Asbobsozlik va tezkesar po’latlarning markalanishi, ishlatilishi. Reja; Kirish

Tezkesar po‘latlar tarkibida 19% gacha volfram, 4 - 5 % gacha xrom va 2-3% gacha vanadiy bo‘ladi (jadval).
Eng ko‘p ishlatiladigan tezkesar po‘latlarning, yaoni R18 va R9 markali po‘latlarning kimyoviy tarkibi quyida keltirilgan.
jadval

Po‘lat markasi	Kimyoviy tarkibi, % hisobida
	S	W	V	Cr
R18	0,70 – 0,80	15,5 – 19,0	1,0 – 1,4	3,8 – 4,4
R19	0,85 – 0,95	8,5 – 10,0	2,0 – 2,6	3,8 – 4,4

R18 va R9 markali po‘latlar o‘zining qattiqligi, yeyilishga chidamliligi va kesish xususiyatlari yuqori bo‘lganligi uchun kesish tezligini uglerodli asbobsozlik po‘latlarga nisbatan 2-3 barobar oshirishga imkon beradi. Tezkesar po‘lat toblanib, so‘ngra bo‘shatilgandan keyin uning qattiqligi Rokvell bo‘yicha 62-65 HRC ga yetadi.
jadval

Tezkesar po‘lat	Normal issiqbardosh	R9, R12, R18, R6M5	R-volpfram; M-molibden; raqamlar metalning foiz hisobidagi miqdorini ko‘rsatadi
	Yuqori issiqlikga chidamli	R9K5, R9K10, R18F2, R14F4, R12F3, R9F5, R10F5K5, R18F2K5, R9M4K8F2 R8M3K6S, R9M4K8, R12F4R5, R12M3F2K8, R6M5K5, 10R8M3, 10R6M5	K – kobalpt 10 raqamli po‘latda 1% ga yaqin uglerod borligini ko‘rsatadi.
	Kukunli	R9P, R18P, R6M5P, R6M5K5P	P – kukun material
	Kamvolp- framli	11m5f,11rzamzf2, 15m5x5f5s	Tajriba asosida yaratgan materiallar

R18 markali po‘lat kichik kesish tezligida yuqori va doimiy yeyilish chidamliliga ega. Bundan tashqari R18 yaxshi jilvirlanadi, shuning uchun murakkab shakldagi kesuvchi asboblarni (sidirgichlar, tish kesuvchi dolbyaklar va frezalar, shakldor keskichlar va boshqalar) tayyorlash uchun qullanilishi mumkin.

Xulosa:
Ushbu fanda biz shuni bilib oldikki metallarni kesishda (qirqish) nazariyasi asoslari, metall kesuvchi Stanoklar va asboblar fanida kesish jarayonining asoslari, qirqib ishlash usullari va bunda qo'llaniladigan kesuvchi asboblar, metall kesuvchi stanoklarning zamonaviy konstruksiyalari, ularning texnologik im-koniyatlari va sozlash uslublari, shuningdek raqamli dastur bo'yicha boshqariladigan oson qayta sozlanuvchan ishlab chiqarish stanoklari-dan iborat modullarni, robotlashtirilgan texnologik komplekslar (RTK) va oson qayta sozlanuvchan avtomatlashtirilgan sistemalar (sexlar va zavodlar)ni yaratish masalalari o'rganiladi. Mazkur fan­ning yaratilishi va rivojlanishiga I. A. Time (1870-y ), K. A. Zvorikin, Ya. G. Usachev (1914-y), A. N. Chelyustkin (1925- y), A. N. Rezni-kov (1930— 1935-yy)., G.I. Granovskiy, Andrey Nartov (1712- y), A. V. GodoIin (1877-y), N.S. Acherkan (Rossiya), F.Teylor (XIX asrning oxiri, AQSH),Genri Modeley (1878-y, Angliya) va boshqa tadqiqotchilar o'z hissalarini qo'shgan ekan.