Mavzuni mustahkanilash uchun savollar
1. Manbashunoslikning qaysi yo'nalishini bilasiz?
2. Nazariy manbashunoslikning maqsadi va vazifasi nimadan iborat?
3. Amaliy manbashunoslik deganda nimani tushunasiz?
4. Manbaning moddiy-texnik belgilari deganda nimani tushunasiz?
5. Manbaning mazmuni nimadan iborat?
3 -M A V Z U . M A N B A L A R N I 0 ‘R G A N IS H VA
0 ‘R G A T IS H U S U L L A R I
Darsning mazmuni:
Mavjud manbashunoslikka oid adabiyotlar asosida
yozma manbalarni o'rganish va talabalarga o'rgatish usullari o'ziga xos
xususiyatlari tahlili beriladi.
Rcja:
3.1. Yozma manbalarni tavsif usuli va ularni talabalarga tushuntirish.
3.2. Kodikologik m a ’lumotlar.
3.3. Asar muallifi va uning davri.
3.4. Asarning tarkibi va mazmuni tahlili.
3.5. M anbaning o'rganilishi yoki tarixshunosligi.
Asosiy tushunchalar: qo'lyozma texnik (moddiy asosi) xususiyatlari,
raqamlash, varaqlar sonini yozib q o ‘yish ~ paginatsiya, matn o'lchami,
sahifada satrlar soni, debocha, nutqaddima, bob, fa s!, qism, daftar, xotim a-
kolofon, kitobat tarixi, asar nomi, uning mukammalligi, m uallif nomi, tarix,
xat, xattot, xa t turi va uslublari, muhrlar, hoshiyadagi izohlar. turli vozuv
va qaydlar, asarning boshlanishi va oxiridagi jum ta.
3.1. Yozma manbalarning tavsif usuli va ularni talabalarga
tushuntirish
Boy tarixni o ‘rganish va o'rgatish deganda, faqat yozma manbalarda
mavjud m a ’lum otlar t o ‘g ‘risidagi bilim va tushunchalarni shunchaki
mexanik tarzda talaba va
bakalavrlarga yetkazish emas, balki a n ’naviy va
zamonaviy pedagogik usullarning eng qulay va samarali vositalaridan
foydalangan holda, ularda manbalar to ‘g‘risida tushuncha, bilim va ulardan
foydalanish malakasini
hosil qilish bilan birga, tariximiz to'g'risida mustaqil
fikr yuritishga o'rgatishni ham tushunamiz.
Yurtimiz tarixini o'rganishda yozma manbalardan foydalanishning
18
ilmiy va metodik asoslarini ishlab chiqish va amaliyotga tavsiya etish tarix
va pedagogika fanlarining eng m u h im va dolzarb m uam m olaridan biridir.
Hu masala juda keng qamrovli b o ‘lib, yozma manbalarni
tadqiq etishning
ilmiy metodik asoslarini chu q u r o ‘rganib chiqishni taqozo etadi.
Yozma manbalarni talabalarga tushuntirishning bir necha tamoyili
mavjud. Birinchisi maxsus kataloglardagi m anbaning tavsif tamoyilidir.
XIX asr oxirida paydo bo'lgan Yevropa mamlakatlaridagi kataloglar ichida
ingliz olimi Charlz Ryoning ko‘p jildlik arab, fors va turkiy tillardagi sharq
qo'lyozmalari kataloglaridagi yozma manbani tavsiflash tamoyili o'zining
mukammalligi va puxta o'ylanganligi bilan alohida ajralib turadi.
Quyida til
tamoyili asosidagi Ch.Ryoning «Britaniya muzeyidagi turkiy qo'lyozmalar»
(London, 1888, ingliz tilida)
Dostları ilə paylaş: 
