A qodiriy nomidagi

Replikatsiyaning initsiatsiyasi 

 

Hujayralarning bo`linishi DNK molekulasini replikatsiyasiga sababchi 

bo`ladi. DNK molekulasini ikkiga ajralishi xelikaza fermenti ta'sirida bo`ladi. Bu 

ferment DNK molekulasi orasida joylashib, zanjirni despirallab, ikkiga ajratadi. 

Mazkur jarayon ATF ishtirokida sodir bo`ladi. DNK molekulasidagi zanjirning 

yechilishi juda tez va muttasil bo`lganligi uchun DNK molekulasining ayrim 

yerlarida qo`shimcha bog`lar hosil bo`lib qoladi. Bunday bir-birlariga o`ta o`ralib 

ketgan qo`shimcha molekulalarni topoizomeraza fermentlari parchalab, yo`qotib 

turadi. Bunday fermentlarni girazalar deb ham ataladi. Ikkiga ajralgan DNK 

molekulasini stabil, turg`un holatda ushlab turadigan oqsillar mavjud bo`lib, ular 

DNK molekulasini qaytadan rekombinatsiyaga to`sqinlik qiladi. Mazkur oqsil SSB 

(single strand binding) deb ataladi. Shunday qilib, ikkiga ajralgan DNK, hosil 

bo`lgan replikativ ayri, ferment va substratlar DNK replikatsiyasi uchun 

boshlang`ich bosqich hisoblanadi. 

 

Replikatsiya jarayonida qatnashadigan oqsillar va ularning vazifalari 1-

jadvalda keltirilgan. 

DNK ning sintezi bevosita DNK-polimeraza fermenti ishtirokida amalga 

oshadi. Prokariotlarda bir necha xil DNK-polimerazalar aniqlangan. DNK-

polimeraza I polifunksional  ferment bo`lib, polimeraza va nukleaza faolligiga 

---

43 

 

 

Replikatsiyada qatnashuvchi oqsil xillari 

2-jadval