ricini tə'yin etmək üçün Düke üsulundan istifadə edilir. Bu məq-
sədlə xəstənin qulaq sırğalığı barmaqlar arasında
1
dəq-yə qədər
saxlanılıb, qızdınlır. Spirt və ya efirie silinir. Bundan sonra qu-
lağın aşağı-xarici tərəfındən 3-3,5 mm dərinliyə qəder iynə baü-
nlır. Y ^a d a n çıxan qan hər 30 saniyədə bir dəfə filtr kağızı ilə
silinir. İynənin batınldığı andan filtr kağızınm qanla islanmadığı
vaxta qədər keçən müddət saniyəölçən vasitəsilə qeyd edilir.
Normal göstəriciləri: 2-5 dəq.
Laxtalanma müddətinin artmasımn səbəbiəri:
Anadangəlmə və qazanılma trombositopeniyalar
Öd yollarının tıxanması
Trombositlərin funksiyaianmn pozulmalan
Bə'zi dərman preparatlan (aspirin, dekstran, penisillin və s.)
Fibrinogen sintezinin anadangəlmə çatışmazlığı
Hiperheparinemiya
Laxtalanma amillərinin çatışmazlığı (VII ve XIII amillər
müstəsna olmaqla)
Hepatit
Qaraciyər sirrozu
Qaraciyərin toksik m ənşəli zədələnm ələri
Hipoprotrombinemiya
Kolitlər
Xronik diarreya
К vitamini çatışmazlığı
M etabolik asidoz
Xronik böyrək çatışmazlığı
Disseminasiyalı (səpələnm iş) damardaxili koaqulyasiya
Villebrand xəstəliyi
Hemofiliya xəstəlikləri zamam qanaxma m üddəti adətən
norma], bə'zi haUarda ise azacıq artmış olur. Trombohemorra-
gik sindromlar (m əsələn, Şenleyn-Genox xəstəliyi) və yüksək-
səviyyəli heparinemiya zamanı qanaxma müddəti uzana bilər.
2. BİOKİMYƏVİ GÖSTƏRİCİLƏR
2.1. LİPİDLƏR
Lipidlər hüceyre membranlannm esas tərkib hissəsini təşkil
edir və eyni zaıııanda sitoplazmanın da tərkibinə daxil olur.
Bundan əlavə, bir sıra toxumalarda (piylÜc, kövşək birləşdirici
toxuma, dərialtı piy təbəqəsi) depo halmda çoxlu miqdarda
lipid toplanır və iazim gəldikde orqanizmin enerjiyə tələba-
tının ödənilm əsinə sə rf edÜir. Lipidlər orqanizmdə həm sər-
bəst, həm də karbohidratlar və zülalJarla kompleks birləşm ə
şəklində ola bilər. Plazmada lipidlərin m üxtəlif növlərinə -
triqliseridlərə, sərbəst xoİesterinə (xolesterola), xolesteridlərə
(xolesterinin üzvi turşularia mürəkkəb efİrləri), fosfolipidlərə
(qliserofosfolipidlər, sfinqomielinlər) və lipoproteinlərə (İipid-
lərin zülallada birləşmiş formalan) təsadüf edilir. Qan lipidləri
zülallarla kompleks birləşm ələr - lipoproteinİər şəkJində olur.
Bunlar lipidlərin qan vasitəsilə nəql edilən forraalandır.
Normal göstəriciləri:
Ümumi (total) lipid: 360-820 mq/dl
Ümumi (total) xolesterol: 107-320 mq/dl
Sərbəst xolesterol: 26-106 mq/dl
Üm um i fosfolipid: 123-390 mq/dl
Triasilqliserol: 80-180 mq/dl
Sərbəst yağ (piy) turşulan:
6-16
mq/dl
Artmasına səbəb olan hallar:
M ə'dəaltı vəzinin xəstəlikləri
K əskin qlomerulonefrit
Nefrotik sindrom
Qaraciyər sirrozu
Mexaniki sanlıq
Xronik nefrit
Spirtlə kəskin zəhərlənm əiər
Metabolizra pozulmaları
Hipotiroidizm
K əskin hepatit
Diabet
Ateroskleroz
Anadangəlm ə hiperlipidemiya
B ə'zi derm an preparatlan, xüsusən hamiləliyin qarşısım al-
maq üçün istifadə edilən preparatlar
Kortikosteroidlər
Azalmasına səbəb olan hallar:
M üxtəlif m ənşəli kəskin infeksiyalar
Ağır pem isioz anemiya
Hipoxrom anemiya
Hipertiroidizm
2.2. XOLESTERİN
Fizioloji rolu: lipidlərin digər nüm ayəndələri kimi, xoleste-
rin də m üxtəlif toxumalarda sintez edilir. Buna görə uzun müd-
dət tərkibində xolesterin olmayan ərzaqla qidalanan şexslərin
qanmda və toxum alannda xolesterinin miqdan olduqca az də-
yişikliyə uğrayır. Sirkə turşusunun «aktiv forması» olan asetil-
koenzim A orqanizmdə xolestermin sintezi zamam ilkin mate
rial kimi istifadə edilir. Beləliklə, xolesterin orqanizmə həm
qida vasitəsilə daxil olur, həm də qaraciyərdə və digər toxu
malarda endogen sintez yolu ilə əm ələ gəlir.
Qaraciyər orqanizmdə xolesterinin m iqdannm tenzim edil-
m əsində fəal iştirak edir. Orqanizmdə olan xolesterinin 50%-e
qədəri qaraciyərdə, 15%-i bağırsaqlarda, dəridə və digər to
xumalarda sintez edilir, qalanı isə qidanm tərkibindən mənim-
sənilir.
Toxumalarda ve qanda xolesterinin 2 form asm a təsadüf
edilir:
1
) sərbəst xolesterin (xolesterol);
2
) xolesterin efirləri
(xolesteridlər). Ümumi xolesterinin 50-70%-ni plazm a xoleste-
rini təşkil edir. Qidanm tərkibində olan doymuş üzvi turşular
qanda xolesterinin qatılığmm artmasına, doymamış turşular isə
əksinə - azalmasma səbəb olur. Qaraciyərdə xolesterinin 80%-ə
qədəri öd turşulannm sintezinə sərf edilir. Bundan əlavə, orqa-
nizmdə xolesterindən steroid hormonlan (böyrəküstü vəzinin
qabıq m addəsinin honnonlan) və cinsiyyət hormonları sintez
edilir. Orqanizmdə toplanan xolesterinin artıq hissəsi qaraci-
yerdən ödün tərkibində bağırsaqlara ifraz edilir. Normal halda
xolesterin ödün tərkibində məhlul şəklində olur. Onun miqda-
ПШП artması xolesterinli öd daşianmn əm əiə gəlm əsinə səbəb
ola bilər. Xolesterinin məhlul halında qalmasında isə öd turşu-
larının mühüm rolu vardır.
Xolesterolun (xolesterinin) normal göstəriciləri:
K işüərdə: 123-270 mq/dl
Qadınlarda: 123-243 mq/dl
Uşaqİarda: 120-210 mq/dl
Heddi-buluğa çatanlarda: 120-210 mq/dl
Artmasına səbəb olan hallar:
ğ 9
Od yollarının tutulması
Qaraciyər sirro
2
aı
Qlikogenozlar
İnfeksion hepatitlər
Hipotiroidoz
B ə ’zi böyrək xəstəlikləri
Xronik pankreatit
Şəkərli diabet
Pankreatektomiya
Hamiləlik
Alkoholizm
Anadangəlmə Upoproteinemiya
Anadangəlmə hiperxolesterinemiya
Podaqra xəstəliyi
Hipertoniya xəstəliyi
Ürəyin işemiya xəstəlikləri
Prostat vəzisinin bədxassəli şişləri
Hiperlipoproteinemiyalann m üxtəlif formalan
İdiopatik hiperxolesterolemiya
Azalmasına səbəb olan hallar:
Hipertiroidizm
Qaraciyərin kəskin xəstəlikleri (nekroz, portal sirroz)
Kəskin infeksion xəstəliklər, sepsisin ağır formalan
Anemiyanm m üxtəlif formalan (hipoxrom, pem isioz ve
hemolitik anemiyalar)
Dostları ilə paylaş: |