5-laboratoriya ishi. Ketma-ket tebranish konturlarini tadqiq etish

5-LABORATORIYA ISHI.


Ketma-ket tebranish konturlarini tadqiq etish.

Elektr zanjiridagi kompleks qarshilik

5.1

Bu yerda Z kompleks qarshilik moduli, φ - kompleks qarshilikargumenti.

Zanjirdagi kompleks qarshilikni algebrik formada taqdim etish (ko‘rsatish) mumkin.


Z = R + j X , 5.2

Bu yerda R–qarshilikni aktiv tashkil etuvchisi, X-qarshilikni reaktiv tashkil etuvchisi.

R = Z ^. cos φ ; Х = Z ^. sin φ ; 5.3


5.4

Ideal rezistorning kompleks qarshiligi Zr = R moddiy bo‘ladi. Uning argumenti esa noga teng bo‘ladi.

С идеал сиғимнинг комплекс қаршилиги -90^о аргументли хақиқий мавхум сон бўлади.


Z_С = - j X_С , 5.5

bu yerda Xs sig‘im qarshiligi, chastotoga teskari bog‘lanan.

5.6

­­­Hisob qismi.

Elektr zanjir uchun 1-rasmda tasvirlangan. Topshiriq:
generator kuchlanganligi UG;
chastota generatori F;
rezistor qarshiligi R;
kondesator sig‘imi S.
Hisoblang.
Zanjirdagi joriy tok kuchini toping.
UG kuchlanish va I tok orasidagi fazaviy siljishni;
UR rezistordagi kuchlanishni.
UC kondesatordagi kuchlanishni.
Olingan qiymatlarni 5.1- jadvalga kiriting.
U, I, UR ,UC , φ tasvirlangan (foydalangan) xolda vektor diagrammasini tuzing.

5.1-расм. Ketma ket RC- zanjiri parametrlarini hisoblash uchun sxema.
RC-zanjiri parametrlarini hisoblashda Ug = 3 V , R = 5 kOm , С = 5 nF

5.1-жадвал.

F , кГц	0,5	1	2	5	10	20	50
I , мА
φ , град.
UR , В
UC , В

Eksperimental qism.
Eksperimental qismga zarur.
Chastota generaori xar xil qiymatlarida RC elementli zanjiridagi kuchlanishni o‘lchang (R va C lar doimiy).
Chastota generaori xar xil qiymatlarida RC zanjiri kuchlanishi va RC zanjiri toklari orasidagi faza siljishini o‘lchang.
R va C xar xil qiymatli RC elementli zanjirda kuchlanishni o‘lchang (chastota genratori qiymati o‘zgarmaydi).
R va C larni xar xil qiymatlarida RC zanjiri kuchlanishi va RC zanjiri toklari orasidagi faza siljishini o‘lchang (chastota genratori qiymati o‘zgarmaydi).

5.2-rasmda o‘lchashni amalga oshirish prinsipal sxemasi tasvirlangan. NCH generatori garmonik tebranish manbaidir (G2 chiqishi «0 dB»). Ug generator chiqishidagi kuchlanishni o‘lchash uchun PV1 voltmetri qo‘llaniladi. Ur rezistordagi kuchlanishni PV2 voltmetrda o‘lchanadi.zanjirdagi tok quydagi yo‘l bilin aniqlanadi.

5.7

5.2-rasm. O‘lchashni amalga oshirish prinsipial sxemasi.(1- variant) 5.3- rasmda tasvirlanganidek sxema elementlari yig‘iladi.

5.3-rasm elementlarni o‘zoro bog‘langan sxemasi. (1-variant).
PV1 voltmetr pridelini 20 V ga o‘rnating. PV2 voltmetrini ham 20 V ga moslang (o‘lchashni o‘tkazish jarayonida bashqaga o‘zgartirish mumkin). Voltmetr tumblerini ishchi rejimini o‘zgaruvchan kuchlanishni o‘lchash xolatiga o‘tqazing (U_~). NCH chiqish kuchlanish generatori sozlagichini (buragich) soat strelkasiga qarshi oxirigacha burang. Yig‘ilgan sxemani o‘qituvchiga tekshirtiring. O‘qituvchi tekshiruvidan so‘ng yig‘ilgan sxemani yoqing.
NCH generator chiqish kuchlanishini Ug=3 V ga tenglab o‘rnating. Bu qiymat oxirigacha o‘zgarmas.
5.2- jadvalda keltirilgan qiymatlar bo‘yicha generator chastotalarini o‘rnating, φ1 fazametr va PV2 qoltmetr ko‘rsatkichlarini 5.2- jadvalga kiriting. I tok qiymatini hisoblang va uni 2- jadvalga kiriting.
RC parametrli zanjir qiymatlari, U_Г = 3 В , R = 5 кОм , С = 5 nF. 5.2-

жадвал.

F , kGs	0,5	1	2	5	10	20	50
Ur , V
I , mA
φ1 , grad.
Uc , V
φ2 , grad.

NCH generator chiqish kuchlanishi sozlagichini o‘lchashlar oxirida soat strelkasiga qarama qarshi oxirigacha burab qo‘ying.

Kondensatordagi UC kuchlanish qiymatini olish uchun 4- rasmga muvofiq o‘lchash sxemasiga o‘zgartirish lozim. Bu zanjirdagi rejim o‘zgarmaydi, lekin PV2 voltmetri kondensatordagi kuchlanishni ko‘rsatadi, fazametr esa – generator chiqishidagi kuchlanish bilan kondensatordagi kuchlanish orasidagi faza siljishini ko‘rsatadi.

5.4-rasm. O‘lchashlarni o‘tkazish prinsipial sxemasi.

Elementlarining ulangan sxemasi 5-rasmda tasvirlangandek o‘rnatiladi.

5.5-rasm. O‘rnatilgan elementlarning ulangan sxemasi.

Yig‘ilgan sxemalar o‘qituvchi tekshiruvidan so‘ng NCH generator chiqish kuchlanishi NCH UG = 3 V ga o‘rnatiladi. Bu qiymat oxirigacha o‘zgarmas.

5.2- jadvalda keltirilgan qiymatlar bo‘yicha generator chastotalarini o‘rnating, φ1 fazametr va PV2 voltmetr(kondensatordagi kuchlanish - UC) ko‘rsatkichlarini 5.2- jadvalga kiriting.
NCH generator chiqish kuchlanishi sozlagichini o‘lchashlar oxirida soat strelkasiga qarama qarshi oxirigacha burab qo‘ying.
5.1 va 5.2- jadval qiymatlarini solishtiring. Olingan qiymatlarni oldin amalga oshirilgan hisoblar bilan tekshiring.
Zanjirdagi 5 nF li kondensatorni o‘rniga 10 nF li kondensatorni ulang. NCH generatori chastotasini F=5 kGs ga o‘rnating. NCH generatori chiqish kuchlanishin UG =3 V ga o‘rnating. PV2 voltmetri va fazametr ko‘rsatkichlarini 5.3-jadvada yozib qo‘ying. I tok qiymatini hisoblang va 5.3-jadvalga kiriting.