A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 2,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
240 –Arvadda bicliyə bax a! Qonşum irişdi: –Getdiyi yerə bezplatnı gəldi çıxdı, vəssalam. Daha səsi- sorağı tapılmaz. Doğrudan da arvad küçəni keçib bir dalana girmiş, gözdən itmişdi. –Şofer, sür gedək! –Di ləngimə, gedək! Şofer ayağını qaza basıb maşını hərəkətə gətirirdi ki, arvad hövlnak dalandan yüyürüb əl elədi. –Dayan, dayan, qadov alım, bir dəqiqə saxla! Onun yanında bir qız da var idi. Arvadla qız nə barədəsə danışırdılar. Səssiz filmlərdəki kimi biz onların danışdıqlarını görürdük, amma eşitmirdik. Sonra qız arvada nə isə verdi və arvad maşına tərəf gəldi. –Konduktor, ay konduktor. Al bu sənin iki abbasın. Di sağ olun, yaxşı yol. Konduktor gülümsündü və bileti cırdı. Maşın tərpəndi. İndi bütün sərnişinlər maşının arxa şüşəsindəki "filmə" baxırdılar. Bu film insanlıq, düzlük, adamlara, doğruya, yaxşıya inam- etibar haqqında idi. İnsanlarda olan böyük və əzəli bir ehtiyac haqqında – sevinci də, dərdi də, fərəhi də, həyəcanı da bölüşmək ehtiyacı haqqında. Kadrda filmin baş qəhrəmanı, camaatın əlaqəsini bayaqdan bəri üç dəfə dəyişdirən, sifəti təəssüf və eyni zamanda nə isə bir arxayınlıq ifadə edən arvad idi. O, get-gedə kiçilir, evlərin, ağacların, yeldəyirmanlarının arxasında qalıb gözdən itirdi. Amma o, konduktorun çantasındakı iki abbasıdan başqa avtobusda nə isə ayrı bir şey də qoyub getmişdi. Daha doğrusu, qoyub qalmışdı. Gedən biz idik. Şofer kabinəsindən boylanıb dedi: –Rəhmətliyin qızı. Nə vacib imiş. Qiyamət ha qopmur. O sağ, biz salamat. Canlı zərb-məsəllər almanaxı təsbehini çevirə-çevirə sözə
241 qarışdı: –Elə demə. Biz qocalara çox da etibar yoxdur. Gedəndə borclu gedək? Şofer dedi: –Əmi can, borclu borclunun sağlığını istər. –Elədir. Amma borc almaq başlanan yerdə dostluq pozular. Şofer yenidən başını bu yana çevirdi: –Borclunun duaçısı alacaqlıdır. Sən demə zərb-məsəllər kitabının ikinci cildi rulun dalında imiş. Qoca:
–Borc igidin qamçısıdır, – dedi. Şofer buna da cavab tapdı: –Borcdan qorxan qapısını gen açmaz. –Borc gülə-gülə gedər, ağlaya-ağlaya gələr. Şofer ağzını açıb cavab vermək istəyirdi ki, qoca əlinin işarəsi ilə onu saxladı: –Oğul, – dedi,– sən öz işində ol. Bizi sağ-salamat şəhərə çatdır. Deyir borc verməklə tükənər, yol getməklə. Bununla, da söhbətə son qoyuldu. Mən sərnişinlərə göz gəzdirdim. Bütün sifətlərdə, hətta yorğun sifətlərdə belə xoş bir təbəssüm vardı. Amma qəribədir, mənim yanım boş idi. "Tülküsifət" qonşumun nə vaxt, harada və necə düşdüyünü hiss etməmişdim. Bəlkə də o, heç yox idi. Əyilib pencərədən baxdım. Buludlar bir qədər çəkilmişdi. Arvadın mehriban sifəti gözüm qarşısından getmirdi. Onun çöhrəsi xəyalımda Zivər xalanın obrazı ilə eyniləşirdi. Zivər xala da etibarlı insandır. Həm də mehriban, qayğıkeş. Bu qayğıkeşlik Qəmərə də keçib. Qəmərin də ki, yaralı yeri Fuaddır. Məncə dünyada hamıdan artıq Fuadı istəyir. Fikir verirəm, həmişə gözü onun üzündədir. Mən bayaqkı fikirlərimi yada salıb utandım. Məgər Qəmərə Fuadın şöhrəti gərəkdir? Ona gərək olan yalnız qardaşının daxili rahatlığı, dincliyi, əsəb sakitliyidir. Şöhrət kimə lazımdır? Hər halda Fuadın özünə
242 lazım deyil. Fuada yalnız inam, etiqad lazımdır. Öz-özünə inanmaq, gördüyü işin xeyirliliyi, insanlara gərəkliyi, etiqadı lazımdır. Əgər o, buna inanmasa, işinin səmərəsini, insanlara xeyrini görməsə onda... Yox, bu, belə olmamalıdır. Fuad meydana nə qədər mühüm şeylər – həyatının mənasını, ömrünün qayəsini, yaşayışının, diriliyinin məqsədini qoymuşdu. O, yanıla bilməz. Bu qədər şeyi meydana atmaq üçün cəsarət lazımdır. Belə cəsarət Fuadda varmı? Dünən Tərlan az qala batmışdı. Xilas qayığı gələnəcən on adam batıb gedərdi. Fuadın özünün həyatı bir tükdən asılı qalmışdı. Bir an içində onun özü də, ümidləri də, illərlə yuxusuz gecələrini, yorucu gündüzlərini qurban verdiyi işi də məhv olub gedə bilərdi. O, heç bir zaman üzgüçülük məharətindən, öz qoçaqlığından danışmazdı. Lakin biz özümüzə gələnəcən o suya cumdu. Mən ki, onun xasiyyətinə yaxşı bələd idim, bəs neyçin onun dünənki hərəkəti məni heyrətdə buraxmışdı? Hər halda mən Fuadı yaxşı tanıyırdım. Adamı tanımaq üçün bəzən iyirmi il, bəzən iyirmi dəqiqə lazım olur. Bayaqkı arvad heç fikrimdən çıxmır. Nə deyirsiniz deyin, amma adamı dərhal tanıyırsan, pis adamı bir az çətin tanıyırsan, amma aqibətdə onu da tanıyırsan. Yəni doğrudanmı mən elmi şurada Fuadı müdafiə eləsəm, məni pis adam, dostbaz sayarlar? Bəlkə elə mən bundan qorxduğum üçün Fuadı müdafiə etmək istəmirəm? Axı, mən "Bu təcrübələr mübahisəlidir" deyərkən səmimi qəlbdən danışmıram. Axı, mən bu cümləni deyəndə yalnız bircə məqsəd güdürəm – özümü dostbazlıq ittihamlarından qorumaq. Yox, mən heç kəsdən, heç nədən qorxmuram. Bəs onda məsələ nədədir Mən həştad faiz əminəm ki, Fuadın təcrübələri doğrudur. Bəs iyirmi faiz? Məsələ də bu iyirmi faizdədir... Birdən Fuad müvəffəqiyyətsizliyə uğradı? Mən bundan qorxurdum. Yox, yox, dostbazlıq haqqında bayağı söhbətlərdən, məsuliyyət şərikliyindən qorxmurdum. Mən Fuadın elmi vicdanına, onun daxili inamına, öz-özünə olan
Yüklə 2,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|