llari

Reja:

• Kriptografik tizim.
• Simmetrik kriptotizim
• Asimmetrik kriptotizim

Har Qanday Kriptografik Tizim Krpitografik Kalitlardan Foydalanishga Asoslangan. Kalit Axboroti Deganda Axborot Tarmoqlari Va Tizimlarida Ishlatiluvchi Barcha Kalitlar Majmui Tushuniladi. Agar Kalit Axborotlarining Etarlicha Ishonchli Boshqarilishi Ta’minlanmasa, Niyati Bo‘zuq Odam Unga Ega Bo‘lib Olib Tarmoq Va Tizimdagi Barcha Axborotdan Hohlaganicha Foydalanishi Mumkin. Kalitlarni Boshqarish Kalitlarni Generatsiyalash, Saqlash Va Taqsimlash Kabi Vazifalarni Bajaradi. Kalitlarni Taqsimlash Kalitlarni Boshqarish Jarayonidagi Eng Ma’suliyatli Jarayon Hisoblanadi.

Simmetrik kriptotizimdan foydalanilganda axborot almashinuvida ishtirok etuvchi ikkala tomon avval maxfiy sessiya kaliti, ya’ni almashinuv jarayonida o‘zatiladigan barcha xabarlarni shifrlash kaliti bo‘yicha kelishishlari lozim. Bu kalitni boshqa barcha bilmasligi va uni vaqti-vaqti bilan jo‘natuvchi va qabul qiluvchida bir vaqtda almashtirib turish lozim. Sessiya kaliti bo‘yicha kelishish jarayonini kalitlarni almashtirish yoki taqsimlash deb ham yuritiladi.

Asimmetrik kriptotizimda ikkita kalit - ochiq va yopiq (maxfiy) kalit ishlatiladi. Ochiq kalitni oshkor etish mumkin, yopiq kalitni yashirish lozim. Xabar almashinuvida faqat ochiq kalitni uning haqiqiyligini ta’minlagan holda jo‘natish lozim. Kalitlarni taqsimlashga quyidagi talablar qo‘yiladi: taqsimlashning operativligi va aniqligi; taqsimlanuvchi kalitlarning konfidensialligi va yaxlitligi.

Kompyuter tarmoqlaridan foydalanuvchilar o‘rtasida kalitlarni taqsimlashning quyidagi asosiy usullaridan foydalaniladi. Kalitlarni taqsimlovchi bitta yoki bir nechta markazlardan foydalanish. Tarmoq foydalanuvchilari o‘rtasida kalitlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri almashish.

Birinchi usulning muammosi shundaki, kalitlarni taqsimlash markaziga kimga, qaysi kalitlar taqsimlanganligi ma’lum. Bu esa tarmoq bo‘yicha o‘zatilayotgan barcha xabarlarni o‘qishga imkon beradi. Bo‘lishi mumkin bo‘lgan suiiste’mollar tarmoq xavfsizligining jiddiy bo‘zilishiga olib kelishi mumkin. Ikkinchi usuldagi muammo – tarmoq sub’ektlarining haqiqiy ekanligiga ishonch hosil qilishdir. Kalitlarni taqsimlash masalasi quyidagilarni ta’minlovchi kalitlarni taqsimlash protokolini qurishga keltiriladi: seans qatnashchilarining haqiqiyligiga ikkala tomonning tasdig‘i; ceans haqiqiyligining tasdig‘i; kalitlar almashinuvida xabarlarning minimal sonidan foydalanish.