Fizioloji rolu: PP vitamini xassəsinə 2 bioloji aktiv maddə
~ nikotin turşusu (niasin) və nikotinamid malikdir. Bu vitamin
toxumalarda mühüm oksidləşmə-reduksiya proseslərində ko-
faktor funksiyası
daşıyan
nikotinamidadenindinukleotidin
(NAD) və nikotinamidadenindinukleotid-fosfatm (NADF) tər-
kibinə daxil olur. PP vitamini çatışmazlığı özünü səpgi ilə mü-
şayiət edilən dəri xəstəlikiəri və mədə-bağırsaq sisteminin
funksiyasınm pozulmalan - diarreyalar şəklində göstərir.
Yüksək konsentrasiyalan isə qaraciyərin zədəlenm əsinə, dia-
betə, qastritə, oftalmopatiyaya, sidikdə sidik turşusunun və
qanda homosisteinin artmasma səbəb ola bilər.
Günlük tələbat:
Qadmlar üçün: 15 mq
iCişilər üçün: 19 mq
Təbii m ənbələri:
Araxis, аф а, pivə mayası, balıq və s.
Normal göstəriciləri:
17,5-46,5 m m ol/di
Artmasma səbəb oian hallar:
Düzgün apanlmayan müalicə
Qaraciyərin zədəlenm əsi
Azalmasma səbəb olan hallar;
Pellaqra xəstəliyi
Alkoholizm
Hartnup sindromu
7.1.4.
vitamini (adermin, piridoksln)
Fizioloji rolu:
vitaminləri qrupuna piridoksin (piridok-
sol), piridoksal və pirodoksamin aiddir. Bunlar bütün bioloji
proseslərdə, xüsusilə aminturşularm metabolizmində və bio-
sintezində iştirak edirlər. В^, vitamininin porfirinlərin sintezin-
də xüsusi rolu vardır. Buna görə də B^ vitamini çatışmazhğı
zamanı hipoxrom anemiya inkişaf edir. Bundan başqa, toxu
malarda yağlann sintez edilməsi, toplanması və oksidləşmə-
sində də bu vitaminin mühüm rolu vardır.
vitamini hücey-
rəiərdə zülallann və qaraciyər qlikogeninin eneıji mübadiləsi-
nə cəib edilməsinə şərait yaradır.
vitamininin həm də im-
mun sistemin və sinir neyrotransmitterlərinin fəaliyyətində
rolu vardır.
Təbii m ənbələri:
Kartof. banan, üzüm, mercimək, buğda, paxla və s.
Günlük tələbat:
Qadınlar üçün: 1
, 6
mq
K işilər üçün; 2,0 mq
Normal göstəriciiəri:
20-121 mmoI/L
Azalmasına səbəb olan hallar:
A z qidalanma
Malabsorbsiya sindromu
Hidrazinlə zəhərlənm ə
Normal hamiləlik
Şəkərli diabet
Pellaqra
Bronxial astma
H am iləlik nefropatiyası
B öyrək çatışmazlığı
Oral kontraseptiv prcparatlann qəbulu
Xronik alkoholizm
7.1.5. Fol turşusu
Fol turşusunun əsas bioloji əhəm iyyeti nuklein turşulannm
tərkibinə daxil olan purin əsaslanm n sintezindəki iştirakı ilə
əlaqədardır. Bu prosesdə fol turşusu ile birlikdə B
, 2
vitamini
də iştirak edir. Buna görə, fol turşusu çatışmazlığmın əsas kJi-
nik əlam ətiəri B
, 2
vitamini çatışmazlığmın əlam ətlərinə bən-
zəyir. Lakin B,, vitaminindən fərqli olaraq, fol turşusu böyü-
məni daha çox sür'ətləndirir. Fol turşusu çatışmazlığı şəraitin-
də qamn formalı elementlərinin (xüsusən eritrositlərin) miqda-
П
kəskin şəkildə azalır, makrositar anemiya inkişaf edir.
Təbii m ənbələri;
Lobya, m eyvə-tərəvəzin yaşıl yarpaqlan, sitrus meyvələri,
buğda. ə t və s.
G ünlük tələbat:
400 mkq
H am iləlikm üddetində: 800 mkq
Normal göstəriciləri:
Sağlam şəxslərin qan serumunda 3-18 mkq/ml
Eritrositlərdə: 160-640 rakq/ml
Artmasına səbəb o]an ballar:
Vegetaryanlıq
В
1 2
vitamini çatışmazlığı (xəstelərin bir qisraində)
Bağırsaqlarda fol turşusu sintez edən bakteriyalann çoxalması
Azalmasma səbəb olan hallar:
B
, 2
vitamini çatışmazlığı olan xəstələrin 60%-i
Qaraciyər xəstəlikləri
Hamiləlik
Yenidoğulmuşlar
Eksfoliativ (qabıqlanan) dermatit
Щ
♦
U rək və damar xəstəlikləri
Alkoholizm
Hemolitik anemiyalar
Karsinomalar
Az qidalanma
Qaraciyər xəstəliyi (sirroz)
Fol turşusu ilə antaqonist olan dərman preparatlannm
(metotreksat, aminopterin, ametopterin və s.) qəbulu
Qidada bitki m enşəli ərzaqlarm məhdudlaşdınlması
7.1.6. B
,2 vitamini
В
, 2
vitamini, fol turşusu ilə biriikdə, normal eritropoez
prosesində m ühüm rol oynayır. Bu vitaminlərdən hər hansı
birinin çatışmazlığı meqaloblastik anemiyanın inkişafına səbəb
olur. B
, 2
vitamininin dərman formalannın tərkibinə sian qrupu
ve kobalt atomu daxil olduğuna görə, ona siankobalamin adı
verilmişdir (təbii m ənbələrdə isə serbəst B
, 2
vitamininin tərki-
bində sian qrupu olmur). Bu vitaminin terkibində kobaltm
miqdaxı ümumi kütlənin 4,5%-i qədərdir. Bt
2
vitamini tərki-
bində metal ionu olan yeganə vitamindir. Bu vitamini sintez
edən mikroorqanizmlərin metabolizmində kobaltın mühüm
rolu vardır. B
, 2
vitamini orqanizmdə metil qnıplarmın aksepto-
ru olmaqla, metabolizm prosesində m üxtəlif fiinksiyalan yeri-
nə yetirir. M əsələn, zülallann və metionin aminturşusunun
sintezi zamanı orqanizmdə B,, vitamininin daşıdığı metil
qruplanndan istifadə edilə bilər; nuklein turşulanm n tərkibine
daxil olan azot əsaslannın biosintezində isə B
, 2
vitamininin bu
fiınksiyasmm daha b ö ) ^ əhəm iyyəti vardır.
B
| 2
vitamininin əsas bioloji fünksiyalanndan biri - fol tur-
şusu ilə birlikdə hüceyrələrin bölünmə yolu ilə çoxalması üçün
lazım olan DNT-nin sintezini tə'min etməkdən ibarətdir. B
, 2
vitamini çatışmazlığmm əsas səbəblərindən biri - m ə'dənin
selikii qişasmdan ifraz edilən daxili antianemik amilin çatış-
mazlığıdır. Bu amil m ə'də şirəsinin tərkibinə daxiİ olur;
kimyəvi strukturuna görə qlikoproteinlər qrupuna aid olan da
xili amil transkorrin (və ya Kaslin daxili amili) adlamr. Daxili
amil В
1 2
vitamini ilə birləşərək, m ürəkkəb zülal kompleksi
əm ələ gətirir. Bu kompleks bağırsaqlarda В
1 2
vitaminini par-
çalanmaqdan qoruyur və onun sorulmasma şərait yaradır. Sər-
bəst B
, 2
vitamini isə bağırsaqlardan sorula bilmir və yalmz
bağırsaq bakteriyalan tərəfindən mənimsənilir.
B
[ 2
vitamini çatışmazhğı qanyaradıcı sistemin flınksiya-
smda daha dərin dəyişiklikJər törədir. Bu zaman sümük iliyin-
də eritropoez prosesi - normoblast hücejrələrin normal şəkiİ-
də bölünm əsi və yetkin eritrositiərin (normositlər) əm ələ gəl-
məsi mümkün olmur. Eyni zamanda İeykosit və trombositlərin
sələfləri olan hüceyrelerin inkişafı da ləngiyir. Bundan əlavə,
B
, 3
vitamini çatışmazhğı şəraitində sinir hüceyrələrinin də
strukturunda və funksiyalannda dəyişikliklər baş verir. Belə-
liklə, B
, 2
vitamininin normal miqdan orqanizmin böyüməsini,
sinir sisteminin inkişafmı və qanyaranma prosesinin normal
gedişini tə'm in edir. Bu vitaminin çatışmazlığı isə həm in pro-
seslərin pozulması ilə müşayiət edilir.
Dostları ilə paylaş: |