Aplikatsiya-amaliy sanʼat turi sifatida mttda aplikatsiya turlari

Bunda asosan bola oldiga qo‘yidagi masalalar qo‘yiladi:

• 
  predmetlarni qirqish, bir-biri bilan taqqoslaganda ularni hajm bo‘yicha farqlash;
  
• 
  asosiy predmet, asosiy qahramonlar yuzini ko‘rsatish, vaziyat va harakat joyi bilan ularni bog‘lash.
  
• 
  asosiy hajm, rang bilan bo‘rttirish;
  
• 
  personajlarning fe’l-atvori, o‘ziga xosligi va ularning imo- ishora, holati, kiyimi, rangini ko‘rsatish;
  
• 
  predmetlarni yassi joyda joylashtirish: bir chiziqda, qatorda gorizontal va vertikal bo‘yicha predmetlarni bo‘yini ko‘rsatgan holda.
  

Har bir guruhda bu masalalar turlicha amalga oshiriladi. Ularning murakkablashishi bilim, mahorat va malaka darajasiga bog‘lik, atrofolamning har xilligi turli syujetlarni applikatsiyada aks etishi uchun boy material takdim etadi.
Kattalarning maqsadi- bu faollikni qo‘llash, so‘nishiga yo‘l qo‘ymaslik, unga ijodiy xarakter berishdir. Bolaning faolligi va mustaqilligi rivojlanishi uchun kerakli tasvirlar berib borish lozim. Tasviriy faoliyatda turli materiallar va tasvirlashning texnik usullarini turlicha ko‘rinishda bajara olish yo‘llarini bolalarga o‘rgatish lozim. Shundagina bolalar applikatsiyaning turli usullarini qo‘llagan holda obrazlarni tasvirlashda ular o‘z kuchiga ishongan holda shug‘ullanadilar.
Tabiiy materiallar tarbiyachi rahbarligida ekskursiyalarda to‘planadi.
E kskursiya uyushtirishdan oldin bolalarga bo‘lajak ish namunasi ko‘rsatiladi. Bolalar uni diqqat bilan ko‘rib, unda ishlatilgan barg plastinkalarining shaklini, daraxt navlarini aniqlaydilar. Shundan so‘ng uyushtiriladigan ekskursiya rejasi tuziladi. Ekskursiya marshrutida alohida e’tibor beriladigan obyektlar (eman, zarang, akatsiya daraxtlari, hasharotlar) Bolalarning e’tiborlari va faoliyatlarini kuzatilayotgan оbyektning zarur bo‘lgan asosiy muhim belgilari va xususiyatlarini ajratishga, to‘planayotgan materialni to‘g‘ri baholashga yo‘llaydigan savollar tuziladi.
Д araxtzorga kelganda bolalar kayfiyati ko‘tarilib, ular har narsaga qiziqish bilan qaraydilar, barglar, ularning ranglari bolalarni ajablantiradi. Kuzning go‘zalligini, uning ranglarini, to‘kilgan barglar hidi va ular o‘zining elastiklik xususiyatini yo‘qotganligini, qattiqlashib, sinuvchan bo‘lib qolganligini ko‘radilar. Bolalarning atroftabiat bilan zavqlanishlari kamayib borishiga qarab, ularning e’tibori barglarning shakli, daraxtlar navlariga qaratiladi. Ana shu vaqtda o‘simliklarda sodir bo‘layotgan ichki jarayonlar qisqa va tushunarli shaklda bayon etib beriladi: jumladan‚ o‘simlik yangi sharoitlarga moslashib, qishga tayyorgarlik ko‘ryapti. Bolalarning e’tibori atrofda uchib yurgan kapalak, ninachilarga, ularning asosiy belgilariga jalb qilinadi. Uchib yurgan hasharotlar ularning tuzilish shakllari mehnat jarayonida hasharotlar applikatsiyasini tayyorlash uchun obrazmaterial xizmatini o‘tashi kerak.
B olalar barglarni to‘plar ekanlar, ularning ranglari, shakllarini qiyoslashni o‘rganadilar, bu ularning kuzatuvchanligini o‘stirishga yordam beradi. To‘plangan barglar oldindan tayyorlab qo‘yilgan daftar varaqlari orasiga qo‘yiladi. Shundan keyin bolalarga barglarning mehnat mashg‘ulotlarigacha rangini yo‘qotmasligi, buralib ketmasligi uchun qanday ishlov berish kerakligi tushuntiriladi. Har bir ekskursiyada bolalarning e’tibori insonning yaratuvchilik mehnatiga albatta jalb etilishi kerak. Ekskursiya oxirida yakun yasaladi, ekskursiyada egallangan bilimlar umumlashtiriladi. Bundan tashqari, bolalarga kapalak va ninachilar tasviri tushirilgan rasmlarni ko‘rish, ularning tanasi va qanotlarining shakli, rangiga alohida e’tibor berish topshiriladi.
Bunday uyushtirilgan ekskursiyadan keyingi mashg‘ulotda bolalar applikatsiyalarni ishtiyoq bilan namoyish qiladilar, applikatsiyani o‘z istaklariga ko‘ra, o‘zlari to‘plagan materiallardan mustaqil yasash topshirilsa, qiziqishlari yanada ortadi. Bunday mashg‘ulot quyidagi tuzilmasiga ega bo‘lishi mumkin.

Adabiyotlar ro‘yxati:

1. 
   Takomillashtirilgan “Bolajon” tayanch dasturi. T.: 2016.
   
2. 
   Maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablari. T.: 2017
   
3. 
   “Bilimdon” dasturi. T.: 2014
   
4. 
   Amirova. G.A., Sulaymonov A.P., Djurayeva B.R. Maktabgacha ta’lim muassasalarda applikatsiya mashg‘ulotlari. T., 2014.
   
5. 
   D.T Sabirova. Maktabgacha yoshdagi bolalarda tasviriy savodxonlik elementlarini shakllantirish.