A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin
Yüklə 5,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
| rinishi.
12- rasm. Zamburug‘lar hujayrasi tarkibida plastidalari bo‘lmaydigan geterotrof organizmlardir. Ular qadimgi organizmlar hisoblanadi. Zamburug‘lar parazit va saprofit holda hayot kechiradi. Saprofitlar — o‘lik organik modda bilan oziqlanadigan orga nizmlar. Ba’zi birlari suvda yashaydi. Zam burug‘larning 100 000 ga yaqin turi mavjud bo‘lib, quruqlikda juda keng tarqalgan. Ular suv o‘tlaridan xlorofillning yo‘qligi, bakteriyalardan esa yadroga ega bo‘lishi bilan farq qiladi. Zamburug‘larning vegetativ ta- nasi mitselliy deb atalib, u alohida ipchalar ya’ni gifalar yig‘indisidan tashkil topgan (12- rasm). Zamburug‘ mitselliysi oziq moddalarni butun yuzasi bilan shimib oladi. Mitselliyda spora hosil qiluvchi organlar hosil bo‘ladi. Ko‘payishi vegetativ, jinssiz va jinsiy usul larda boradi. Vegetativ ko‘payish kurtakla nish yoki mitselliyning bo‘laklarga ajralishi, jins- siz ko‘payish esa har xil sporalar hosil qilish yo‘li bilan boradi. Jinsiy ko‘payish tuban zamburug‘ larda suv o‘tla rga o‘xshash, yuksak zambu- rug‘lar esa maxsus jinsiy or gan larning qo‘shi lishi, bir hujayra mah sulotining ikkinchi siga ko‘chib o‘tishi va yadro- larning juft-juft bo‘lib qo‘shilishi kabi ko‘ri nish larda amalga oshadi. Mitsel liy - ning tuzilishi va ko‘payish usuli ga qa rab zambu rug‘ lar tuban va yuk sak zambu- rug ‘ larga bo‘linadi. Tuban zamburug‘lar mitsel liysida to‘siqlar bo‘lmaydi, jinsiy ko‘payish suv o‘tlari dagidek boradi. Yuksak zamburug‘lar mitselliysi to‘siqli, ya’ni ko‘p hujayrali bo‘ladi (24- betdagi 13- rasm). achitqi zamburug‘i — haqiqiy mitselliysi bo‘lmay, tanasi alohida-alohi- da hujayralardan iborat. Hujayrasi bir yadroli, oval shaklda bo‘ladi. Bu zamburug‘ kurtaklanish yo‘li bilan ko‘payadi. Kurtaklanish nati- jasida hosil bo‘lgan yosh hujayralar uzilib ketmay zanjir hosil qiladi (14- rasm). Ular shakarli muhitda yashaydi. Achitqi zamburug‘larining |