A. X. Pardayev Z. A. Pardayeva boshqaruv hisobi

5 b). Test savollari

Relevant darajasi oralig‘ida bir dona mahsulot turiga to‘g‘ri keladigan shartli-o‘zgaruvchan xarajatlar:

• har bir ishlab chiqarish hajmida turlicha bo‘ladi;

  
  

• har bir ishlab chiqarish hajmida o‘zgarmasdan qoladi;

  
  

v) har bir ishlab chiqarish hajmiga qarab proporsional o‘zgaradi;

g) to‘g‘ri javob yo‘q.

2. Kelgusi yilga xo‘jalik yurituvchi subyekt o‘z faoliyatini rejalashtirishda, realizatsiya hajmini 6 mln. p.b.ga yetkazish uchun quyidagi ma’lumotlarni tayyorladi:

   
   

   T.r.	Xarajatlar turi	shartli- o‘zgaruvchan xarajatlar (ming p.b.da)	shartli-doimiy xarajatlar (ming p.b.da)
   1.	Bevosita moddiy xarajatlar	1 600	-
   2.	Bevosita ish haqi xarajatlari	1 400	-
   3.	Umumishlab chiqarish xarajatlari	600	900
   4.	Marketing xarajatlari	240	360
   5.	Ma’muriy boshqaruv xarajatlari	60	40
   	JAMI:	3 900	1 400

Bu misolda kritik nuqta pul birligida (ming p.b.da) qanchaga teng bo‘ladi?

a) 2 250

b) 4 000
v) 3 500
g) 5 300

3. Xo‘jalik yurituvchi subyekt 200 ming dona mahsulot sotishni rejalashtirmoqda. Bundan shartli-doimiy xarajatlar - 400 ming p.b. va shartli-o‘zgaruvchan xarajatlar - sotish bahosining 60% tashkil qilgan. Xo‘jalik yurituvchi subyekt 100 ming p.b. foyda olishi uchun, u sotayotgan mahsulot birligining (donasining) bahosini qanchadan qilib belgilashi kerak?

   
   

a) 3.75 p.b.

b) 4.17 p.b.
v) 5.00 p.b.
g) 6.25 p.b.

4. Xo‘jalik yurituvchi subyekt ishlab chiqqan mahsulotining har bir donasini 27 p.b.dan sotmoqchi. Har bir dona mahsulotga to‘g‘ri

   
   

keladigan shartli-o‘zgaruvchan xarajatlar - 15 p.b.. Shartli-doimiy xarajatlar bir oyga 197040 p.b.ni tashkil qiladi. Bu vaziyatda sotishning kritik nuqtasi necha dona mahsulot birligiga teng?

1. 16 420 dona

   
   

2. 11 590 dona

   
   

v) 11 950 dona

g) 16 240 dona

5. 4-test materialidan foydalanib, mahsulot realizatsiyasining kritik nuqtasi hajmini pul birligida toping:

   
   

a) 312 930

b) 322 650
v) 443 340
g) 438 480

6. 4-test savoli materiallaridan foydalanib toping - xo‘jalik yurituvchi subyekt 6 ming p.b. foyda olishi uchun (bir oyda) necha dona mahsulot sotishi kerak bo‘ladi?

   
   

   • 12 450 dona

     
     

   • 16 740 dona

     
     

v) 12 090 dona

g) 16 920 dona

7. 4-test savoli materiallaridan foydalanib toping - xo‘jalik yurituvchi subyekt bir oyda reklama xarajatlarini yana qo‘shimcha 15 ming p.b.ga ko‘paytirib, 9 ming p.b.lik foyda olishi uchun shu oyda necha dona mahsulot sotishi lozim?

   
   

   • 18 240 dona

     
     

   • 18 420 dona

     
     

v) 13 590 dona

g) 13 950 dona

8. Xo‘jalik yurituvchi subyekt ikki xil mahsulot ishlab chiqaradi: A va V. Kelgusi yil uchun mutaxassislar quyidagi ma’lumotlarni berishmoqda:

   
   

   	“A” mahsuloti	“V” mahsuloti
   Sotish hajmi, (donada)	120 000	30 000
   Sotish bahosi, (pul birligida)	18	12
   Shartli-o‘zgaruvchan xarajatlar, (pul birligida)	12	4,5

Kelgusi yil uchun shartli-doimiy xarajatlar miqdori 409 500 p.b.da bo‘ladi deb hisoblanmoqda. Ana shu ikki xildagi mahsulot ishlab chiqarishdagi kritik nuqta qanchaga teng bo‘ladi?

a) 855 000

b) 9 100 005
v) 1 019 214
g) 1 092 000

9. Xo‘jalik yurituvchi subyekt ikki xil mahsulot ishlab chiqaradi: D va S. Kelgusi yil uchun mutaxassislar quyidagi ma’lumotlarni berishmoqda: mahsulot turlarini ishlab chiqarish, taxminan 1 ga 3 nisbatda bo‘ladi. Yil davomida mahsulotlar sotishdan 840 000 p.b. tushum tushadi. D mahsulotining foydadagi ulushi umumiy tushum summasiga nisbatan 40 foizni, S mahsulotiniki esa 50 foizni tashkil qiladi. Kelgusi yil uchun shartli-doimiy xarajatlarning umumiy miqdori 240 000 p.b..

   
   

Ana shu ma’lumotlardan kelib chiqib, kelgusi yil uchun sotish hajmining kritik nuqtasini ko‘rsating:

a)	392 000
b)	400 000
v)	506 000
g)	510 000

10. Xo‘jalik yurituvchi subyekt ishlab chiqarayotgan mahsulot bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar mavjud:

    
    

(ming p.b.da)

	2000 dona mahsulotniki	4000 dona mahsulotniki
Asosiy materiallar	8	8
Ishlab chiqarishdagi	6	6

ishchilarning ish haqi
Qo‘shimcha ishlab chiqarish xarajatlari	7	5
Qo‘shimcha sotish xarajatlari	2	1
Jami:	23	20

Ishlab chiqarilayotgan bir dona mahsulotga to‘g‘ri keladigan shartli- doimiy va shartli-o‘zgaruvchan xarajatlar quyida keltirilgan. Ana shu javoblardan qaysi biri to‘g‘ri?

Javob harflari	shartli-doimiy xarajatlar	shartli-o‘zgaruvchan xarajatlar
a	4000	3
b	4000	14
v	4000	17
g	6000	15
d	6000	17

11. Xo‘jalik yurituvchi subyekt ishlab chiqarayotgan mahsulot bo‘yicha shartli-doimiy xarajatlari miqdori 150 000 ming p.b.. Xo‘jalik yurituvchi subyekt faqat bir xil mahsulot ishlab chiqaradi, uning bahosi

    
    

50 ming p.b.. Mahsulotning foydadagi ulushi umumiy tushum summasiga nisbatan 40 foizni tashkil qiladi. Shu xo‘jalik yurituvchi subyekt uchun ishlab chiqarishning kritik nuqtasi mahsulot birligida necha donaga teng?

a) 3 000
b) 4 500
v) 7 500
g) 12 500

5 v). Muammolar va vazifalar

1). Mahsulotni sotish tarkibini aniqlash
Xo‘jalik yurituvchi subyekt, faraz qilaylik, ruchkalar ishlab chiqaradi va sotadi. Har bir dona ruchkaga to‘g‘ri keladigan shartli- o‘zgaruvchan xarajatlar - 3 p.b., shartli-doimiy xarajatlar – 15 ming p.b..

1. xo‘jalik yurituvchi subyekt har bir ruchkani 5 p.b.dan, jami 600 ming dona ruchka sotib 200 ming p.b. miqdorida foyda ko‘rishi mumkin.

   
   

2. yoki 350 ming dona ruchkani 6 p.b.dan va yana 200 ming donasini 4 p.b.dan sotishi mumkin.

   
   

Shu ikkala variantning qaysi birini xo‘jalik yurituvchi subyekt tanlaydi?

2). Foydani hisoblash va bahoni rejalashtirish
Xo‘jalik yurituvchi subyekt juda yuqori reytingga ega. Menejer bozorda salmoqli ulushni egallash uchun harakat qilayapti. Har bir sotilayotgan mahsulotning bahosi 6 p.b., bu baho xuddi shunday bozorda sotilayotgan mahsulotlarning bahosidan ancha past. Mahsulotning bir donasiga to‘g‘ri keladigan shartli-o‘zgaruvchan xarajatlar 4.50 p.b., shartli-doimiy xarajatlarning miqdori shu yili 600 ming p.b.ni tashkil qilgan.
Talab qilinadi:

1. faraz qilaylik, xo‘jalik yurituvchi subyekt shu yili 1 mln. dona mahsulot sotishi mumkin. Shu holatda xo‘jalik yurituvchi subyektning foydasi qancha bo‘ladi?

   
   

2. menejer bozorda rejalashtirgan mavqeini egalladi deb, faraz qilaylik. Shu vaqtda xo‘jalik yurituvchi subyekt 30 ming p.b. foyda olishi uchun bir dona mahsulotning narxini necha p.b.da belgilashi lozim.

   
   

3). Kritik nuqta tahlili
Rejalashtirilayotgan yilda sotilishi mo‘ljallanayotgan mahsulot bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar mavjud: