A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər

 267 

 

 

GECƏ YARISINDA   HADİSƏ 

(Sənədli hekayə) 

 

Bir  mart axşamı benzin kalonkasına yan almış TMoskviçU 

412 markalı, AVA 31-75 nömrəli maşının sürücüsünə Dövlət 

Avtomobil Müfəttişliyinin işçisi yaxınlaşdı  və  sənədləri tələb 

etdi. Maşının sürücüsü (və    sahibi)    Azərbaycan Dəniz Neft 

Tikinti montaj trestinin beş nömrəli kontorunun altıncı dərəcəli 

elektrik montyoru Mazan Əliyev idi. DAM-ın işçisi sənədləri 

gözdən keçirib Mazan Əliyevə qaytardı. 

–Yaxşı  deyil, Əliyev, – dedi, – mənim sizə hörmətim var, 

müharibə  əlilisiniz. Ancaq bu cür təkərlərlə maşın sürmək 

olmaz. Bunlar ki, lap "dazdırlar". Məgər bilmirsiniz bu 

təhlükəli işdir? 

M.Əliyev izah etməyə başladı. Dedi ki, bu yolla işə gedir və 

evə qayıdır.  İşi ilə evi tamam ayrı  səmtdədirlər. 8–ci 

kilometrdə yaşayır.  İşi isə  şəhərdən 40 kilometr aralıdır. 

Bundan başqa təxminən ayda bir dəfə  Lənkəranda yaşayan 

oğluna baş  çəkir. Odur ki, təkərlər də köhnəlib. Mazan 

təkərlərin şinlərini çoxdan dəyişərdi və hətta bunun üçün gərək 

olan məbləği də toplayıb. Amma indi tərs kimi satışda 

"Moskviç"  şinləri yoxdur. M.Əliyev  ətraflı, yerli yataqlı 

danışırdı. O, ümumiyyətlə hər bir şey haqqında müfəssəl, əsaslı 

danışmağı sevirdi və DAM-ın işçisi əlini papağına aparıb dedi: 

–Bu səfərlik ancaq xəbərdarlıq edirəm, amma bilin ha, gələn 

səfər cəzalandıracağam. 

Mazan Əliyev təşəkkür etdi və maşını işə saldı. Maşını əllə 

idarə etmək üçün əlavə sükanlar var idi, çünki Mazan 

müharibədə sol qıçını itirmişdi. Üçüncü dərəcəli müharibə əlili 

kimi Mazan bu maşını 1971-ci ildə Azərbaycan  İctimai 

Təminat Nazirliyi xətti ilə almışdı. 

Mazan Həmid oğlu Əliyev 1923-cü ildə Masallı rayonunda  

---

 268 

doğulmuş, 1941-ci ilin avqustunda ordu  sıralarına çağırılmış 

və 1946-cı ildə ordudan tərxis olunmuşdu. Topçu serjant kimi o 

bütün müharibəni keçmiş  və onuncu qırıcı  əleyhtank polkun 

tərkibində Almaniyaya çatmışdı. Üç dəfə yaralanıb. Birinci 

dəfə sol qolundan, ikinci dəfə qarnından. 1945-ci il martın 18-

də sol qıçından aldığı üçüncü yara hamısından ağır oldu; bu 

yaranın nəticəsində dizdən aşağı qıçını kəsməli oldular. Döyüş 

təltifatları var. 

Müharibədən sonra neft mədənlərində  işləyə–işləyə 

Azərbaycan Sənaye  İnstitutunun energetika fakültəsini 

bitirmişdir. 1946-cı ildə ilk övladı – oğlu Qurbanəli anadan 

oldu. 1971-ci ildə doğulan qızı Jalə Mazangilin 11-ci uşağı idi. 

Lənkəranda musiqi müəllimi işləyən oğlu Qurbanəlidən başqa 

M.Əliyevin bütün ailəsi 8-ci kilometr qəsəbəsində üç otaqlı 

mənzildə yaşayır. Böyük övladları ali təhsil alıblar. 

Övladlarından üçü işləyir, qalanları (lap körpələrindən başqa) 

oxuyurlar. Mazanın arvadı, qəhrəman ana Dünyaxanım da 

işləyir. 

Yuxarıda dediyimiz kimi Mazan Əliyev trestdə  işləyir. Bir 

həftə  dənizdə olur, bir həftə evdə. Donluğu ayda iki yüz 

manatdır, əlavə 35 manat təqaüd alır. 

Mazan  Əliyev orta boyludur, arıqdır, çəlimsizdir. 

Xasiyyətcə xoşsifətdir, kara gələndir, bir qədər utancaqdır. 

Zəhmət sevəndir, məqsədinə çatandır, alın təri ilə qazandığının 

qədrini biləndir, həyatda bəxtinə düşən sınaqlar ona çox şey 

öyrədib; ən çox da mərhəmətli olmağı. 

Bir mart günü gecə yarısı başına qəribə, hətta möcüzəli işlər 

gələn bu adam haqqında  ən qısa məlumat belədir. Bizim 

hekayətimiz də məhz bu gecə yarısında – 1974-cü il martın 25–

də baş verən hadisələr haqqındadır. 

Bu hadisələrin iştirakçısı olan üç nəfər haqqında. Bir neçə 

saat haqqında ki, həmin saatlarda insan həyatının və ölümünün, 

cinayətin və  cəzanın, amansızlığın və iradənin, mərdliyin və 

qorxaqlığın bir çox əsaslı problemləri sıxılıb-sıxılıb üzə çıxıb. 

---

 269 

Sıra ilə başlayaq. 

25 mart 19–30.                                              

Gündüz Mazan Əliyev eşidib ki, Hüsü Hacıyev küçəsində 

Təzə univermaqda Erevan şinləri satılır. O, işdən qayıdıb bir 

qədər dincəldi və saat 19-30-da şin dalınca getməyi qərara aldı. 

Bu məqsədlə pul da toplamışdı – beş yüz manat. Üç yüz manatı 

Lənkərandan oğlu göndərmişdi.  İki yüzünü isə Mazan Əliyev 

özü yığmışdı. Pullar arvadında idi. Mazan ondan istədi və 

arvadı ona 480 manat verdi. 20 manatı isə  hər ehtimala qarşı 

gələn maaşa qədər saxladı. Beləliklə Mazan Əliyev cibində 480 

manat pul saat 19-40-da "Moskviç"inə minib 8–ci kilometr 

qəsəbəsindən yola düşdü. 

Təqribən saat 8 radələrində o Təzə univermağa çatdı  və 

maşını Nizami küçəsində, səkinin qırağında saxlayıb özü 

mağazaya girdi. Cavan satıcı dedi ki, şin yoxdu, dünən vardı 

qurtarıb. Bəlkə bazada bir şey qalıb, bilmirəm. Müdir yoxdur. 

Qoy Mazan Əliyev sabah gəlsin, onunla danışsın. Bu söhbəti 

hekayətimizin dikər iştirakçıları  eşidiblər-eşitməyiblər, məlum 

deyil. Hər halda Mazan Əliyev univermaqdan qanı qara çıxdı 

və "Moskviç"inə minib maşını Nizami küçəsi ilə başıyuxarı 

sürdü. Univermaqdan bir az yuxarı Poluxin küçəsinin tinində 

iki oğlan dayanmışdı. Onlardan biri əlini qaldırdı  və Mazan 

saxladı. 

Oğlanlardan biri (boyca o daha uca idi) olardı təxminən 22-

23 yaşında, o biri təxminən 16-17 yaşında. Oğlanlar dedilər ki, 

Şəki rayonundandırlar. Bakıya oxumağa gəliblər, otaq tutublar 

amma kirayəni vaxtında ödəyə bilmədiklərinə görə otaq sahibi 

bu axşam onları qovub. İndi yatmağa yerləri və pulları yoxdur. 

Ona görə çox xahiş edirlər ki, onları Kürdəmirə çatdırsın. 

Yaşca böyük olan oğlanın bacısı Kürdəmirdə yaşayır. Bacısı 

onlara borc verər və onlar elə bu axşam, daha doğrusu gecə 

yarısınacan geri qayıdarlar. 

Mazan  Əliyev xasiyyətcə kara gələn adamdı. On bir uşaq 

atası olduğuna görə onda cavanlara xüsusi bir diqqət, qayğı 

---