Adaptiv jismoniy tarbiya va sport

“Jismoniy madaniyat –
bu jamiyat va insoniyat madaniyatining organik qismi 
(tarmog‘i); uning o‘ziga xos tarkibining asosi – bu odamning vosita faoliyatidan 
hayotiy amaliyotga jismoniy tayyorgarlikning omili sifatida foydalanish, uning 
jismoniy holati va rivojlanishini optimallashtirish. Bunga quyidagilar kiradi: ushbu 
faoliyatning tegishli tarzda ishlab chiqilgan shakllari, uning natijalari madaniy 
ahamiyatga ega va keng ma‘noda jamiyatning yosh va kattalar avlodlarining 
jismoniy imkoniyatlarini rivojlantirish uchun maxsus vositalar, usullar va 
sharoitlarni yaratishda erishgan yutuqlari. Haqiqiy insonparvar jamiyat sharoitida 
jismoniy madaniyat shaxsni har tomonlama uyg‘un rivojlanishining samarali 
vositalaridan biri, har bir insonni jismoniy rivojlanish yo‘lida olg‘a siljitishning 
samarali ijtimoiy omilidir. ‖ 
Ijtimoiy-madaniy 
o‘lchovdagi jismoniy muammolarni tahlil qilgandan so‘ng 
I.M.Buxovskaya jismoniy (tanaviy) madaniyatning quyidagi ta‘rifini beradi: 
―Jismoniy madaniyat – bu insonning axloqiy qadriyatlarni shakllantirish bilan 
bog‘liq faoliyatini (uning yo‘nalishi, usullari, natijalari) tartibga soluvchi madaniy 
sohadir. Ularning funksionalligi, aloqasi, ekspressivligi va go‘zalligi me‘yorlari va 
ideallari haqidagi g‘oyalarga asoslangan holda insonning tanaviy va harakatli 
xususiyatlarini saqlash va ulardan foydalanish. ― 
Jismoniy xususiyatlar jismoniy madaniyat uchun birinchi darajali ahamiyatga ega 
ekanligiga rozi bo‘lish bilan jismoniy faoliyat (jismoniy mashqlardan foydalanish) 
insonning jismoniy rivojlanishini ―rivojlantirish‖ ning asosiy vositasi, vositasi usuli 
bo‘lsa ham, ayniqsa, Adaptiv jismoniy madaniyat sharoitida, aniqroq diqqat 
markazida bo‘lish kerak. Jismoniy mashqlarga jalb qilinganlarning shaxsiga, 
intellektual, hissiy jihatdan kuchli, estetik va boshqa xususiyat va fazilatlarga har 
tomonlama ta‘siri. 
Shu munosabat bilan jismoniy madaniyatning quyidagi ta‘rifi taklif etiladi.