A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 2,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
208 –Pirvet. Oğul da başın yellədi və dedi: –Poka.
Və bircə kiçik qızı heç nə demədi və mənim şalvarımın balaqlarına baxıb bir də qaqqıldadı. Mən də bütün fikrimi cəmləyib dedim: –Do svidaniə. Hamı böyük bir ruh yüksəkliyi ilə dedi: –Do svidaniə, da svidaniya, – və uzun zaman qapıdan ardımızca baxdılar. Küçəyə çıxanda Fərhad soruşdu: –Nu kak? Da təəccüb eləmədim. Dedim ki, lap əsl sənə layiq adamlardı, xoşbəxt olun və artıq bir şey demədim. Onu orada buraxdım və izdihamlı küçədən qaranlıq dar bir döngəyə çıxdım. Bu gün gördüyüm şeylər haqda düşünə-düşünə gedirdim ki, bir də gördüm kimsə lap ayağımın altında zarıdı: –Ay bala, qurbanın olum, qabağında ölüm sənin, görüm səni heç vədə neynim, necə eləyim deməyəsən, yazığın gəlsin, qurban olum, allah sənə ömür versin, möhtac qalmayasan, zaval görməyəsən, qurbanın ollam, ay bala. Diksindim. Dönüb baxdım. Çarşabından tanıdım. Bu bayaq həmin gur, yaraşıqlı küçədə büzüşüb üşüyən dilənçi idi. Oradan milis qovduğundan gəlib oturmuşdu bu dar qaranlıq dalanda, bilə-bilə ki, ayda-ildə bir adam keçmir bu dalandan. Nədənsə həmin dəqiqədə qıçımın yandığını hiss etdim və elə o saat da anladım ki, qıçımı yandıran cibimdəki əllilikdir. Çıxarıb əlliliyi arvada uzatdım. Qaranlıqda seçə bilmədi, sonra da gözlərinə inanmadı və ən nəhayətdə pulu öpdü. Gözlərində bir ifadə vardı ki, ah, nə deyim?.. Onu bilirəm ki, 55 yaşıma yaraşmayan bir çevikliklə qaçdım o yerdən uzağa. Nə isə... heç bilmirəm bunu niyə sizə danışdım. Bilmirəm bu gün nə olubdur mənə. Baş-ayaq vururam. Özümü də yaman
209 pis hiss eləyirəm. Ürəyim ağrıyır.
210 60-CI İLLƏRİN H E K A Y Ə L Ə R İ 211
DÖRD ÇAHAR
–Adam gərək hər işi görəndə vicdanla görə, – deyə Murtuz müəllim çaydan bir qurtum alıb stəkanı qırağa qoydu. – Axı niyə elə iş görəsən ki, sabah ağzı göyçəyin birisi sənə irad tuta bilsin. Namus ki, var, ay Zəki, duru su kimi şeydir, bir damla çirk düşdümü, bulanacaq. Murtuzla mən eyvanda oturub çay içə-içə söhbət edirdik. Yayın cırhacırı idi. Murtuz müəllim arvadını Kislovodskiyə göndərmişdi, özü də sabah Soçiyə gedirdi, mən isə yayı Bakıda qalmalı idim; qəbul komissiyasının üzvü idim. Söhbət də elə bu barədə gedirdi. Murtuz müəllim hələ küncdə-bucaqda gizlənib qalmış bəzi- bəzi adamlardan danışırdı. Belə-belə adamların bəziləri bəzən görürsən hansı qaranlıq yollarlasa ali məktəb müəllimliyinə də yetişir və min fəndlə özlərini qəbul komissiyalarına saldırırlar. Murtuz müəllim qəndi stəkanda isladıb ağzına qoydu, çayından bir qurtum da içdi və söhbətinə davam etdi: –Bəli, dəsgah onda başlayır. Bir ayın içində zalım balası görürsən özünü elə düzəldir ki, daha nə deyim. Altına o qədər yığır ki, ondan sonra evini top da dağıtmaz. Canımçün, Zəki, elə adam tanıyıram ki, hər balı düz min manata verir. Nəqd beş min sana, bir beş qiymət başının altında. –Ay Murtuz, o haqq-hesabnan "iki" də gərək iki minə olsun ki...
–Sən zarafat elə! Canımçün, oğlanlar var ki, bir sessiyada əlli mini, yüz mini qatlayıb qoyur cibinə. Bəs yayın bu cırhacırında dəlidir qala Bakıda... Mənim kimi o da gedər özüyçün Soçiyə, Kislovodskiyə. Yox, bir il, iki il burda istidə bişə-bişə qalır ki, sonra bütün ömrü boyu kefi haraya gəldi gedə bilsin... – Birdən Murtuz müəllim duruxub susdu, üzündən bir kölgə keçdi və gözümün düz içinə baxıb əlavə
212 etdi: – Zəki, birdən ürəyinə ayrı şey gələr ha. Sən də bu yay qəbul komissiyasındasan, sonra deyərsən Murtuz mənə söz atır. –Əşi, ay Murtuz, heç istəmirdim, bilsən Əsəd başıma nə oyun açdı, güclə saxladı. Deyir... Murtuz sözümü ağzımda qoyub bərkdən şaqqıldadı. –Ay-hay! Rəhmətliyin oğlu, guya mən bilmirəm. Yox, qardaş, o sənin kimi, mənim kimilərin işi deyil, ona da xüsusi fərasət, bacarıq, zirəklik lazımdır. O özü də bir ustalıqdır. Amma, ay Zəki, istəmirəm o fərasəti də, o pulu da, o qorxunu da. Köhnə kişilərin sözü olmasın, haram malın bərəkəti də olmaz. Elə deyil? –Əlbəttə, Murtuz, elədir. Amma, doğrusu, mən bu ali məktəblərdə rüşvət məsələsinə də çox inanmıram. Bəlkə indi Bakının on beş institutunun birində bir ya iki nəfər elə namussuz tapılar, ancaq görürsən bunu bəzən elə şişirdirlər ki, nə bilim daha necə!.. Murtuz dərhal mənimlə razılaşdı. –Elədir, Zəki, əlbəttə, düzdür, amma axı onu da adamın vicdanı götürmür. Qırx ildi Sovet hökuməti qurulub, göyə adam buraxırıq, sən də burda qanunsuz, çirkin iş görəsən? Yaraşmaz e, yaraşmaz! Nə cəmiyyətimizə yaraşan işdi, nə də xalqımıza! Mənə qalsa, mən belələrini lap camaatın gözü qarşısında güllələyərəm! –Bizim direktor Əsəd də elə deyir. Onun yanında bu barədə söhbət düşəndə deyir ki, boş danışıqlardan bir şey çıxmaz. Bax, mənim institutumda bircə nəfər elə adam göstərin, sonra tamaşa eləyin, dalısıynan işiniz yoxdur. Gör mən onun başına nə oyun açaram. Vallah, Murtuz, doğma qardaşı ola ha, bilə qanunsuz iş görüb, öz əliylə boğar. Yaman mərd adamdır! –Ooo, Əsəd ayrı oğlandır. Kişi adamdır. Amma, Zəki, bilirsən də, o cür iş tutan elə tutur ki, fələk özü də gəlsə heç bir şey isbat edə bilməz. Dərd də ondadır da! –Bəli.
İkimiz də dərindən köksümüzü ötürdük. Murtuz nərd taxtanı Yüklə 2,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|