MA’RUZA MATERIALLARI
7-SEMESTR
1-mavzu: O‘nli kasrni to‘g‘ri kasr ko‘rinishda ifodalash. O‘nli kasrlar
ustida arifrnetik amallar
Reja
1. O’nli kasrlar, ularning o’qilishi va yozilishi bilan tanishtirish.
2. O’nli kasrni to’g’ri kasr ko’rinishida va aksincha ifodalash.
3. O’nli kasrlar ustida arifmetik amallarni bajarish.
4. Cheksiz davriy kasrlarni o’rgatish.
Kalit so’z va iboralar:
o’nli kasr, to’g’ri kasr, ulush,
butunning qismi,
sonnig butun va
kasr qismi, chekli kasr, cheksiz davriy kasr.
O‘nli kasrlar 1. Maxraji 10, 100, ... bo‘lgan , 1/10 , 7/100 ,49/1000
kabi kasrlarni kasr chizig‘isiz yozish mumkin.
Savol:
ko'rinishidagi har qanday kasrni ham o‘nli kasr ko‘rinishida
yozish mumkinmi?
Javob:
Agar
kasr qisqarmas va maxrajning yoyilmasida 2 va 5 dan
farqli boshqa tub ko'paytuvchi bo‘lmasa, kasr o‘nli kasr ko'rinishida
ifodalanadi.
Masalan,
va
|
kasrlami olaylik,
kasr
kasrga teng, demak a = 0,32.
Amrno
| kasr uchun maxraji 10 ning darajasi bo'lgan
unga teng kasrni topib
bo‘lmaydi. Nima uchun?
Misol.
kasrni o‘nli kasr ko‘rinishida yozing.
Y e c h i s h:
kasrnii o‘nli kasr ko'rinishida
yozish mumkin,
chunki u
qisqarmas va maxrajining tub ko‘paytuvchilarga yoyilmasi 2 va 5 sonlaridangina
iborat, 80 = 2
4
• 5.
Misol.
| kasrni o‘nli kasr ko'rinishida yozing.
Yechish:
kasrni o‘nli kasr ko‘rinishida yozib bo‘lmaydi, uning maxrajining
tub ko‘paytuvchilarga yoyilmasida 3 soni bor, 15 = 3•5.
