|
![](/i/favi32.png) Andijon mashinasozlik institutiKo‟rgazmali-amaliy san‟atAndijon mashinasozlik institutiKo‟rgazmali-amaliy san‟at.
Bu san‘at turiga turli materiallardan turmushda foydalanish maqsadida
yaratilgan, lekin bir paytning o‘zida estetik ehtiyojni ham qondiradigan, go‘zallik ruhini ufurib turadigan, bezaklilik
xususiyatiga ega narsalar dunyosi kiradi. Narsalar dunyosi deyishimizning sababi shundaki, ko‘rgazmali-amaliy
san‘at mohir zargar ishlagan jajji uzukdan tortib, Xiva gilami-yu, ulkan devoriy rasmlar – pannolargacha xilma-xil
hajm va shakllarda kompozistiya, ritm, ranginlik orqali in‘ikos etgan go‘zallikni o‘z ichiga oladi.
Bu san‘at turining ko‘rinishlari shu qadar xilma-xilki, ularni sanab chiqishning o‘zi juda ko‘p vaqtni oladi.
Ayni paytda bu ko‘rinishlar aslo bir-birining o‘rnini bosolmaydi, bir-birini takrorlaydi ham.
Ko‘rgazmali-amaliy san‘at qadimdan, mehnat qurollari, hunarmandchilikning rivojlanib borishi bilan
kundalik turmush ehtiyoji uchun qo‘llaniladigan ash‘yolarni bezash, me‘morlik inshootlarini turli naqshlar va
koshinlar vositasida go‘zallashtirish orqali estetik telablarga javob berib keladi. Aynan ana shu san‘at turida
hunarmandchilikning san‘atga aylanishi ro‘y beradi. M., aytib o‘tganimizdek, XVIII-XIX asrlardagi Buxoro-Qo‘qon
uslubida naqshlangan go‘zal mis qumg‘onlar dastlab faqat o‘zining muayyan maqsadga xizmat qilishi bilan diqqatga
sazovor edi. Lekin hozirgi paytda ular har biri betakror san‘at namunasi, misgar ustaning san‘atkorlik mahorati
tajassum topgan ma‘naviy qadriyat tarzida idrok etiladi. Yoki yog‘och o‘ymakorligini olaylik, uni biz hozirgi paytda
hunar emas, san‘at mahsuli tarzida qabul qilamiz.
Ko‘rgazmali-amaliy san‘at turi deganda, yuqorida atganimizdek, biz faqat xalq amaliy san‘atini
tushunmasligimiz kerak. Qadimlardan bizgacha etib kelgan devoriy rasmlarni ham unutmasligimiz lozim.
Xalchayon, Fayoztepa, Bolalik tepa, Afrosiyobdan topilgan devoriy tasviriy san‘at namunalari o‘zining
monumentalligi bilan hanuzgacha kishini hayratga soladi. Ana shunday an‘anaviy san‘at namunalarini hozir
zamonaviy binolarga tatbiq etish yaxshi natijalar berayotgani bizga ma‘lum. M.,CHingiz Ahmarovning Navoiy
teatri foyesi devorlariga ishlagan, B.Jalolovning «Bahor» konstert zali devorlariga ishlagan monumental ponnolari
shunday go‘zal va ulug‘vor san‘at asarlaridir.
Shunday qilib, bu qadimiy va doimo navqiron san‘at turi atrofimizda, shaharsozlikda, oilaviy muhitimizda
gulzoru manzaralar, gulchin peshtoqlar, o‘ymakor ustunlar, devoriy rasmlar, me‘moriy releflar, uzuklaru sirg‘alar
197
Qarang: Zоhidоv P. Mе‘mоr оlami. T., Qоmus, 1996, 128 b.
v.h. shaklida namoyon bo‘lib, o‘zining xilma-xil estetik ko‘rinishlari bilan kundalik hayotimizni go‘zallashtirishga,
badiiy-estetik didimizning yuksalishiga hissa qo‘shib turadi.
H
Dostları ilə paylaş: |
|
|