67. Afmalılar Salamin döyüşündən sonra, güclü donan-
ması olan Egin adasımn yiikselmesinden ehtiyat ederək, egi-
netləri darmadağm etdilər, onlan, şehər divarlannı sökdürüb,
xərac vermeyə mecbur etdiler. Potideylilər - Potideya skinləri
- farslarla mübarizədə Afmahlann müttefıqleri idilər, lakin
Peloponness müharibesi zamanı şehəri afinalılara tehvil verdi-
!er (e.e. 432-ci ildə), sakinler şeherden köçürüldü, onlan Afrna
miinacirləri evez etdi.
68. «Topika», 1 ,14.
69. Diomed - Troya ətrafındah Ahey başçılanndan birisi
olan Tideyin oğlu; Diomedin qehremanlıqlan «İliada»da tesvir
olünmuşdur (V).
70. Kikn - Troyaiılarm müttəfiqi olan Poseydonun oğlu.
Süah ona tesir etmədiyi üçiin, dəbilqenin qayışı ilə böğudul-
muşdu. Ovidi «Metaforfozalar» esərinde Axili terefindən onun
öldürülmesinden ve ölümtindən sonm qu quşuna dönməsinden
yazır (yunanca cycnos - «qu quşu» deməkdir).
23
71. Qorqinin şagirdi, ritor Alkidamantın nitqi. Bax.: «Ri
torika», I, 13.
72. Namelum facie yazann ifadesi.
73. Evripid, bu giino gəlib çıxmamış «Fiyest» faciesinden
bir parça.
74. Teodekt (e.e. IV əsr) - orator ve facie aktyoru, İsok-
rat, Platon ve Aristotelin şagirdi. 50 facienin müellifidir. Onun
eyniadlı facienin qohremanı Alkmeon, Amfiarayın oğlu, öz
anast Erifılanın qatili, sonradan Alfesibeyaya evlenmiş, aynl-
mış ve onun qardaşları terefınden öldürülmüşdür. Burada «Al-
kmeon»dan bir parça verilir.
75. Məşhur orator Demosfeni (e.e. 385-322-ci iller)
molıkeməye verdiler, çünki o, Makedoniyah İsgenderin ölü-
münden sonra (e.ə.323-cü il) yunanlılan makedoniyalılara qarşı
qaldırmışdır. Demosfen Kalavriya adasına, Poseydon mebe-
dino qaçdı, zeher içerek, intihar etdi (Plutarx, «Demosfen»,
fesil XXIX).
242
Nikanor - Makedoniyah İsgenderin serkerdesi; sonun-
cunun ölümünden sonra hakimiyyeti ele keçırmek isterken,
öldürülmüşdür.
76. Söhbət Evfondan gedir; ornrn tarixçəsini Kesnofont
«Yunan tarixinde» şerh edir (VII, 3, 5).
77. Bu güne gelib çıxmamış facieden bir parça.
78. Birinci defə Pesey Yelenam öz dostu Perifoy ile bır
yerde qaçırmışdır, lakin Yelenamn qardaşlan fürset tapıb qxzı
xilas etdiler (bax.: Plutaıx, «Tesey», fesil XXXI).
Aleksandr - Troya şahzadesi Parisin yunan adı.
Tindaridbr - Kastor ve Polidevkdir (Tindar və Ledanm
övladlan Yelenanm qardaşlan), öz əmiqızlan olan LevGippin
bacılanm qaçıranlardır.
79. İflkrat (bax.: 1 kitab, qeyd 47). - Harmodiy adlı bir
şəxs terefinden özüne heykel ucaldılmasında günahlandınl-
mışdır. Harmodiye qarşı İfikratm nitqinin müəllifi orator-
loqoqraf Lisi olduğunu yeqin edirler.
80. e.e. 338-ci ilde baş vermiş Heroney döyüşünden ev-
vel baş vermiş hadiseler nezerde tutulur: bu zaman yunaxıhlar
Makedoniyah çar II Filipp ile döyüşlerde öz müsteqilliyini
itirmişler.
81. Sofoklun «Tevkr» faciesi, yalnız an-ayn hisselori bu
güne gelib çıxmışdır.
82. Aristofonta qarşı Ifıkıatm nitqinin müellifı Lisi ol-
duğunu yəqin edirler. Aristofont İfıkratı xeyanetdə günahlandı-
nrdı.
83. Yeqin ki, e.e. V-ci esrin meşhur yunan serkerdös;
Aristid nezerde tutulur; о ədaletli, vicdanlı, eliaçıq olmaqla
özüııü şöhretlendirmişdir (Bax.: Plutarx. «Aristid»).
84. «Demcnion», ve yaxud «dahi» - bu, Sokratın daxiii
sesi olmaqla, uşaq yaşlanndan onu müxtelif bed eməllerindən
çekindirdi (Bax.: Platon, Sokratın apologiyası; Ksenofont.
«Sokrat haqqmda xatirelev»; Plutarx. «Sokratm dahiliyi haq
qmda», Apuley «Sokratın allahı haqqında»).
85. Burada, Harmodiye qarşı İfıkratm nitqi nezerde tutu
lur (bax.: qeyd 79).
243
85. Burada, Harmodiyə qarşı İfikratm nitqi nəzərde tutu-
lur (bax.: qeyd 79).
86. «Aleksandr» - nitqdir, görünür ki, müzakirə obyekti
burada Paris olmuşdur.
87. Laertli Diogen xeber verir ki, Sokrat Makedoniya çan
Arxelaym və diger hökmdarlar - Skopas ve Evriloxun dəvetini
qebul etmedi.
88. Peparef - Kiklad adalanndan biridir; burada Panorm
ve Selinunt şeherleri yerləşir (Siciliya ile deyişik salmaym!)
Makedoniyalı çar II Filipp bu adanı viran etmişdi.
Bax.: Herodotun (VI, 67-69) Sparta çan Demaratın anası
haqqmda hekayetini: sonuncu onun kimden anadan olduğunu
sirrini açdı.
Orator Lisi Manti adlı namelum şəxse qarşı nitq söyle-
mişdir. Orator Esxin, mektublanndan birində Manti adında ri-
tor - qramatisti qeyd edir (IV, 2).
Burada müxtəlif şəxslerin mohkəmə hadiselerinden
nümuneler gətirilir; həmin hadiseler başqa heç bir yerdə qeyde
alınmamışdır.
89. Teodekt haqqmda bax.: qeyd 74. «Qanun» - ola bilsin,
bu onun nitqnin adıdır.
90. Burada meşhur qedim yunan dövrünün şairləri, fılo-
soflan ve müdriklerin adlan gətirilir.
Arxilox - Paros adasından yamboqrafdır (şair) (e.ə.VII-ci
esr). Yazdığı şerlərində o, keçmiş adaxlısma, onun qohum-
eqrebasına böhtanlar yaxmış və, rəveyetə görə, buna göre
bütün ailə özünü asmaqla intihar etmişdir.
Hios adası Homerin vetəni olduğunu sübut etməyə çalı-
şırdı. Hiosda «Homeridlen> adlanan öz adet-ənənələri ile tanı-
nan müğənniler birliyi öz ecdadmın Homer olduğunu deyirdi.
Revayətə göre, Hios adasından olan Kreofıl Homerin qızını
alıbmış, Homer ona «İliada» əsərini bağışlamış, şairi öz ailəsi-
ne qebul etmişdir (Platonun «Dövlet» əserini yazan sxoliast,
IX, 600). Strabona görə, Kreofil-Samos adasındandır (XIV, 1).
244
Safo - Lesbos adasından məşhur şairə (e.ə. VII-VI esr-
lər), sevgi neğməleri lirikasının banisi. Onuncu muza sayılardı,
onun şerəfmə pul sikkələri hazırlanmışdı.
Xilon - yeddi müdrik adlananlardan biridir.
Pifaqor (e.ə.VI əsr) - cenubi ttaliyanm Regiya şehərin-
dendir; onun adına bir çox revayetler deyilir. Rrotonda xüsusi
mektəbi təsis etmişdir; burada en çox diqqət riyaziyyata ve za-
hidlik idmanına verilirdi.
Klazomenli Anaksaqor (e.e. V-ci esr) - fılosof, Sokratın
müasiri Periklin dostu; öz baxışlanna göre təqiblərə məruz
qalmış ve Afınadan qovulmuşdu. Yazırdı ki, Güneş - qızmar
neheng daş, Ay isə - Yer kürəsine benzer bir cisimdir. Afinada
Anaksaqorun üzerinde məhkeme zamanı bele bir təklif ireli
sürülmüşdür ki, adətləre riayet edib allahlara səcdə etmeyen
ve ya sema hadisəlerinin elmi izahmı veren şexs cinayetkar
hesab olunmalıdır. Periklin xahişine esasən hakimler ona çıxa-
nlan ölüm hökmünü sürgün ile evəz etdiler.
Solonun heyat ve yaradıcılığı haqqmda bax.: Plutarx.
«Solon».
Likurq - yanefsanevi Sparta qanunvericisi; öz sertliyi ile
meşhur idi. Onun haqqmda bax.: Plutarx «Likurq».
91.
Müxtəlif oratorlar, fılosoflar, şairler, hökmdarlann adı
çekilir.
Avtokl (e.e. V-IV-ci əsrlər), Ksenofontun dediyinə göre
(«Yunan tarixi», IV, 3, 7), çox hazırcavab natiq kimi məşhur-
laşmışdı.
Öz anasını qetlə yetirmiş əser qəhrəmanı Orestin Afma
Areopaqı mehkemesine celb edilməsi sehnesi nezerde tutulur.
Mehkemeye Orest, qisas ilaheləri Eriniyalar ve ya Evmenida-
lar terefındən cəlb edilmişdir.
Safonun şeridir:
Ölüm pislikdir. Allahlann özü bunu belə təyin edib.
Ölüm nemət olsaydı, allahlar da ölerdi.
Aristinn - Kirenalı fılosof, hedonistler məktəbinin banisi
(yunanca hedoner - «həzzalma» demekdir). Sokratm şagirdi və
Platonun müasiridir.
245
Dostları ilə paylaş: |