Andijon davlat unversiteti tabiy fanlar fakulteti biologiya talim yo’nalishi talabasi Isroilov Xasanboyning biologik membranalar va sturukturasi va funksiyasi fanidan tayyorlagan mustaqil talim ishi

Andijon davlat unversiteti tabiy fanlar fakulteti biologiya talim yo’nalishi talabasi Isroilov Xasanboyning biologik membranalar va sturukturasi va funksiyasi fanidan tayyorlagan mustaqil talim ishi.

Mavzu: Oddiy diffuziya , chegaralangan diffuziya, lippidlarda moddalar o’tishi eruvchanligi membrana o’kazuvchanligi bog’liqligi va osonlashagan diffuziya. Reja: 1_Oddiy diffuziya haqida umumiy tushuncha. 2_chegaralangan diffuziya haqida umumiy tushuncha. 3_Lipidlarda moddalarni o’tishi va eruvchanligi membranada o’tkazuvchanligning bog’liqligi. 4_ Osonlashgan diffuziya haqida tushuncha.

Diffuziya (lotincha: diffusio — singish, tarqalish) — molekulalar, atomlar, ionlar va kolloid zarralarning tar-tibsiz issiklik harakati natijasida bir moddaning ikkinchi moddaga oʻz-oʻzidan oʻtishi, birining ikkinchisiga singib ketishi. Diffuziya gaz, suyuklik yoki qattiq jismlarda boʻladi va tezligi moddaning zichligi va qovushoqligi, temperatura, diffuziyalanuvchi zarraning tabiatiga bogʻliq. Temperatura koʻtarilishi bilan Diffuziya tezlashadi. Bir aralashmali sistema (bir modda)dagi Diffuziya oʻz diffuziya, koʻp aralashmali sistema (gaz, suyuq yoki qattiq eritmalar)dagi Diffuziya geterodiffuziya deyiladi. Fan va texnika sohalarida Diffuziya ning ahamiyati katta; kimyoda Diffuziya usuli erigan moddaning molekulyar ogʻirligini aniqlashda qoʻllaniladi. Biologiyada oziq moddalarning soʻrilishi va yutilishi hamda moddalar almashinuv mahsulotlarining chiqib ketishida diffuziyaning ahamiyati bor.

Oddiy diffuziya Bu fizik jarayon bo'lib, moddalar juda zich joylashgan hududdan ushbu moddaning konsentratsiyasi past bo'lgan joylarga o'tadi. Oddiy diffuziya - bu o'z-o'zidan paydo bo'ladigan jarayon bo'lib, u energiya talab qilmaydi, ammo kontsentratsiya gradiyenti tomonidan quvvatlanadi.
Eritilgan moddalar eritilgan moddalar deb ataladi, ular tasodifiy harakatlar bilan eritma (yoki gaz) orqali harakatlanadi. Tasodifiy harakat deganda tasodifan yuzaga keladigan harakat tushuniladi, bu erda eritma yoki gazda zarrachalarning harakatlari o'zgaradigan tartib yo'q.
O'pka hayvonlarining nafas olish tizimida kislorod (O2) va karbonat angidrid (CO2) doimo almashinib turadi. Hayvonlar oddiy diffuziya bilan kislorodni yutadi va karbonat angidrid gazini chiqaradi.
O'pkada kislorod kontsentratsiyasi qonga qaraganda yuqori, shuning uchun bu ikki mintaqa o'rtasida konsentratsiya gradyenti mavjud va bu kislorodning o'pkadan qonga tarqalishini kuchayishiga olib keladi.
Xuddi shunday, qonda o'pkaga qaraganda ko'proq karbonat angidrid molekulalari bo'lsa, ular qondan o'pkaga o'tishga moyil bo'ladi.