(1 8 .0 3 .1 0 7 5 -iy u n 1144) xorazm lik o lim n in g k o ‘p tillik “ M uqaddim at
u l-a d a b ” asari yuzlab qo'Iyozm alarda, ja h o n n in g turli kutubxona va
fondlarida saqlanm oqda. Asar besh katta — ot, fe ’l, b og‘lovchilar, ot
o ‘zgarishlari va fe’l o ‘zgarishIari qismlaridan iborat b o ‘lib, unda fanning
k o ‘p sohalariga oid atam alar uchraydi. Shu sababli lug'at yillar davom ida
qayta-qayta k o ‘chirilgan. O lim lug'atni xorazm shoh A louddavla O tsiz
( 1 1 2 3 -1 156)ning buyrug'i bilan 1137-yilda arab tilida tuzgan va turkiy
tilg a tarjim a q ilgan . X o r a zm sh o h O tsiz o ‘z davrining y e tu k , o d il
hukm dorlaridan b o ‘lib, ilm ahllarini qadrlagan, o ‘z atrofiga ad ib -u
shoirlarni yig‘gan va ularga hom iylik qilgan.
“ M uqaddimat ul-adab”ning 1492-yiida k o ‘chirilgan arabcha-forscha-
turkiy-m o‘g ‘ulcha nodir q o ‘lyozm asi O 'zbekiston Fanlar akadem iyasining
A lish er N a v o iy n om id agi D avlat ad ab iyot m u zeyid a saq lan m oq d a.
Lug‘atning eng nodir qoMyozmalari uchta b o ‘lib, eng qadimiysi Turkiyaning
Yazgat shahri m aorif kutubxonasida mavjud, hijriy 655-yil uchunchi jum od
u l-a w a l, yani 27-m ay 1257-yili yaratilgan. Ikkinchi q o ‘lyozm a hijriy 66
yil 13 rabi’ ul-oxir, yani 1265-yili kitobat qilingan va Italiyaning Boloniya
shahridagi M arsigli sharq q o ‘lyozm alari fon d id a saqlanadi. Istanbul
universiteti kutubxonasida uchinchi noyob q o ‘lyozm a mavjud bo'lib, u
hijriy 715-yil safar oyining 25 kunida, 1315 yil 1 iyunida yaratilgan.
Kitob birinchi marta 1706 yili Xoja Is’hoq afandi tom onidan usm onli
turk tiliga tarjima etilgan. S o ‘ngra bir necha Yevropa, jum ladan frantzuz,
n em is tillariga o ‘girilgan. Asar matni Parij, V en a,Q ozon shaharlarida
Dostları ilə paylaş: |
