Aparan yol kimi

Kuad  Mammadpt
Kulturologiva effektivli  h.nal  to foalivvata aparan  yol
Tipindən  asılı  olmayaraq,  təşkilat  mədəniyyətində 
əsas  yeri 
təşkilatın 
dəyər  və  normaları,  prinsipləri,  mədəni  siyasəti  və 
fəlsəfəsindən ibarət məqsədlərinin məcmuu olan işgüzar əqidəsi  tutur. 
Təşkilati  mədəniyyətin  mühüm  göstəricilərindən  biri  təşkilatın  etik 
aurasını  ifadə  edən 
ünsiyyət  dilidir.  Bu  prinsiplər  təşkilatın 
rəhbərliyinin  istər  rəsmi,  istərsə  də  qeyri-rəsmi  səviyyədə  hərəkət  və 
fəaliyyətində  nümayiş  etdirdiyi  və qoruduğu mədəni ənənələrində  əks 
olunmalıdır.  Bu  ənənələrin  innovasiyalı  fəaliyyətlə təkrarlanması  həm 
təşkilatın  həyat  fəaliyyətinin  varisliyi,  həm  də  onun  proqressiv 
inkişafi  üçün  mühüm  əhəmiyyət daşıyır.  Hər bir təşkilat  mədəniyyəti 
tipi  çox  zaman  özündə  həmin  mədəni  dəyər  və  idarəetmə 
texnologiyalarım  ifadə  edən  liderin  idarəetmə  mədəniyyətini  əks 
etdirir.
Təşkilat  mədəniyyəti  anlayışının 
təhlili  əsasında 
aşağlıdakı 
nəticələr əldə edilmişdir:
1.  Mədəniyyət -  təşkilatın effektivliyində  mühüm amildir.
2.  Təşkilatın  mədəniyyəti 
-  təşkilatda  işin 
yerinə  yetirilməsi 
yollan  və insanlara münasibətin xarakteridir.
3.  Hər  bir  təşkilat  tipinin  öz  ideya,  əqidə  və  ənənələri  var;  onlar 
xarici  göstəricilər, atmosfer və iş metodlandır.
4.  Təşkilatın  mədəniyyətinə  aşağıdakı  faktorlar təsir  edir:  mənşəy, 
mülkiyyət növü, texnologiyalar, əlamətdar hadisələr.
5.  Təşkilat  mədəniyyətini  əmələ  gətirən  ideya,  əqidə  və 
ənənələrdən  ibarət  olan  təşkilat  mədəniyyəti  daha  çox  aşkar olunmur, 
çox şey sübutsuz qəbul edilir və az hallarda şübhə altına alınır.
• 
Dövlət idarəçiliyi
DÖVLƏT  İDARƏÇİLİYİNİN  EFFEKTİV  DEMOKRATİK 
SİSTEMİ QURUCULUĞUNUN  ƏSAS ŞƏRTLƏRİ
Dövlət  idarəçiliyinin  effektiv  demokratik  sisteminin  quruculuğu 
aşağıdakı əsas şərtlərin  yerinə yetirilməsini tələb edir:
Ф 
Siyasi strategiyanın  düzgün formalaşdırılması.
142
Fuad  Mammadov
Kulturologiva effektivli havat  va faalivvata aparan vol
Ф  Ölkənin  milli  xüsusiyyətlərini  nəzərə  almaqla,  demokratiya 
dəyər  və  prinsipləri  əsasında 
yaradılmış  yeni  idarəetmə 
texnologiyalarının  mövcudluğu.
Ф  Uyğun  qanunların  qəbul  edilməsi  və onlann  yerinə yetirilmə 
strategiyası.
Ф  Dəyişikliyi  təmin  edən 
regional  şəbəkə  və 
islahatlar
strukturunun  yaradılması.
Ф  Dövlət  quruculuğu  və  idarəçiliyinin  strateji  problemlərinin 
sistemli  kulturoloji  təhlilinin,  eləcə  də  kulturoloji  təhsil  və 
maarifin  geniş şəbəkəsinin inkişafi.
Ф  Bələdiyyə  rəhbərləri  və  müxtəlif  səviyyəli  məmurlann 
beynəlxalq  tələblərə  və  milli-mədəni  xüsusiyyətlərə  uyğun 
peşəkarlığı,  səriştəliliyi  və yüksək etikasını  təmin  edən  xüsusi 
təlimi və yenidənhazırlığı.
Ф  İdarəetmə  orqanlarında 
yeniliyə  həssas,  əlverişli  şəraitin 
yaradılması.
Ф  Milli  maraqlara  csvsb  verən  əməyin  ödənilməsinin  yeni 
sistemi  və  müsabiqə  sistemi  əsasında  qurulmuş  yeni  kadr 
siyasəti.
Ф  Demokratik  ölkələrin  dövlət  və  sosial  idarəetmə  təcrübəsinə 
ekspert yardımı, öyrənilməsi və yaradıcı istifadəsi.
Ф  Hakimiyyətin  əksmərkəzləşdirilməsi  və  yerli  özünüidarənin 
inkişaf etdirilməsi.
Ф  Korrupsiya ilə  nəticəyönümlü mübarizə.
Ф  Qanunun  aliliyinin  və  onun  yerinə  yetirilməsində  yüksək 
mədəniyyətin təmin edilməsi.
ф  İslahatların yüksək vəzifə adamlan tərəfindən  siyasi dəstəyi.
Ф  İdarəetmə  sisteminin 
müntəzəm  dövlət 
və  ictimai 
monitorinqinin  keçirilməsi.
Ф  İdarəetmə sahəsində fəaliyyətin şəffaflığı.
Ф  Qərarın  qəbul  edilməsi  prosesində  ekspert  məsləhətləri  və 
ictimai rəyin  nəzərə alınması.
Ф  Büdcə islahatı.
Ф  Milli və qlobal idarəetmə sahəsində  beynəlxalq iş təcrübəsi  ilə 
sistemli mübadilə.
143

---

Kuad  Mam m adov_____________K u llu ro lo g iv a  e ffekrivli hayaı va faaliyyala aparan vol
DEMOKRATİK İDARƏETMƏNİN ƏSAS  PRİNSİPLƏRİ
& 
İdarəetmə sisteminin çoxmərkəzliliyi;
& 
Sosial-mədəni  fəaliyyətin 
iqtisadi  model  və  formalarının 
rəngarəngliyi;
t, 
Maliyyə  sisteminin  demokratikləşmə,  əksmərkəzləşmə  və 
əksmonopoliyalaşması,  onun  proqram-məqsədli 
yanaşmaya 
istiqamətlənməsi;
t. 
Dövlət  və  qeyri-hökumət  təşkilatlan  arasında  iş  birliyi  və 
əməkdaşlığın 
müqavilə  əsasında 
və  milli  maraqlann 
üstünlüyü  şəraitində  təmin edilməsi.
DEMOKRATİK İDARƏETMƏNİN  FORMA VƏ 
VƏZİFƏLƏRİ
t, 
İdarəetmə  sistemi,  dövlət  institutlan  ,  istehsal  qüvvələri  və 
ictimai  münasibətlərin  demokratik  ölkələrin  inkişaf təcrübəsi 
və demokratiya prinsipləri əsasında  modernləşdirilməsi.
% 
Mədəni  irs  və  bəzi  milli  ənənələrin  saxlanması  ilə  xalqın 
təhsil  və  maarifinin  inkişafı  hesabina 
milli  mədəniyyətin 
intellektuallaşdınlması.
% 
Proqressiv  inkişafın  stimulu  kimi,  sağlam  milli  ideyanın 
tətbiqi  əsasında  milli şüurun inkişafına  yardım etmək.
t  
Dialektik  inkişafın 
obyek'iv  qanunları, 
ölkənin  milli 
maraqlan  və  qloballaşmanın  tələbləri  əsasında  hüquqi  norma 
və  sosial  etikanın  təkmilləşməsi.
i  
Cəmiyyətin 
vətəndaşlan,  sinifləri  və 
sosiumlannın 
harmonizasiyası.
& 
Cəmiyyətin 
bütün 
sinif 
və 
sosiumlannın 
dövlət 
proqramlannın 
reallaşdınlması  və  milli  məqsədlərə  nail 
olunma prosesinə cəlbi.
Ф 
İnkişaf  problemlərinin 
ictimai  müzakirəsi 
,  ekspert 
məsləhətlərinə riayət etməklə geniş debatlar.
& 
Ölkənin 
modernləşdirilməsi 
, 
maarifləndirilməsi 
və 
demokratikləşdirilməsi proseslərinin  ictimai monitorinqi.
144
Fuad  Mammadov
■ Kulnırologiya effcktivli haya! va faalivvata aparan vol
DÖVLƏT İDARƏÇİLİYİNİN ÜÇ MƏRKƏZİ  PROBLEMİ
Sosial-mədəni  inkişafın 
strateji  istiqamətləri 
və  dövlət 
prioritetlərinin  müəyyənləşdirilməsi;
>   Ruhi  və  maddi  mədəniyyətin 
müxtəlif  sahələri  üzrə 
mütəxəssislərin  hazırlığı  və  tərbiyə  edilməsi,  onların  həyat 
fəaliyyəti üçün maddi-texniki və sosial şəraitin  yaradılması;
Mövcud mütəxəssis və onların  fəaliyyət nəticələrindən  sosial- 
mədəni, eləcə də iqeisadi tərəqqi məqsədi  ilə effektli istifadə.
DÖVLƏT İDARƏÇİLİYİNİN ELMİ VƏZİFƏLƏRİ
Ф 
Siyasətin obyekt  və  subyektlərinin maraq,  üslub  və  vasitələrin 
təhlili.
& 
İctimai  institutların  mövcud  təşkilat  formalarının  onların 
dəyişən  maraqlan  və  ölkənin  inkişafının  yeni  tələbləri  ilə 
dünya sivilizasiyasına uyğunluğunun aşkar edilməsi.
#  
Cəmiyyətin 
fasiləsiz  modernləşməsini  təmin  edən 
yeni 
idarəetmə 
modellərinin  yaradılması  və  yeni  fəaliyyət 
növlərinin layihələndirilməsi.
DÖVLƏT  İDARƏÇİLİYİ 
PRAKTİK  VƏZİFƏLƏRİNİN 
ƏSAS TİPLƏRİ
Ф 
İdeoloji
# 
Elmi
Ф 
Məzmun 
■frj 
Hüquqi 
Ф 
Kadr 
«   Təşkilati
# 
Maliyyə 
$ 
İqtisadi 
Ф 
Sosial
145

---