3. 3.12. «Dcvonu lug‘at at-turk»
“ D evonu lug‘at a t-tu rk ” ( “Turkiy so 'zlar lug‘a ti”) — 638 sahifadan iborat
turkiy-arabiy lug‘at — M ah m u d K oshg‘ariy n om i bilan m ash h u r b o lg a n XI
asr yirik tilshunos olim ining noyob asaridir. O lim ning t o ‘liq ismi M ah m u d
ibn al-H usayn ibn M u h am m ad al-K oshg‘ariy b o lib , Q oraxoniylar xizm atida
b o ‘lgan turk beklaridan birining oilasiga m ansub. U 1029— 1038-yillarorasida
taxm inan Barsg‘o n d a tu g ‘ilgan, lekin u m rin in g k o ‘p qism ini Bolasog‘un,
K oshg‘ar, Bag‘dod va boshqa shaharlarda o ‘tkazgan.
M ahm ud Koshg‘ariy yoshligida yaxshi m a’lum ot olgan va o ‘rta asr fanining
ko‘p sohalarini, xususan, arab tili, turkiy tillami, tarix ham da geografiya fanlarini
chuqur bilgan. U ning qim m atli “ D evonu lug‘at a t-tu rk ” asarining dunyoda
yagona q o ‘lyozmasi hozir Istanbulda (Turkiya) saqlanm oqda.
U shbu asam ing arabcha m atni 1915— 1917-yillarda uch jildda Istanbulda,
m u k am m al o ‘zb ekcha sharhli tarjim asi S .M .M u ta llib o v to m o n id a n am alga
oshirildi va 1960— 1963-yillarda T o sh k e n td a c h o p etilgan.
6727 ta lu g ‘at m a q o lasid a tu rk iy u ru g ‘, q a b ila la rn in g tili, a d ab iy o ti,
tarixi, u rf-o d a tla ri b o ’yicha noyob m a ’lu m o tla r ja m la n g a n . K itob hijriy
466-yili yozilgan, bizga hijriy 664-yili k otib M u h a m m a d b in n i Abu B akr
D am a sh q iy k o 'c h irg a n q o ‘lyozm a yctib kelgan.
“ D evonu lug'at a t- tu r k ” asarining usm onli tu rk ch a 1939—1941-yillarda
B.Atali. inglizcha 1982— 1985-yillarda R .D ankofT bilan J.K elli, uyg'urchasi
esa 1981 — 1984-yillarda b irg u ru h ta rjim o n la r to m o n id a n am alga oshirilib,
ch o p ettirilgan.
154
A b u lq o sim M a h m u d ibn U m a r ibn M u h a m m a d Z a m a h sh a riy
Dostları ilə paylaş: |
