A b d u m a jid m a d r a im o V g a V h a r fu z a IL o V a manbashunoslik

4.4.2. «Siyosatnoma»
Bu mashhur asar muallifi Nizomulmulk tahallusini olgan Saljuqiylar davlatida 
vazir sifatida xizmat qilgan yirik davlat arbobi va tarixchi olimdir. U ning asli 
ismi Abu Ali a l-H a sa n ibn Ali ibn Is’hoq at-Tusiy (1018—1092) bo'lib, 
Saljuqiy hukmdorlar Sulton Alp Arslon (1063—1073) h am d a Sulton Malikshoh 
I lam ing bosh vaziri b o'lgan va bu davlatning ijtimoiy-siyosiy hayotida katta 
rol o'ynagan. U saltanatdagi tarqoqlikka b a rh a m berish, markaziy davlat 
tuzum ini mustahkamlash, davlatning moliyaviy ishlarini tartibga solish uchun 
harakat qilgan. Shuning uch u n unga m am lakatni tartibga soluvchi, ya’ni 
Nizom ulm ulk nomi berilgan. Nizom ulm ulk Bag'dodda “ N izom iya” atalmish 
m u sulm on huquq-aqoid maktabiga asos solgan.
“ S i y o s a t n o m a ” a s a r i n i n g b o s h q a n o m i “ S i y a r a l - m u l u k ” 
( “ P o d s h o h la rn in g t u r m u s h i ” )dir. Kitob 1092-yili yozib tugallangan. U 
51 b o b d a n iborat bo 'lib , u n d a davlat tizimi, moliyaviy h isob-kitob ishlari, 
q o 's h i n tu zu lish i, m a n s a b la r va ularga a m a ld o r la r n i tayinlash tartibi, 
a m a ld o r la r faoliyati m u a m m o la ri xususida fikr yuritiladi.
Asarda O 'z b e k is to n tarixiga oid m u h im va q im m a tli m a ’lu m o tla r bor. 
S o m o n i y l a r z a m o n i d a t u r k g 'u l o m l a r i n i d a v l a t n i n g ijtim o iy -siy o siy
h ay o tid a tu tg a n o 'r n i, T urkiston xonlari Q o ra x o n iy la r saroyida xizmat 
qiluvchi x o d im la rn in g m aishiy ahvoli, S o m o n i y l a r x iz m a tid a b o 'lg a n
a m ir la r u n v o n la ri, X o ra z m s h o h O ltin to s h (1 0 1 7 —1032) bilan S u lto n
M a h m u d G 'a z n a v iy n in g vaziri A h m a d ibn H a s a n o'rtasidagi yo zish m alar 
a n a s h u la r ju m la sid a n d ir. A sarda, b u n d a n tashqari, k a rm a tla r, b o tin iy lar 
h a ra k a ti, M u q a n n a q o 'z g 'o l o n i h a q id a h a m a y rim d iq q a tg a s a z o v o r 
m a ’lu m o tla r mavjud.
“ S i y o s a tn o m a ” ning forschasi 1931, 1956-yillari, fransuzchasi 1893- 
yili, in g liz c h a si 1960-yili h a m d a ru sc h a si 1949-yili B. D. Z a x o d e r
to m o n i d a n c h o p qilingan. Kitob o 'z b e k tiliga h a m tarjim a qilingan va 
bosib chiqarilgan.