Article · March 019 citations reads 12,899 authors

impuls momentining saqlanish qonunidir
. 
Aylanish o’qiga ega bo’lgan qattiq jismga tashqi kuchlar ta’sir etmasa yoki ularning 
aylanish o’qiga nisbatan kuch momenti nolga teng bo’lsa, qattiq jismning aylanish o’qiga 
nisbatan impuls momenti miqdor va yo’nalishi jihatidan o’zgarmay qoladi. 
Yuqorida ko’rib o’tilgan tushunchalarni kompyuter yordamida o’rganish uchun 
Visual Basic-6.0 da animatsion dastur tuzildi. Ma’lumki, Visual Basic-6.0 Windowsning 
barcha imkoniyatlarini, shu jumladan, kompyuterning grafik va multi media 
imkoniyatlaridan ham foydalana oladi. Dastur ishga tushirilganda ekran quyidagi 
ko’rinishni oladi: 
Dastur to’rt xil obyekt: moddiy nuqta (1), disk (2), shar (3) va sterjen (4) va ularning 
aylanma harakatini namoish qiluvchi oyna, ularning asosiy parametrlari: radiusi, massasi, 
burchak tezligi, impuls momenti va kinetik energiyasining qiymatlarini qo’rsatuvchi 
oynachalar, tezlikni o’zgartirishga imkon beruvchi oynacha hamda nazariy ma’lumotlarni 
ko’rishga imkon beruvchi oynadan tashkil topgan. Dasturda olingan bilimlarni 
mustahkamlash uchun nazorat savollari va masalalar yechish na’munalari ham keltirilgan. 
Foydalanuvchi sichqoncha yordamida to’rtta obyektlardan ixtiyoriy bittasini tanlab, 
animatsiyani namoyish qilish oynasiga o’tkazishi mumkin. Masalan, disk (2) tanlanib, 
animatsiuani namoyish qilish oynasiga o’tkazilsa, disk aylana boshlaydi va ekran 
quyidagi ko’rinishni oladi: 

---

“Машинасозлик” илмий хабарномаси 
2019/№ 3(15) Научнный вестник «Машиностроение» 
28 
Ko’rinib turibdiki, disk aylanma harakatining barcha parametrlari hisoblab boriladi. 
Bu harakatning barcha parametrlarini o’zgartirish, ya’ni boshqarish mumkin. 
Dasturning asosiy afzalliklaridan yana biri shundaki, foydalanuvchi uni qisqa fursat 
davomida ixtiyoriy marta va ixtiyoriy tezlikda ishlatib ko’rishi mustaqil xulosalar 
chiqarishi mumkin. 
O’ylaymizki, dastur yoshlarning tabiiy fanlarga bo’lgan qiziqishlarini orttirishda va 
fizik tushuncha vaniyatlarni chuqurroqanglab yetishlarida o’zining munosib hissasini 
qo’shadi.