Андижон вилояти жисмоний маданият ва спорт бошқармаси андижон шахар 1- болалар ўсмирлар

АНДИЖОН ВИЛОЯТИ
ЖИСМОНИЙ МАДАНИЯТ ВА СПОРТ БОШҚАРМАСИ АНДИЖОН ШАХАР 1- БОЛАЛАР ЎСМИРЛАР
СПОРТ МАКТАБИ
ФИО евна
Турғунтошев Мухлисбек Фалончиевич

Basketbol o‘yin texnikasiga o‘rgatishning zamonaviy metodlari

УСЛУБИЙ ҚЎЛЛАНМА


Андижон-2022


Tuzuvchilar:
Ю.А.Мирзакаримов- АндДУ катта ўқитувчиси,в.б.доцент.
С.И.Рахмонов- Андижон шахар 1-болалар ўсмирлар спорт мактаби йўриқчи услубчиси.


Тақризчилар:
Т. Исмоилов - НамДУ доценти, п.ф.н.
Котлов Егор - АндДУ доценти

Ушбу ўқув қўлланмада оммавий спорт турлари сифатида футбол, волейбол, баскетбол, гандбол турларининг таърифи, тавсифи, хар бир турнинг майдон ўлчамлари, қисқача ривожланиш тарихи, техника ва тактикасининг ўзига хос ривожланиш давлари келтириб ўтилган.

Ўқув қўлланманинг мақсади ўйин турлари ичида республикамизда энг оммавий хисобланган тўртта турни асосий маълумотларини бир жойга жам қилиб, спорт мактаблари мураббийлари ва спортчи талабаларга қулайлик яратиш баробарида жамоавий ўйин турларини назарий таълимини қулайроқ шаклда етказиш назарда тутилган
O‘quv qo‘llanma Andijon davlat universiteti Kengashi tomonidan nashr etishga ruxsat etilgan (2019-yil -----iyun -----sonli bayonnoma).

KIRISH

Xozirgi davrda insoniyat tafakkuri, aql-idroki shunday darajaga yetib ulgurdiki uning natijasida fan va texnika misilsiz darajada shiddat bilan rivojlanib bormoqda bunga misol qilib istalgan soxaning yutuqlarini aytish mumkin. Ayniqsa millionlab insonlarni sevimli mashg‘uloti xisoblangan sport soxasidagi yutuqlarni birinchilar qatorida aytish mumkin. Sportdagi natija va yutuqlarga o‘z-o‘zidan erishib bo‘lmaydi. Ayniqsa oliy maqsad sari yurt bayrog‘ini yuqori ko‘tarib, minglab tomoshabin ishqibozlarning e’tiborlarini qozonish yanada mashaqqatlikdir. Xar qanday sport turi tomoshabinbop bo‘lishligi uchun oddiy sport ishqibozini xayratlantiradigan darajada xarakatlarni maxorat bilan bajarib, ularni o‘ziga jalb qila bilish kerak. Yuqorida insoniyat tafakkuri, aql-idroki xaqida fikr yuritdik albatta zamonaviy sport turlarini aql-idrokli murabbiylarsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Bir nixolni o‘sib unib uchun bosh omil inson bo‘lganidek, «everest» gacha bo‘lgan cho‘qqilarni zabt etayotgan atletlarning ustoz va murabbiylari xam nixol tarbiyachisi kabi insonlardir. Ya’ni atletning cho‘qqiga chiqishining bosh omili uning murabbiysi bo‘lsa, murabbiyning shu darajadagi shogit tayyorlashini bosh omili uning aql- idroki bilimi xisoblanadi. Xar qanday sport turining murabbiyi o‘z ustida tinimsiz yangi-yangi metodlar ustida bosh qotirmas ekan uning nixoli unib usmaydi boshqacha qilib aytganda tomoshabini bo‘lmaydi.

Ushbu qo‘llanmada vatani “AQSh”Amerika qo‘shma shtatlari bo‘lgan xozirda butun dunyoda sevib o‘ynaydigan o‘yin Basketbol sport turining metodlari xaqida fikr yuritamiz va zamonaviy o‘rgatish usullarini bolalar va o‘smirlar sport maktablari murabbiy va umumta’lim maktablarining jismoniy tarbiya o‘qituvchilariga metodik qo‘llanma sifatida tavsiya etamiz.
Dunyoda basketbolning ommaviyligi favqulodda sur’atlarda o‘sib bormoqda. Basketbol uzoq vaqtdan beri Amerikani zabt etdi. Amerikaliklar basketbol o‘yinini ixtiro qildilar, shuning uchun mamlakatda u birinchi raqamli sport turi hisoblanadi. O‘yin Janubiy Amerikada juda mashhur. Ushbu qit’ada oltita jahon chempionati bo‘lib o‘tishi va ko‘plab tomoshabinlarni jalb qilishi bejiz emas. Lotin Amerikasi mamlakatlarida, ayniqsa Braziliya, Argentina, Urugvay, Meksika, Puerto-Riko, Kuba davlatlarida basketbol futboldan keyingi ikkinchi eng ommabop sport shousi hisoblanadi.
Evropa mamlakatlarida ham u jadal rivojlanmoqda. Basketbol Evropa qit’asida 20-asrning birinchi o‘n yilligida paydo bo‘ldi. U birinchi marta Fransiyada ko‘rilgan. Amerikalik dengizchilar o‘yinni namoyish etishdi. Va basketbol bo‘yicha birinchi xalqaro uchrashuv hali rasmiy bo‘lmagan bo‘lsa ham, Rossiyada 1909 yilda bo‘lib o‘tdi. Bu Sankt-Peterburgning "mayak" jamoasi basketbolchilari va Rossiya poytaxtiga etib kelgan Amerika xristianlar ittifoqi basketbolchilari o‘rtasidagi uchrashuv edi.
Keyin basketbol Olimpiada eshiklarini yana ikki marta taqillatdi - 1924 yilda Parijda va 1928 yilda Amsterdamda. Amerikaliklar ixtirolarining go‘zalligi va jozibadorligini qat’iyat bilan namoyish etdilar. Evropaliklar kichik bir saytda sodir bo‘lgan voqealarga nisbatan ancha xotirjam munosabatda bo‘lishdi. Ehtimol, evropaliklarning befarqligi amerikaliklarni xijolatga solgandir, ehtimol ular basketbolni targ‘ib qilish uchun jon kuydirgandir, lekin 1932 yilda Los-Anjeles Olimpiadasi paytida o‘zlari basketbolni tashlab, dasturga Amerika futbolini qo‘shishgan.
Ammo evropaliklar basketbolga befarq qolishmadi. 1935 yil may oyida birinchi chempionatni o‘tkazish uchun Evropaning o‘nta kuchli jamoalari Jenevada to‘plandilar. Kuchlilar nomini Latviya terma jamoasi qo‘lga kiritdi. O‘sha kunlarda Boltiqbo‘yi basketbolchilari qit’ada etakchi mavqega ega edilar. Ikki yildan so‘ng Riga shahrida bo‘lib o‘tgan ikkinchi Evropa chempionatida Litva terma jamoasi g‘olib bo‘lganligi bejiz emas. U 1939 yilda yana Riga mezbonlik qilgan uchinchi Evropa chempionatida g‘olib chiqdi. Uilyam Jons asoschisi va bosh kotibi bo‘lgan Jahon basketbol federatsiyasi (FIBA) tashkil etilgandan so‘ng, Qo‘shma Shtatlar ushbu sport turini Berlinda bo‘lib o‘tgan 1936 yilgi Olimpiya o‘yinlari dasturiga kiritishni talab qila boshladi. Natijada basketbol Olimpiya o‘yinlarining doimiy vakiliga aylandi va sport ixlosmandlarining e’tiborini tortdi.