6. MÜASİr az-n əDƏBİ DİLİ. indd

payı[z] və s.
12. s samiti – dilönü, sürtünən, kar, saf səsdir; sözün hər 
yerində işlənir; məsələn: [s]ənət, fəl[s]əfə, nəfə[s] və s.
13. j samiti – dilönü, sürtünən, cingiltili, saf səsdir; sözün 
hər yerində işlənir; məsələn: [j]urnal, sü[j]et, tira[j] və s. 
j samiti ədəbi dilimizdə ən az işlənən səsdir.
14. ş samiti – dilönü, sürtünən, kar, saf səsdir; sözün hər 
yerində işlənir; məsələn: [ş]ərəf, a[ş]ıq, tanı[ş] və s.
15. ğ samiti – dilarxası, sürtünən, cingiltili, saf səsdir. 
Bu samit ancaq sözün ortasında və sonunda işlənir; 
məsələn: qar[ğ]a, da[ğ] və s.

---

M Ü A S İ R A Z Ə R B A Y C A N Ə D Ə B İ D İ L İ
91
ğ səsi çoxhecalı sözlərdə çox məhdud dairədə işlənir. 
Vaxtilə bu səs söz başında işlənilirdi. Məsələn: [ğ]əzəl, 
[ğ]alib, [ğ]əzet, [ğ]ərib və s. Sözün əvvəlində ğ səsinin 
işlənilməsi klassiklərin (Xətainin, Füzulinin və başqa-
larının) əsərlərində indi də saxlanılmışdır.
16. x samiti – dilarxası, sürtünən, kar, saf səsdir; sözün hər 
yerində işlənir; məsələn: [x]idmət, a[x]şam, qır[x] və s.
17. q samiti – dilarxası, partlayan, cingiltili, saf səsdir; sö-
zün hər yerində işlənir; məsələn: [q]amış, mə[q]alə, 
balı[q] və s.
18. k' samiti – dilarxası, partlayan, kar, saf səsdir, sözün 
hər yerində işlənir; məsələn: [k']olxoz, to[k']qa, ma-
ra[k'] və s.
19. u samiti – dilarxası, sürtünən, cingiltili, saf səsdir, sö-
zün hər yerində işlənir; məsələn: [y]emiş, sa[y]ıq, qa-
la[y] və s.
20. l samiti – dilönü, sürtünən, cingiltili, sonor, saf səsdir 
və sözün hər yerində işlənir; məsələn: [l]iman, a[l]ma,