A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 2,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
250 Kazım Mihinə baxır, onun səsini eşidirdi və nədənsə ona elə gəlirdi ki, bahar çağı iydə ağaclarını iyləyir, iydə ətri duyur. Elə bil kimsə yüz illər boyu qoca Şərq şairlərinin yaratdıqları ən xəfif, ən kövrək məhəbbət beytlərini onun qəlbinə pıçıldayırdı. Müsamirədən sonra Qurban Kazımı Mihinlə tanış elədi... Onlar yuxulu Təbriz küçələriylə gedirdilər. Mihin zümzümə edirdi, iydə ağaclarının iyi gəlirdi. Onlar yağışa düşdülər. Mihin bir ağacın altında dayandı, ağacın yarpaqlarından, budaqlarından onun başına damcı-damcı su yağırdı. Kazım yağışın lap altında dayanıb Mihinə şer oxuyurdu: nə Petrarkadan, nə Hafizdən, Füzulidən oxuyurdu:
Bu həm bir qəm ki, el tənindən əfqan eyləmək olmaz. Nə müşkül dərd olursa, bulunur aləmdə dərmanı Nə müşkül dərd imiş eşqin ki, dərman eyləmək olmaz.
Yağış şiddətlənir, Kazım bu qəzəli oxuyur və başa düşürdü ki, Mihinə aşiq olmuşdur, bir də o həqiqəti dərk edirdi ki, Füzuli də, Petrarka da, Hafiz də könlün dilində yazmışlar. Lakin aşiq olanda italiyalı sevgilisinə Petrarkadan oxuyur, fars Hafizi yada salır, Kazım isə bu yağışlı axşam qədim Azərbaycan şəhərinin ağacları altında qaragözlü bir qıza Füzulinin ölümsüz beytlərini pıçıldayırdı. Mihinlə Kazım evləndilər. Kazımın qəlbini sarsıtmış Mihin, onun əqidəsini, siyasətdən gen gəzmək əqidəsini sarsıda bilməmişdi. Əksinə o, Mihinə təsir göstərməyə çalışırdı. "Mübarizəyə qarışma, istedadını, səsini, təbəssümünü siyasətə qurban vermə", – deyirdi. Daş qayaya rast gəlmişdi. Mihini qayəsindən döndərmək mümkün deyildi. O, tez-tez fədailər qarşısında çıxış edir, Təbriz radiosuyla inqilabi mahnılar oxuyurdu. ...Bir-birindən ağır səhnələr Kazımın gözləri qarşısında
251 canlandı. Aləm dağılırdı. Minlərlə insanın ümidi, fərəhi, əməyi Tehran sərbazlarının təpiyi altında yerlə yeksan olur, əzilirdi... Xaraba qalmış evlər, söndürülmüş ocaqlar, dərbədər olmuş ailələr... Kazım öz taleyindən arxayın idi – heç bir vaxt siyasətə qarışmamışdı, ona zaval yoxdu. O vicdan əzabı çəkirdi. Dostlar, qardaşlar, ən yaxşı adamlar qurban gedərkən kənarda qalmaq, öz başını girləmək, sakit yerdə daldalanmaq kişilikdən deyildi. Nə etməli, vaxtında onlara qoşulmadı, indi də onların taleyinə şərik çıxa bilməz. Kazım nə biləydi ki, bütün bunlara baxmayaraq on dörd il məhbəsdə yatmalı olacaq. O, düşünən, ziyalı, savadlı bir Azəri idi – deməli, şahənşah səltənətinin düşməniydi. Onun təqsiri – mübariz dostları idi. Onun günahı – arvadı Mihin idi. Səsini, təbəssümünü, istedadını inqilabın sərəncamına vermiş müğənni Mihin. Şah qoşunları Təbrizə soxulduqları gün aləm qatışmışdı. Kazım böyük müsibətlə evlərinə çata bildi. O, dəli kimi otağa atılıb Mihini soruşduqda qoca anası: – gəlməyib, – dedi, – görəsən harda qaldı – qarı əllərini göyə qaldırdı, – Allah sən özün xətadan saxla. Kazımın gümanı yalnız radio binasına idi. Lakin Radio mühasirə edilmişdi. O, binaya yaxın düşə bilmədi. İki saatdan sonra Kazımı da apardılar. Məhbəsə çatan qırıq məlumatlardan aydın olurdu ki, mübarizlərin çoxu son gülləyə qədər vuruşmuş, son gülləni öz gicgahına sıxmışlar. Lakin ələ keçənlər də olub. Kazım ələ keçmiş qadınlarla əsgərlərin vəhşi rəftarından çox şey eşitmişdi, çox şey bilirdi. Mihin haqqında, mühasirə olunmuş radio binası haqqında düşünərkən o həmişə Mihini həlak olmuş bilmək istəyirdi. Kazım xəyalən eşitdiyi fəryadlara – şərbazlar əlində çapalayan Mihinin fəryadlarına dözə bilmirdi. Bəzən o yuxuda Mihini görürdü. Kazım təhqir olunan, iztirab çəkən arvadının imdadına yuxuda belə çata bilmirdi. O, bu vahiməli yuxudan oyanır, dəhşət onu basırdı,
252 doğrudanmı, Mihin bu vəhşilərin əlindədir, min əzaba, işgəncəyə dözür. Yox, yox, – Kazım özünü sakit edirdi – "Mihin ölüb, rahatlanıb, dincəlib". Kazım Mihinin xəyali qəbrini gözləri önündə canlandırırdı. Bu onun təsəllisi idi. Kazım indi o məzar haqqında düşünürdü. Bu qəbir daşı tək Mihinin deyil, onun, Kazımın da ömrünün sonluğu, ömrünün axırıncı mənzili idi. Kazımın ümidi də, inamı, ömrünün mənası, məqsədi də məhz bu daşa dəyib çilik-çilik olmuşdu. Bu xəyali məzardan o yana yol yox idi. Kazım bunu bilirdi. Bəs ona nə qalırdı? Gec də olsa Kazım çox mətləbləri anlamışdı. O, xalqının qeyrətini yox, cəzasını çəkmişdi. O, məhbəsdən çıxdığı bu müddətdə dövlətin narahat, nigaran bir tələsikliklə apardığı farslaşdırma siyasətini görürdü, lakin Kazım bu siyasətə qarşı duranların iyini-sorağını belə eşitməmişdi. O bilirdi ki, təkbaşına mübarizə etmək ağılsızlıqdır. "Bəlkə, heç lazım da deyil" – deyə acı-acı sual edirdi. Tamam bədbinləşmişdi. Kazım ətrafdakı söhbətləri dinləmir, lakin ayrı-ayrı sözləri eşidirdi. "Günəş, çörək, yağış". Birdən Kazıma elə gəldi ki, bu sözləri yalnız bax bu adamlar, bir də o özü – Kazım işlədir, başa düşür. Bu çayxananın çölündə, bütün bu şəhərdə, bu ölkədə, bu dünyada heç kəs, heç kəs bu dildə danışmır. Beş dəqiqədən sonra bu adamlar gedəcək, Kazım bir də heç vaxt onlara rast gəlməyəcəkdi. Kazıma elə gəldi ki, ölməsə, bir az da çox yaşasa yer üzündə bu sözləri bilən, bu dili anlayan yeganə adam olacaq, o, bu aqibəti istəmirdi. Lakin o bu ehtimala qarşı mübarizə yollarına da bələd deyildi. İndi o, yalnız bircə şey istəyirdi: intihar etmək. Çayxana dolur, boşalır, kimsə gəlir, kimsə kedir... Künçdə oturub dərin fikirlərə dalmış, bayaqdan bəri yalnız bircə stəkan çay içib hərəkətsiz oturmuş adam heç kəsin diqqətini cəlb etmirdi... Kazım fikirlərindən ayrılıb adamlara,
Yüklə 2,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|