|
4-mavzu. Korxonaning asosiy fondlari va ishlab chiqarish quvvatlari Reja4-мавзуKamayib boruvchi
usul- ya’ni qahtiy belgilangan eskirish me’yorini qo’llash mumkin
bo’lsada, ko’pincha to’g’ri chiziqli usul asosida normal eskirish me’yoriga nisbatan ikki kara
ko’paytirilgan me’yor qo’llaniladi, ya’ni amartizatsiya me’yori 20% bo’lsa, bu ikkiga
ko’paytirilib amalga oshiriladi. (20 x2)
Misol. Asosiy vositalarni amortizatsiya ajraatiladigan qismi 260000 so’mga teng bo’lsa,
foydalanish muddati 5 yil bo’lsa, tugatilish qiymati 26000 so’mga teng bo’lsa, u holda
1 yil uchun 260000+100 * 40=104000
2 yil uchun (260000- 104000)+100 * 40= 156000+100*40 = 62400
3 yil uchun (156000- 62400)=100 * 40+ 93600+100*40 = 37440
4 yil uchun (93600-37440)+100 * 40= 56160+100*40 = 22464
5 yil uchun 56160-22464-26000=7696
Bu usulni avfzalligi shundaki asosiy vosita yangiligi davrida amartzatsiya miqdori yuqori
darajada ajratiladi.
4.Sonlar yig’indisi usuli- eskirish asosiy vositalarni xizmat qilish muddati yig’indisi orqali
aniqlanadi. Yuqori misol asosida ko’rib o’tamiz.
1+2+3+4+5q15
1 yil uchun (5:15) *260000=86666
2 yil uchun (4:15) *260000= 69333
3 yil uchun (3:15) *260000= 52000
4 yil uchun (2:15) *260000= 34666
5 yil uchun (1:15) *260000= 17333
Jadallashtirilgan amortizatsiya samarasi
Hozirgi vaqtda notekis amortizatsiya rivoj topmoqda. Bunda, foydalanishning birinchi
yillarida jihozlar qiymatining katta qismi ishlab chiqarish xarajatlariga qo’shiladi. Masalan,
birinchi yilda – 50%, ikkinchi yilda – 30%, uchinchi yilda – 20%. Bu korxonada inqiroz
sharoitida qilingan xarajatlarni tezroq qoplab va ularni jihozlar narxini yangilash imkonini
beradi.
Asosiy kapitaldan jadallashtirilgan amortizatsiya ajratmasi talab yoki taklif va boshqa
holatlardan bog’liq bo’lmagan holda kapital mablag’ lar jamg’ arilishi rag’batlantiriladi.
Birinchidan, soliq hissasini qo’shimcha qisqarishi, soliqqa tortilgan balans foyda
qisqarishiga to’g’ri keladi, soliq darajasining progressivligi qisqarib boradi. Masalan, balans
foyda 3 barobarga qisqarsa, soliq kam stavkada to’langanda, sof foyda 2 barobarga qisqaradi.
Dostları ilə paylaş: |
|
|