53-guruh tinglovchisi shoxo‘jayeva Xurshida Kaxramanovnaning

Ehtiyojlarningqondirilishiasosidaturlihissiyholatlarningyuzaga
kelishi. 2–3 yoshlibolalarningharakatlarijudaimpulsiv –ixtiyorsizbo‘ladi. Bola paydobo‘lgan his-tuyg‘uvaistaklarinidarholharakatlardako‘rsataboshlaydi. Shu sababli bola o‘zigayoqqanqulayvaqiziqarlifaoliyatdanqanoatlanadivahamisha
shundayfaoliyatgaintiladi. Bolaning his-tuyg‘usikayfiyativakеchinmalariningo‘zgaribturishibilanxarakterlanadi. Shodlikbilanxafalikbir-birigayaqinturadi, kulguorqasidanyig‘i, yig‘iorqasidanesakulgu kеladi. Norozilik, g‘azab, o‘jarlikvajahlkabiaffеktlarjudauzoqdavometmaydi. 2–3 yoshlibolalaro‘z
tuyg‘ularinitutibturaolmaydilar, bolalarkattaodamlarning«mumkinemas» dеb ogohlantirishlarigaqaramay, birdanigaqattiqyig‘lashlari, kulishlariyokiqichqirishlarimumkin. 2–3yoshlibolalargaboshqalarningtuyg‘ulari tеz ta’siretadi. 1–2yoshli bola yig‘lashibilanoqboshqabolalar ham yig‘lashgatushadilar.
Dеmak, bolalarbir-birigaixtiyorsiz taqlid qiladilar.Lеkin buxususiyat bola o‘sgan sari zaiflashibboradi.Kеyinchalikbolalarkattalarningerkalashini, norozilikni
ko‘pincha rad etishva talab qilishlarinifarqqilaboshlaydilar.Bolaningxatti-harakatlariganisbatan tеvarak-atrofdagiodamlarningmunosabativaoilada bola hayotiningqandaytashkiletilganligiuningxatti-harakatalaridao‘ziningijobiyyokisalbiyifodasinitopadi.Bola o‘zining his-tuyg‘ularini, o‘zidagihissiyholatnihali
yaxshiboshqaraolmaydi. Arzimagannarsabilankulibturganbolaningbirdanyig‘labyuborishiyokiyig‘labturganbolaningbirdankulibyuborishi hеch gap emas.Bolaningo‘sishivanutqiningrivojlanishinatijasidayuksakhissiyotlar, ya’ni intеllеktual, estеtik, o‘rtoqlikhislariyuzagakеla boshlaydi. Bola o‘ziniajablantirganyanginarsalarniko‘ribhayratdaqoladi, bubilanaqliytuyg‘ularinamoyonbo‘ladi. 2 yoshdanoshgan bola chiroyli, jozibadornarsalarni
yoqtiradi. Bolagachiroylikiyimkiygizilsa u o‘zinijudamamnunsеzadi. Bola musiqaga, ya’nisho‘xvachiroylikuylarganisbatanjudaijobiyvaaktivmunosabatdabo‘laboshlaydi. Musiqagaistе’dodlibolalarhattoo‘zlariashula ham aytadigan,raqsgatushadiganbo‘ladilar, bolalarning ana shundayfaoliyatlarida
ularningestеtiktuyg‘ulariyaqqolnamoyonbo‘ladi. Bolao‘ziningturliehtiyojlarinianglab, o‘ziningshaxsinishakllantiraboshlaydi.
Rus fiziologi I.M. Sеchеnovningtilibilanaytganda, bolaana shudavrdanboshlabo‘z sеzgilarini tеvarak-atrofdaginarsalardanajratib, o‘z-o‘zinianglayboshlaydi. Bu yoshdagibolalarningso‘zboyligidao‘zshaxsinibildiruvchi «mеn»dеganolmosh tеz-tеz uchrabturadiganbo‘ladi. 2–3 yoshli bolao‘ziningkayfiyatita’siridao‘ylamay harakat qiladi. Shu yoshdayoqbolalarbir-biridano‘zlariningaxloqiyxislatlaribilanfarqqiladilar. Bir bola boshqabirbolaningqo‘lidagihavasqiladigannarsasigahasadsiz, xotirjamqarayoladi, ikkinchibirbola birovlarningnarsasiniso‘roqsizolmaydi, bu harakat axloqiytormozningifodasidir. Lеkin xuddishuyoshdagiboshqabir bola uradi. Undao‘zini, istaginiidoraqilishodatiyo‘q,chunkiungabundayodato‘rgatilmagan. Ana shu tariqa bolajuda elеmеntartarzdabo‘lsa ham o‘zinishaxssifatidaanglayboshlaydi. Binobarin, ana shudavrdanboshlabbog‘chagachatarbiyayoshidagibolalarning individual xususiyatlarinamoyonbo‘laboshlaydi. Bolaningmustaqilharakatlarinitashkil
etishdane’tiboranundairodaviyxislatlartarbiyalanaboshlaydi.Sochilgano‘yinchoqlarniyig‘ishtirib, o‘zjoyigaqo‘yish,yo‘qolgannarsalarnio‘zigatoptirishvazifasiningo‘ziyoq bolauchunmuhimtopshiriqdir. Bundaytopshiriqlarbolanimustaqillikkava sabot-matonatlilikkao‘rgatadi.Bu davrdabolada «Men o‘zim» konsepsiyasiningvujudgakelishishaxsiyfazilatlarshakllanishigaolibkeladivaxuddishupaytlarda bola shaxssifatidatarkibtopaboshlaydi. Boladashaxsiyharakatlarpaydobo‘lishio‘sishningyangidavriboshlanganinibildiradi. Bu davrda bola o‘zisminijudayaxshio‘zlashtiriboladivaqattiqhimoyaqiladi. Uni boshqa ism bilanchaqirishlariganorozilikbildiradi.