Andijon mashinasozlik instituti


Ko‟rgazmali-amaliy  san‟at



Yüklə 3,89 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə435/450
tarix15.01.2022
ölçüsü3,89 Mb.
#82889
1   ...   431   432   433   434   435   436   437   438   ...   450
Andijon mashinasozlik instituti

Ko‟rgazmali-amaliy  san‟at. 
Bu  san‘at  turiga  turli  materiallardan  turmushda  foydalanish  maqsadida 
yaratilgan, lekin bir paytning o‘zida estetik ehtiyojni ham qondiradigan, go‘zallik ruhini ufurib turadigan, bezaklilik 
xususiyatiga  ega  narsalar  dunyosi  kiradi.  Narsalar  dunyosi  deyishimizning  sababi  shundaki,  ko‘rgazmali-amaliy 
san‘at mohir zargar ishlagan jajji uzukdan tortib, Xiva gilami-yu, ulkan devoriy rasmlar –  pannolargacha xilma-xil 
hajm va shakllarda kompozistiya, ritm, ranginlik orqali in‘ikos etgan go‘zallikni o‘z ichiga oladi.  
Bu san‘at  turining  ko‘rinishlari shu qadar xilma-xilki,  ularni sanab chiqishning o‘zi  juda  ko‘p  vaqtni oladi. 
Ayni paytda bu ko‘rinishlar aslo bir-birining o‘rnini bosolmaydi, bir-birini takrorlaydi ham. 
Ko‘rgazmali-amaliy  san‘at  qadimdan,  mehnat  qurollari,  hunarmandchilikning  rivojlanib  borishi  bilan 
kundalik  turmush  ehtiyoji  uchun  qo‘llaniladigan  ash‘yolarni  bezash,  me‘morlik  inshootlarini  turli  naqshlar  va 
koshinlar  vositasida  go‘zallashtirish  orqali  estetik  telablarga  javob  berib  keladi.  Aynan  ana  shu    san‘at  turida 
hunarmandchilikning san‘atga aylanishi ro‘y beradi. M., aytib o‘tganimizdek, XVIII-XIX asrlardagi Buxoro-Qo‘qon 
uslubida naqshlangan go‘zal mis qumg‘onlar dastlab faqat o‘zining muayyan maqsadga xizmat qilishi bilan diqqatga 
sazovor  edi.  Lekin  hozirgi  paytda  ular  har  biri  betakror  san‘at  namunasi,  misgar  ustaning  san‘atkorlik  mahorati 
tajassum topgan ma‘naviy qadriyat tarzida idrok etiladi. Yoki yog‘och o‘ymakorligini olaylik, uni biz hozirgi paytda 
hunar emas, san‘at mahsuli tarzida qabul qilamiz. 
Ko‘rgazmali-amaliy  san‘at  turi  deganda,  yuqorida  atganimizdek,  biz  faqat  xalq  amaliy  san‘atini  
tushunmasligimiz  kerak.  Qadimlardan  bizgacha  etib  kelgan  devoriy  rasmlarni  ham  unutmasligimiz  lozim. 
Xalchayon,  Fayoztepa,  Bolalik  tepa,  Afrosiyobdan  topilgan  devoriy  tasviriy  san‘at  namunalari  o‘zining 
monumentalligi  bilan  hanuzgacha  kishini  hayratga  soladi.  Ana  shunday  an‘anaviy  san‘at  namunalarini  hozir 
zamonaviy  binolarga  tatbiq  etish  yaxshi  natijalar  berayotgani  bizga  ma‘lum.  M.,CHingiz  Ahmarovning  Navoiy 
teatri foyesi devorlariga ishlagan, B.Jalolovning «Bahor» konstert zali devorlariga ishlagan monumental ponnolari 
shunday go‘zal va ulug‘vor san‘at asarlaridir. 
Shunday  qilib,  bu  qadimiy  va  doimo  navqiron  san‘at  turi  atrofimizda,  shaharsozlikda,  oilaviy  muhitimizda 
gulzoru  manzaralar,  gulchin  peshtoqlar,  o‘ymakor  ustunlar,  devoriy  rasmlar,  me‘moriy  releflar,  uzuklaru  sirg‘alar 
                                                 
197
 Qarang: Zоhidоv P. Mе‘mоr оlami. T., Qоmus, 1996, 128 b. 


v.h. shaklida namoyon bo‘lib, o‘zining xilma-xil estetik ko‘rinishlari bilan kundalik hayotimizni go‘zallashtirishga, 
badiiy-estetik didimizning yuksalishiga hissa qo‘shib turadi. 
H

Yüklə 3,89 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   431   432   433   434   435   436   437   438   ...   450




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə