Anar İsayev Ramil Rəhimov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
235 E.ə. 776-cı il Yunanıstanda ilk Olimpiya oyunları keçirildi. E.ə. VIII əsr Homer «İliada» və «Odisseya» dastanlarını yaratdı. E.ə. VI əsr Homerin «İliada» və «Odisseya» dastanları yazıya alındı. E.ə. V əsr Heredotun ―Tarix‖ əsərini yazması ilə tarix elminin əsası qoyuldu. E.ə. V əsr Afinada Parfenon məbədi inşa edildi. E.ə. V əsrin sonları Yunanıstanda ilk teatr binasi tikildi. E.ə. 431-404-cü illər Afina və Sparta arasında müharibə baş verdi. *** E.ə. IV əsrin ortaları Makedoniya dövləti güclü dövlətə çevrildi E.ə IV əsrin ikinci yarısı Yunan şəhər dövlətləri tənəzzül etməyə başladıllar. E.ə. 338-ci il Xeroneya döyüşü. Yunan şəhər dövlətlərinin azadlığına son qoyuldu və Makedoniyanın hakimiyyəti altına düşdü. E.ə-336-323-cü illər Makedoniyalı İsgəndərin hakimiyyəti. E.ə 334-cü il Makedoniyalı İsgəndər Şərqə yürüşə başladı. E.ə. 334-cü il Qranik döyüşü. E.ə. 333-cü il İss döyüşü. E.ə. 331-ci il Qavqamel (Cancaı) döyüşü. III Daranın qoşunları İsgəndər tərəfindən məğlub edildi. E.ə. 330-cu il III Dara Baktriya satrapı Bess tərəfindən öldürüldü. Əhəməni imperiyası süqut etdi. E.ə. 328-ci il Makedoniyalı İsgəndər Hindistana yürüş etdi. E.ə. 323-cü il Makedoniyalı İsgəndər vəfat etdi və onun vəfatından sonra imperiya bir neçə padşahlığa parçalandı. *** E.ə. 753-cü il Roma şəhərinin əsası qoyuldu. E.ə. 753-509-cu illər Romada padşahlq dövrü. E.ə. 509-cu il Romada üsyan baş verdi. Romada padşahlıq idarə üsulu ləğv edildi və respublika quruluşu yaradıldı. E.ə. 509 – e.ə 30-cu il Romada respublika quruluşunun mövcud olması. E.ə V-III əsrlər Romada patrisilərlə plebeylər arasında mübarizə baş verdi. Plebeylər Romanın tamhüquqlu vətəndaşına çevirildilər, hər bir Roma vətəndaşı istənilən vəzifə tutmaq və icma torpaqlarında pay almaq hüququ qazandılar. E.ə. V əsrin əvvəli Plebeylər xalq tribunlarını seçmək hüquqlarını qazandılar. E.ə 390-cı il Qall (kelt) tayfaları Romaya yürüş etdi. E.ə III əsr Cənubi İtaliyanı tutmaqla Roma bütün İtaliyanın işğalını başa çatdırdı. E.ə. 264-146-cı illər Roma ilə Karfagen arasında Pun müharibələri baş verdi. Siciliya, Sardiniya, Korsika adaları Roma tərəfindən işğal olundu. E.ə. 146-cı il Karfagen şəhəri Roma tərəfindən tutularaq dağıdıldı və Romanın əyalətinə çevrildi. E.ə. 146-cı il Makedoniya və Yunanıstan Roma tərəfindən işğal olundu. E.ə. 133-cü il Tiberi Qrakx xalq tribunu seçildi. E.ə. 123-cü il Qay Qrakx xalq tribunu seçildi. E.ə. 74-71-ci illər Kapuya şəhərindəki qladiator məktəbində qullar Spartakın başçılığı ilə üsyan qaldırdılar. E.ə 71-ci il Spartak ilə Roma qoşunu arasında son döyüş baş verdi. Spatrak üsyanı Roma sərkərdəsi Krass və Pompey tərəfindən yatırıldı. E.ə 49-cu il Yuli Sezar Qalliyadan Roma üzərinə hücum etdi. Sezarla Pompey rərəfdarları arasında vətəndaş müharibəsi baş verdi. Sezar qalib gələrək Romada təkbaşına hakimiyyəti ələ aldı. E.ə 49-44-cü illər Yuli Sezarın Romada təkbaşına hakimiyyəti dövrü. 236 E.ə 44-cü il Yuli Sezar sui-qəsd nəticəsində öldürüldü. E.ə 30-cu il Antoni və Oktavian arasında Romada yeni (ikinci) vətəndaş müharibəsi baş verdi. Antoni məğlubiyyətə uğradı, Oktavian qoşunları İsgəndəriyyə şəhərini tutdular, Misir Romanın əyalətinə çevirildi, Oktavian Romanın şərq və qərb əyalətlərinin tək hakimi oldu. E.ə 30 - e. 14-cü illər Oktavian Avqustun hakimiyyəti illəri. E.ə 30 - e. 476-cı illər Romada imperiya dövrü. E.ə. I əsr – e. I əsri Roma poeziyasının «qızıl dövrü. I əsr Roma əyaləti olan Fələstində xristianlıq dini meydana gəldi. II əsr Romada qulların öldürülməsi qadağan edildi. II-III əsrlər Romada quldarlıq quruluşunun tənəzzülü başlandı, «daxmalı qullar» və kolonlar meydana gəldi. 313-cü il Roma imperatoru Konstantin xristianlığı dövlət dini kimi qəbul etdi və xristianlara açıq ibadət etməyə, onlara məbədlər tikməyə icazə verdi. 330-cu il Roma imperiyasının paytaxtı Vizantiyə (Bizans) köçürüldü və imperator Konstantinin şərəfinə Konstantinopol adlandırıldı. 395-ci il Roma imperiyası iki hissəyə parçalandı. Qərbi və Şərqi Roma imperiyaları yarandı. 395-476-cı illər Qərbi Roma imperiyasının mövcud olması. 395-1453-cü illər Şərqi Roma (Bizans) impesiyasının mövcud olması. 451-ci il Qərbi Hun imperatoru Atilla ilə Roma ordusu arasında Katalaun döyüşü baş verdi. 455-ci il Vandallar Roma şəhərini tutaraq dağıtdı və vandalizm hadisəsini törətdilər. 476-cı il German tayfalarının Qərbi Romanın sonuncu imperatorunu taxtdan saldı. Qərbi Roma imperiyası süqut etdi. Qərbi Avropada quldarlıq quruluşu dağıldı. Qədim dünya tarixi sona çatdı və dünya tarixinin orta əsrlər dövrü başladı. ORTA ƏSRLƏR DÖVRÜ IV əsr ―Xalqların böyük köçü‖ başladı. 370-ci il Don sahilində hunlar alanları məğlub edərək Azov ətrafı əraziləri və Şimali Qafqazı ələ keçirdilər. 371-ci il Hunlar ostqot tayfaları ilə döyüşlərdə onları məğlub edərək Krımı ələ keçirdilər. 400-cü il Hunlar Dunay çayı sahilində qot tayfalarını məğlub edərək Pannoniyada məskunlaşdılar. IV əsr – 470-ci il Qərbi Hun imperatorluğunun mövcud olması. 447-ci il Atilla Bizansa yürüş etdi. 451-ci il Qərbi Hun imperatorluğu ilə Roma imperiyası arasında Katalaun döyüşü baş verdi. 452-ci il Atilla Roma şəhərini mühasirəyə aldı. 453-cü il Atilla vəfat etdi və Qərbi Hun dövləti onun oğlanları arasında bölüşdürüldü. 470-ci il Qərbi Hun imperatorluğu süqut etdi. *** III əsr Kiyat şəhəri Xarəzm vilayətinin paytaxtı oldu. IV əsrin sonları Ağ Hun dövləti yarandı. Xarəzm vilayəti Ağ Hun dövlətinin tabeliyinə keçdi. IV əsr – 567-cı il Ağ Hun imperatorluğun un mövcud olması. V əsr Ağ Hun dövləti Eftal xanın adı ilə Eftalit dövləti adlanmağa başladı. V əsr Sasanilər Ağ Hun imperatorluğundan asılı vəziyyətə düşdü. 430-cu il Ağ hunlar Sasanilərə sarsıdıcı zərbələr endirdilər. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|