Oligopolistik bozorlarda
sotuvchilarning faqat kichik
guruhi bo'lganligi sababli, oligopoliyaning asosiy xususiyati
hamkorlik va o'z manfaatlarini yuqori qo’yish o'rtasidagi
keskinlikdir.
Oligopolistlar
guruhi
Monopolist
yoqtiradigan - kam miqdorda ishlab chiqarish va chekli
xarajatdan yuqori narxni belgilash,
hamkorlik va
ishlashning eng yaxshisidir. Chunki har bir oligopolist
faqat o'zining foydasi haqida o'ylaydi va bu yerda
monopoliyadan chiqish yo'lini davom ettirishdan firmaning
bir guruhida kuchli rag'batlantiruvchi omil bor.
Bu -
Duopoliya
. Duopoliya
oligopoliyaning eng
sodda ko'rinishidir. Duopoliya - bu bozorda hech qanday
kelishuv bilan bog'liq bo'lmagan
faqat ikkita kompaniya
raqobatlashadigan iqtisodiy vaziyat.
Duopoliya faqat
ikkita raqobatchining mavjudligi sababli, ularning faoliyati
monopoliya belgilariga ega bo'lishi mumkin, chunki
bozorning katta qismi ularga tegishli. Bunday vaziyatda
yangi o'yinchilar bilan raqobatlashish
deyarli mumkin
emas. Bu iste'molchilarning taniqli brendlarga bo'lgan
katta sadoqati bilan bog'liq.
Bozorda faqat ikkita asosiy raqobat mavjud bo'lganda, rivojlanish variantlari
ko'p emas. Shuning uchun bir nechta modellar mavjud:
Bertran, Kurno, Gutenberg,
Stackelberg, Chamberlin, Edgeworth.
Model Kurno.
Bozordagi ikkala kompaniya ham teng harakat qiladi deb taxmin
qiladi. Ularning har biri raqobatchining tovarlarini ishlab chiqarish hajmini o'zgarmas
qiymat sifatida ko'rib chiqadi. Shuning uchun
kompaniyalar gipotezalarni
yaratadilar, qarorlar qabul qiladilar va deyarli bir vaqtning o'zida harakat qiladilar.
Korxonalarning bunday xatti-harakati nosimmetrik deb ataladi.
Bertran Modeli.
Har bir kompaniya mahsulot ishlab chiqarish hajmi to'g'risida narx
darajasiga qarab qaror qabul qiladi. Uning qiymati raqobatchilar mahsulotlarining
narxiga qarab belgilanadi.
1990-yillarda
yo'lovchi
avialaynerlari
sohasidagi kompaniyalarning ko'plab sotib
olinishi va qo'shilishidan so'ng, faqat ikkita
yirik o'yinchi qoldi-
Airbus va Boeing.
Boshqa
samolyot ishlab
chiqaruvchilar allaqachon
paydo bo'lganiga qaramay, ular bugungi
kunda o'zaro raqobatlashmoqda. Airbus va
Boeing duopolistlari
bozorning asosiy
ulushiga ega.
Duopoliyaning yorqin namunasi - bu
smartfonlar uchun operatsion tizimlar
sohasi.
2021-yil iyul oyida u deyarli 72%
bozor ulushiga ega Android va 27% iOS bilan
bo'lishdi.
