Amaliy mashg’ulot. Bug turbinasining foydali ish koeffitsiеntini hisoblash

Erkin reaktivlik darajasili pog’ona
Hozirgi aktiv turbinalarda har xil reaktivlik darajasiga ega bo’lgan pog’onalar keng qo’llaniladi.
Istalgan reaktivlik darajasili pog’ona ishchi kurakchalarida energiyani bir turdan boshqa turga aylantirish printsipi reaktivlik darajasi 0,5 bo’lgan reaktiv pog’ona printsipi bilan bir xil bo’lib, farqi pog’ona nazariy issiqlik tushishining asosiy qismi kichik reaktivlik darajasida qo’zg’almas yo‟naltiruvchi kurakchalarga (soplo) to’g’ri keladi.
Erkin reaktivlik darajasili pog’ona uchun yuqorida ko’rib o’tilgan reaktiv pog’ona tengliklari to’g’ri keladi.
Reaktivlik darajasi taxminan 30 % ga teng pog‟onaning issiqlik jarayoni 4– rasmda ko’rsatilgan.


Reaktivlik darajasi taxminan 30 % li pog’ona kurakchalaridagi issiqlik jarayoni.
Rasmdan ko‟rinadiki, h₀₁>h₀₂, ya‟ni pog‟ona energiyasi h₀ ning taxminan 70 %i qismi soplo kanallarida ishlatilgan, qolgan qismi esa ishchi kurakchalar kanallarida ishlatilgan. Bu pog‟onaning tezliklar uchburchagi 5–rasmda ko‟rsatilgan.

Reaktivlik darajasili pog’ona kurakchalarida bug’ tezligi o’zgarishi: a–kurakchalardagi oqim sxemasi; b–tezliklar uchburchagi.
Turbinalarning f.i.k.
Bug’ turbinasining ichki qismida issiqlik energiyasining isrofi turbinaning ichki foydali ish koeffitsiyenti bilan baholanadi va turbinada foydali ishlatilgan issiqlik tushishining H_i umumiy ko’zda tutilgan issiqlik tushishiga H₀ nisbati ko’rinishida ifodalanadi, ya‟ni:

Bu yerda i₀–bug’ning boshlang‟ich parametrlaridagi entalpiyasi, kJ/kg; i_k.a – bug’ning boshlang’ich parametrlaridan to oxirgi holatigacha adiabatik kengayishdagi entalpiyasi, kJ/kg; i_k – bug’ning oxirgi parametrlaridagi entalpiyasi, kJ/kg.

Bug’ turbinalarining ichki nisbiy f.i.k. ko’rsatkichi 0,7 † 0,88 oraliqda bo’ladi.
Podshipniklardagi va yordamchi mexanizmlar uzatmalaridagi ishqalanish tufayli issiqlik isroflari (mexanik isroflar) qurilmaning mexanik f.i.k.ini η_m belgilaydi va effektiv quvvatning ichki quvvatga nisbatidan aniqlanadi:

Bug’ turbinalarining mexanik f.i.k. ko’rsatkichi 0,97 † 0,99 oraliqda bo’ladi.
Turbinaning ichki issiqlik isroflari va mexanik isroflar turbinaning nisbiy effektiv f.i.k.ini η_n.e aniqlashga yordam beradi va turbinaning ichki nisbiy f.i.k.ini mexanik f.i.k.iga ko’paytmasidan hosil bo’ladi:
η_n.e=η_ni·η
Turbinalar uchun η_n.e ning qiymati 0,68 † 0,87 oralig’ida bo’ladi.
Agar bug’ turbinasi bevosita elektr generatorining valiga ulangan bo’lsa, unda generatorda vujudga keladigan isroflar tufayli turbinaning elektr quvvati effektiv quvvatdan kichik bo’ladi. Bu ko’rsatkich generator f.i.k.i η_g bilan belgilanadi.
Elektr generator f.i.k.i elektr quvvatining N_el effektiv quvvatga N_e nisbatidan aniqlanadi:

Generator f.i.k. η_g ning qiymati 0,96 † 0,99 oralig‟ida bo’ladi.

Turbogeneratorning hisbiy elektrik f.i.k.i:
^n.el^_ne ^_g^_ni ^_m ^_g ^,