Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti

X U L O S A

Yordamchi maktablardagi talimning asosiy xususiyatlardan biri aqli zaif o’quvchilarning nuqsonini tuzatishga yo’naltirilgani bo’lsa , ikkinchi xususyati uning bolaning rivojlanishida o’ziga xos amalga oshirlishidadir. Bosh miya faolyatlari nuqsoni asosida aqli zaif o’quvchilarning rivojlanishi chegaralangan bo’lib, orqada qoladi, aqli zaif bola kam rivojlangan emas balki o’zgacha rivojlangan va riojlanayotgan boladir. Yordamchi maktab talimning o’zining o’ziga xos xususyati talim nazaryasi va amalyotining bog’liqligidir.Yordamchi maktab talimi amalyot bilan bog’liqdir.

Demak yuqorida aytmagan fikirlardan kelib chiqqan holda yordamchi maktabning boshlang’ich sinflarida o’quvchilarda matematik savodhonlikni shakillantirishda va olib boriladigan korriksion ishlarni taxlil qilishda boshlang’ich sinf o’qituvchisidan o’z ishiga ancha masulyat bilan yondashishni talab qiladi.

Ushbu bitiruv malakaviy ishini yoritishda o’rganilgan manbalar,maxsus maktab internatdagi pedagogik amoliyot jarayonida yordamchi maktab o’quvchilarini bilish faoliyati, ularni savodhonlikni egallashda o’ziga xos xususiyatlar bilan yaqindan tanishdim. Shulardan kelib chiqqan holda yordamchi maktab o’quvchilarda matematik savodhonlikni shakillantirishda bir qator qiyinchilik, muammolar borligi ma’lum bo’ldi.

Yordamchi maktabni boshlang’ich sinf o’quvchilarda matematik savodhonlikni egallashda raqamlarni tartaib bilan sanay olishmaydi.

Sanashda raqamlarni tushurib qoldiradi ya’ni raqamlar tartibini bilishmaydi. Matematik yozuv malakasi ham yetarli emas, raqamlarni yozishda aniqlik yetishmaydi.

Aqli aif bolalarda fikrlashni tarqoqligi tufayli, matematik tushunchalarni misol, masalalarni yechish usullarini yetarli ravishda o’zlashtiravermaydilar. Xotirani sustigi diqqatni tarqoqli diqqat qo’llamini torligi sababli dars jarayonida o’tganlarnitinglash qabul qilish yetarli emas.

predmetlarning shakli hajmi miqdor o’lchovlari haqida ham aniq tasavvur etishmaydi.

misol va masalalarni yachish ularni oxirigacha yetqazib tugallashda xatoliklarga yo’l qo’yishlari mumki ndir.

Yordamchi maktabni boshlang’ich sinf o’quvchilardagi o’ziga xos bo’lgan xususyatlar 1-sinf o’qituvchisidan o’z ishiga o’ta masulyat bilan qarashni talab qiladi. Yuqoridagifikrlardan xulosa qilib aytadigan bo’lsak,agar yordamchi maktabni boshlang’ich sinf o’qituvchi har bir darsga puxta tayorgarlik ko’rib sinfidagi barcha o’quvchilarni bilim faolyatiga xos bo’lgan xususyatlarni bilgan xolda darslarni maxsus davlat talimm standartlari talablariga amal qilgan holda darslarda o’zlashtirma va o’quvchilar bilan individual va yalpi ishlarni uzviy holda olib borsa darslarda ko’zlangan maqsadga erishish mumkin.

Demak aqli zaif o’quvchilardagi rivojlanishdagi imlo xatolaridan talim sohasida foydalangan asosan o’quvchilarni matematik savodxonligini boshlang’ich sinfda belgilangan dastur asosidagi bilim va malakalar shakillantirilsa yordamchi maktabning yuqori sinflarida yani 5-9 sinflarida o’quvchilar normal va qinalmasdan o’qishlari uchun zamin hozirlanadi. Ayatmoqchimizki yordamchi maktab o’quvchilarini boshlang’ich sinflarida olgan bilim va malakalari ularni kelgusi hayotlarida o’qishlarida asos bo’lib qoladi.

Yordamchi maktab o’quvchilarini xar tomonlama kamolotga yetkazish, yetuk va munosib inson qilib tarbiyalash, ularni bilimli, mexnatsevar o’z ishiga etiqodli qilib tarbiyalash, xayotda o’z o’rnini topishda yordam berish yordamchi maktablar va ularda faoliyat ko’rsatayotgan ta’lim fidoyilarining muhim vazifasidir.

Yordamchi maktabni boshlang’ich sinf o’quvchilarda matematik savodxonligini shakillantirish va olib boriladigan korreksion ishlar bo’yicha tafsiyalar.

Ushbu bitiruv ishini yoritishda o’rganilgan manbalar pedagogik amaliyot davomida yordamchi maktab o’quv jarayonlari bilan tanishib, olingan bilim va malakalar va hulosalar asosida quyidagi tafsiyalarni berishni lozim topdik .

-- Yordamchi maktabni har bir boshlang’ich sinf o’qituvchisi aqliy tomondan imkoniyati cheklangan bolalarni aqliy va jismoniy rivojlanishi xususiyatlari to’g’risida yetarli bilimga ega bo’lishi kerak.

-- Boshlang’ich sinf o’quvchilarda matematik savodxonligini egallash f frtfva imkoniyatlarini o’rganish.

-- O’quvchilarni matematik savodxonligini egallash qobilyatlari va imkoniyatlarini o’rgaanish.

-O’quvchilarni matematik savodxonligini egallashda qiyinchilik va muomolarini yechishni to’g’ri chora tadbirlarni belgilab olish.

-O’quvchilarda matematik raqamlarni yozishni shaklantirish polisinsorlik (kup sezgi organlar ishtiroki ) tamoyildan foydalanish.

-Boshlang’ich sinf o’quvchilari orasida raqamlarni yozishda muomosi bo’lgan o’quvchilarda qumli qog’ozda tayyorlangan raqamlar yozuvi orqali matematik yozuv malakasini shaklantirish lozim.

- Boshlang’ich sinfni har bir matimatika darslarida past o’zlashiruvchi o’quvchilar bilan bilish faoliyatini hisobga olgan holda individual korriksion- talimiy ishlar olib borish.

- Yordamchi maktabni boshlang’ich sinf o’quvchilarni bilim faoliyatini xususidan hamda diqqat ko’lamini torligini hisobga olib darsga oid ko’rgazmali jihozlardan o’z o’rnida foydalanib borish.

- Yordamchi maktabni o’quvchilarni matematik savodxonligini shaklantirishda o’qtuvchi har bir darsni o’tishda o’quvchilarning bilim faoliyatini tuzatish, va rivojlantirishga, yunaltirish faoliyatini rivojlantirishga qaratilga bo’lishi lozim.

-Har bir darsni o’tishda vaqtdan unimli foydalanish darsda vaqt taqsimotini taxlil qilish dars bosqichlari bir biri bilan bog’liq holda olib borish lozim.

- Yordamchi maktab o’quvchilarini orasida nutqiy faoliyatda nuqsonlar bo’lganligi uchun dars jarayonida boshlang’ich sinf o’qituvchisi o’quvchilarining nutqini o’stirishga ravon gapirishga etibor berish va aniq va ravon gapirishni talab etib borishi kerak.

- Har bir boshlang’ich sinf o’qituvchisi o’z sinfidagi o’quvchilar huquqlariga nisbatan hurmat bilan qarash ularga mehr qo’yish etiborli bo’lish bu o’quvchilarning talim tarbiyasiga masul ekanligini unutmasligini va doimo yodda tutishi lozim.