Aşıq Şəmşirin anadan olmasının
Yüklə 3,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
150
Türk halk (Âşık) edebiyatına kazandırmıştır ki, Âşık Hasan İskenderi de Uştibin’in muhafazakâr yapısından özgür bir toplumun oluşması adına Âşık Şemşir irsinin devamcılarından birisi olarak dikkati çeker. Bilhassa Tebriz ve Karadağ âşık geleneği usta-çırak ilişkisine dayanır. Bu bağlamda Karadağ âşık muhitinin yetirmesi olan Âşık Hasan İskenderi de Âşık Şemşir benzeri bir yolu izlemiştir. Tıpkı Âşık Şemşirde görüldüğü gibi Âşık Hasan İsken- deri’nin de ortaya koyduğu yapıtlarında herhangi bir sosyal adaletsizliğe, bilgisizliğe, yolsuzluğa, aşırı dini fanatizmine, karşı yüksek maneviyatlı bir karşı çıkış söz konusudur. Âşığın yapıtlarında alın teriyle kazananların, adaletsizliğe uğramışla- rın kısacası Azerbaycan halkının adalet arayan acı feryatları vardır. Aşığın yaratıcılığını yüksek kıymetlendiren Türk halkı Âşık Şemşir’i Azerbaycan incesənət hadimi gibi Azerbaycan şifahi edebiyatının bir üstadı olarak İran coğrafyasındaki yüz- lerce âşık arasında bir duayen olarak beynelmilel bir misyon yüklenmiş olan Âşık Hasan İskenderi bu şöhretine yakışan bir şekilde yetkililerin dikkatini çekmemiştir. Böylesi bir saz ve söz ustasının tarihin suskunluğunda yok olup gitmemesi folklorşunaslar için yerine getirilmesi gereken bir borçtur. Tıpkı Âşık Şemşir’de görüldüğü gibi Âşık Hasan İsken- deri’nin de ortaya koyduğu yapıtlarında herhangi bir sosyal adaletsizliğe karşı çıkış, bilgisizliğe, aşırı dini fanatizmine, yolsuzluklara, nihilizme, karşı azadi bir yüksek maneviyatlı karşı çıkış söz konusudur. Bu şiirlerin gençlik yıllarına ait olanlarda emekçilerin, adaletsizliğe uğramışların acı feryatları vardır. Bu adil ve azadi çıkışları âşık sanatını seven geniş kitlelerin ve folklor uzmanlarının derin beğenisini kazanmıştır.
151
Günümüz âşıkları ise başta toy meclisleri olmak üzere küçük çaplı kırtasiye işleri ile gelirlerini artırma peşindeler. Bu nedenle Âşık Hasan İskenderi de el, oba, oymak oymak gezerek yaşam mücadelesini sürdürmektedir. Azerbaycan şifahi halk edebiyatının yaratıcılarından birisi olan sanatçı Karadağ yöresinin önemli ve usta aşıkların- dan olup Vezirgen Şehri’nde, Araz’ın yan sahilindeki Üzüm Çallası Kenti’nde 2 Behmen 1326 (22. 01. 1948)
tarihinde doğdu. Annesi Ebul Kasım Nebati’nin İran Azerbaycanının en az ayak basan, ancak manevi yoğunluğu yüksek olan ve çok eski gelenekleri olduğu gibi korumakta olan doğulduğu Uştibin kızıdır. O, bu nedenle altı ay kadar burada bir hafız yanında dini dersler alıp. Uştibin’in gelir düzeyinin düşük olmasının yarattığı yaşam koşullarının ağırlığı nedeniyle 9-10 yaşlarında Tebriz’e göçer. Burada babasıyla birlikte fereş fabrikasında çalışmaya başlar. Âşık Hasan burada çalıştığı sırada Farsça okuduğu şarkılar ile dikkati çeker. Çalışma arkadaşları onu çok beğenir, bu beğenilerini alkışlarıyla ifade ederler. O, gördüğü bu ilgi ve beğeni karşısında işi biraz daha ilerletmek ister. Bu nedenle bir gün Tebriz’de taş mağazasında akordiyon ustası bir Ermeni ile tanışır. O’nun kendisine akordiyon öğretme teklifine soğuk bakarak bu teklifi geri cevirir. Bu sırada büyüyüp boya başa catan âşık cemşid azer pira adlı bir hanım ile evlenir. Aile için yeterli kazanç temin etme olanağını Tebriz’de göremeyince eşi ile birlikte 1343 yılında Tehran’a göçer. Bu- rada bir fırında iş bularak burada çalışmaya başlar. Cevreye hakim olunca da “İran Pur Musiki Kursu”nda Fars musikisi üzerinde çalışmaya başlar. Burada haftada iki gün üçretli ders alır. O dönemler burada kurs ücretleri oldukça pahalı olup; 50 tümen olsa da aşıktaki öğrenme isteği ve her şeyden önemlisi
152
sesindeki güzel tonlama ve söyleyiş özelliği nedeniyle bu yeteneğinden yararlanmak adına ona 5 tümanlik bir kurs indi- rim yaparak aşık ile 45 tümene anlaşır. Aşık kurs ücretlerini ödeyebilmek için meşhur müğenni Ququşun amcasının “Efel“ adlı barında gündüz 10’da ve akşam 12’den 1. 30’a kadar şarkı söyler. Ancak onun bu yeni girişimi uzun sürmez. Çalışma arkadaşlarının ihtiraslı tutumları nede- niyle onlar ile münakaşa eder. Burada huzur bulamıyacağı ka- rarına gelerek Tebriz’e geri dönerek buradaki âşıklar kahvesini kendisine mekan edinir. Buradaki aşıklardan doldurduğu kaset- leri getirip Tahran’da satarak geçimini devam ettirmeye çalışır. Çocukluk yaşlarından itibaren ağır yaşam mücadelesi yürüten aşık Tebriz Aşıklar Kahvesinde İran Türk aşık muhi- tinde nam salmış saz ve söz ustalarıyla tanışıp dost olur. Âşık musikisine karşı merakı gittikçe artar. İran Türk aşıkları içe- risinde fazla yaygın olmasa ve aşıklar kaval sanatına iyi bak- mazlarsa da Âşık Abdul Ali, âşığı alkışlar ve O’na âşıklık sanatının inceliklerini öğretmekle yetinmeyerek kaval öğren- mer için onu Âşık İsa Deşem’in yanına giderek ondan kaval çalmağı öğrenir. Bir yıllık bir çalışma sonucunda Azerbaycan aşıkları içerisinde meşhur kavalçılardan birisi olur. Kaval eşliğinde Azerbaycan halk manhıları okumaya başlar. Keskin hafızası ve üstün kavrama yeteneği sayesinde destancı ifacısı olarak dikkatleri üzerine toplar. Bir süre bu şekilde yaşamını sürdüren İskenderi Âşık Ve- li Abdi ile tanış olur ve ondan destan söylemeyi öğrenir. Ancak O’nun bu konuda Âşık Veli Abad’dan çok Âşık Ali Bahşi’ye eğilimi vardır. Zira bu eğilimin boş olmadığı daha sonra anlaşılacaktır ki, âşık yaratıcılığının üzerinde en büyük nüfuz sahibinin Âşık Ali Bahşi olduğunu kendisi ifade etmektedir.
Yüklə 3,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|