Aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ
Yüklə 7,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- THE INVESTIGATION OF STRUCTURAL ELEMENTS OF LOCAL AND INTRODUCED DURUM WHEAT IN THE FOURTH GENERATION INTER- SPECIES HYBRID’S
- UOT 635.652.654 MƏRCİMƏK GENOTİPLƏRİNDƏ BİR SIRA BİOMORFOLOJİ PARAMETRLƏRİN ÖYRƏNİLMƏSİ
- Açar sözlər
- Cədvəl 1 Abşeron Elmi-Tədqiqat Bazasında mərcimək sortnümunələrinin bir sıra biomorfoloji xüsusiyyətlərinin nəticələri (2015-ci il) s/s
99
THE INVESTIGATION OF STRUCTURAL ELEMENTS OF LOCAL AND INTRODUCED DURUM WHEAT IN THE FOURTH GENERATION INTER- SPECIES HYBRID’S F.A.Khudayev ph.D. in agriculture Research Institute of Crop Husbandry E-mail: faiq03@mail.ru
The article talks over the results of analyse of the structural elements of the fourth generation hybrids of durum wheat in the irrigation process. Hybrids have been chosen for the diversity of: plant height, the numbers of seeds in wheat`s ear, the plant`s weight and for the weight of 1000 kernels.
MƏRCİMƏK GENOTİPLƏRİNDƏ BİR SIRA BİOMORFOLOJİ PARAMETRLƏRİN ÖYRƏNİLMƏSİ Ş.E.MƏMMƏDOVA, H.M.ŞIXLİNSKİ AMEA Genetik Ehtiyatlar İnstitutu, Bakı, AZ1106, Azadlıq prospekti 155, Azərbaycan, sh.haci@yahoo.com; samsiyya.memmedova@mail.ru Məqalədə institutun Abşeron Elmi-Tədqiqat Bazasında mərcimək genotiplərinin bir sıra biomorfoloji parametrlərinin (çıxışların sayı, çiçəkləmə 50%- də, paxlanın əmələ gəlməsi 50%-də, bitkinin hündürlüyü (sm), birinci paxlanın əmələ gəlməsinə qədər olan hündürlük (sm), gövdələrin sayı, bir bitkidə olan toxumların sayı, bir bitkidə olan paxlaların sayı, paxlada olan toxumların sayı, paxlanın uzunluğu, 100 toxumun kütləsi (q), ümumi məhsuldarlıq) öyrənilməsindən bəhs edilir. Açar sözlər: mərcimək, genotip, biomorfoloji parametrlər, çiçəkləmə, məhsuldarlıq Ключевые слова: чечевица, генотип, биоморфологическиe параметры, цветение, урожайность Keywords: lentil,
genotype, biomorphological indicators, flowering, productivity
Respublikamızda ərzaq məqsədi üçün istifadə olunan və qədim zamanlardan becərilən paxlalı bitkilərdən mərciməyi göstərmək olar. Bu bitkinin dəni karbohidratlarla, zülallarla, əvəzolunmayan amin və yağ turşuları, vitaminlərlə (xüsusilə də B və E qrupuna aid) və minerallarla zəngindir. Bunlarla yanaşı göstərilən maddələr insan orqanizmi tərəfindən yüksək səviyyədə (86%) mənimsənilir və onun inkişafına müsbət təsir göstərir. Ərzaq paxlalı bitkilər zülal probleminin həllində mühüm rol oynayır. Qida rasionunda zülal çatışmazlığı insan orqanizminə mənfi təsir göstərir və xroniki zülal aclığı prosesi yaranır ki, nəticədə bir sıra fəsadlar baş verir. 100
Heyvan mənşəli zülalların çatışmazlığını bu bitkilər əvəz edə bilərlər. Ona görə də əhalinin qida rasionunda bu bitkilərdən geniş şəkildə istifadə edilməsi məsləhət görülür [1; 2; 3; 4; 5].
Ayrı-ayrı bölgələrdə torpaq-iqlim şəraitinin müxtəlifliyi bu bölgələr üçün yüksək məhsuldar, ətraf mühitin əlverişsiz faktorlarına, xəstəliklərə qarşı davamlı, adaptiv xüsusiyyətli, intensiv tipli sortların yaradılmasını tələb edir. Buna görə də ərzaq paxlalı bitkilərin müxtəlif ekoloji-coğrafi mənşəyə malik olan dünya kolleksiyası nümunələri və yerli nümunələr toplanaraq öyrənilməli, onların respublikamızın müxtəlif bölgələrində ekoloji sınaqları keçirilərək üstün xüsusiyyətləri müəyyənləşdirilməli və seleksiya yolu ilə hər bölgə üçün əlverişli sortlar yaradılmalıdır [6; 7; 8; 9].
AMEA-nın Genetik Ehtiyatlar İnstitutunun Abşeron Elmi-Tədqiqat Bazasında tədqiq olunan mərcimək genotiplərinin bir sıra biomorfoloji parametrləri öyrənilmişdir. Tədqiq olunan sortnümunələr standart Arzu sortu ilə müqayisəli şəkildə öyrənilmişdir. Bu mərcimək genotipləri Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən toplanılmış və bir sıra Beynəlxalq mərkəzlərdən introduksiya olunmuşdur. Cədvəl 1 Abşeron Elmi-Tədqiqat Bazasında mərcimək sortnümunələrinin bir sıra biomorfoloji xüsusiyyətlərinin nəticələri (2015-ci il) s/s N ü m un əl ər in a d ı Ç ıx ış la rı n s ay ı Ç iç ək lə m ə 50% -də P ax la n ın ə m əl ə gə lm əs i 5 0% -də B it k in in h ü nd ü rl ü yü , sm 1 -c i p ax la n ın əm əl əg əl m əs in ə q əd ər o la n h ü nd ü rl ü k , s m G öv d əl ər in sa yı , ə d əd lə 1 2 3 4 5 6 7 8 1.
Flip2011-61 90
3.V.15 8.V.15
30 10
2 2.
F.2011-64 82
28.IV 4.V
36 12
2-3 3.
F.2011-32 92
28.IV 3.V
33 13
3 4.
F.2011-31 94
30.IV 5.V
37 12
3 5.
10928 72
1.V 6.V
33 12
3 6.
F.2011-40 85
30.IV 5.V
30 11
2 7.
10946 88
3.V 9.V
36 10
3 8.
10937 74
1.V 7.V
34 12
3 9.
10940 88
30.IV 6.V
30 10
3 10. 10926 85 1.V
7.V 30
11 2 11. 10925 93 2.V
8.V 27
7 2 12. F.2011-384 86 2.IV
8.V 28
10 3 13. 10942 68 1.V
7.V 31
10 2 14. 10934 84 3.V
8.V 35
7 3 15. 10929 91 3.V
8.V 31
15 3 16. 10930 92 30.IV
6.V 30
11 2 17. F.2011-29 92 2.V
8.V 28
12 2 18. F.2011-36 97 2.V
7.V 31
12 3 19. 10932 81 2.V
8.V 44
14 2-3
20. 10946 88
3.V 9.V
36 10
3 21. St.Arzu 100 28.IV
5.V 45
18 2-3
Yüklə 7,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|