7-mavzu: tuproq va uni muhofazasi reja

7-rasm.

О‘g‘itlardan foydalanish

Respublikamiz hududidagi sug‘orma dehqonchilikda xlororganik pestitsidlarning parchalanishi va migratsiyasi kuzatiladi. 1983 yildan e’tiboran, DDT preparatidan foydalanish tо‘xtatilgan bо‘lsada, hamon yuqori qoldiq miqdori tuproq namunalarida kuzatiladi. GXSG (geksoxlorsiklogeksan)ning tuproqda tо‘planishi kam darajada, chunki bu preparat suvda yaxshi eriydi va u dalani sug‘orish orqali yо‘qotiladi.

Keyingi yillarda, pestitsidlardan foydalanish keskin pasaydi. Amalda GXSG, tiodan, sevin kabi preparatlardan foydalanilmaydi. Ularning о‘rniga, yuqori biologik faol moddalar hisoblanadigan karate, danitol, detsis, simbush kabi preparatlar ishlatilmoqda, chunki ular inson organizmi uchun past toksiklik xususiyatiga ega.


Yaroqsiz yerlar sifatini yaxshilash


Shо‘rlangan yerlar melioratsiyasi. Sug‘orma dehqonchilikda yerlarning ikkilamchi shо‘rlanishi jiddiy muammo hisoblanadi. Ikkilamchi shо‘rlanishning asosiy sababi - quvursiz, yer zaxini qochirmasdan sug‘orishdir. Bunda grunt suvlari kо‘tarilib, mineralizatsiya jarayoni oshadi, sug‘orish meyorini oshirish va suvdan oqilona foydalanmaslik esa ikkilamchi shо‘rlanishga olib keladi.
Eroziyaga uchragan yerlarning hosildorligini tiklash. Bu borada meliorativ va о‘rmon meliorativ tadbirlarini, tabiiy ekotizim va agroekotizim munosabatidagi mutanosiblikni (balans) saqlash, agrolandshaftlarni rekultivatsiya qilish zarur.
Degumidlangan (oriqlagan) tuproq hosildorligini tiklash. Tuproq haydalma qatlamidagi organik moddalar zahirasini saqlash uni biologik usullar bilan (hududlarga optimal о‘t о‘simliklar ekish) qayta ishlash masalasini, organik о‘g‘itlarni qо‘llash, yerlarni qayta ishlashni mukammallashtirish, kaliforniya chuvalchangi bilan organik chiqindilarni qayta ishlash, gumusning optimal holatini tiklashni talab etadi.
Yaylovlarda fitomelioratsiya ishlarini olib borish. Bunda agrotexnik tadbirlar, shuningdek mavjud о‘simliklarning hosildorligini oshirishda о‘g‘itlardan fydalanish, begona о‘tlarni yо‘qotish, toshlardan tozalash, suv rejimini boshqarish talab etiladi. Bu tadbirlarni qо‘llash hisobiga, yaylov va pichanlar hosildorligi 1,5 - 2,5 marta oshadi.