153
Diğer taraftan İskenderi, Âşık Ali Bahşi’den 2 ay içerisinde 12
destan öğrenirken; Âşık Hacı Muhemmed Bağır, Âşık Ali
Şehnazi, Âşık Ali İbadyan ve Âşık Cevad (?)’dan destan hava-
larını öğrenerek İran Türk âşıkları içerisinde destancı bir âşık
olarak dikkatleri üzerinde toplar.
Onun yaratıcılığ üzerinde şüphesiz Âşık Abdul Ali Nuri,
Âşık Kamandar, Âşık Mehemmed Bağır, Âşık Hacı Namver
gibi âşıkların da İskenderi’nin sanatında olgun bir düzeye
gelmesine katkı sağlarlar ki, bunların yanında Âşık Kamandar
ve Âşık Adalet Delidağlı ile de yakından tanış olup, onların
sanat çeşmesinden su içmiştir. Anacak âşığın dediğine göre bu
bağlamda kendi yaratıcılığı üzerinde Âşık Şehnazi Abdul
Ali’nin etkisi oldukça fazladır.
Aşık Hasan İskenderi sanatını ilerletir, Azerbaycan aşık-
ları arasında kısa sürede saygınlık ve itibar kazanır. Bunun
sonucunda da İran sınırları onun yaratıcılığı için dar bir coğrafi
mekana dönüştüğünden sanatını İran dışında da icra etmek
arzusuna girer. Âşık Muhammed Riza Dervişi Hamit Erdelan
ve Âşık Hüseyn Alizade ile birlikte 2 ay Amerika’da değişik
konserler verir. Tıpkı İran’da olduğu gibi Amerika’da yaşa-
makta olan Türkler arasında sevilir, hak ettiği itibarı görür.
Uluslararası bir sanat icrasını başlatmış olan âşık daha
sonra Asya kıtasına yönelir. Âşık Adalet Nasibova ve Âşık
Kara ile birlikte bu kez Özbekistan’da konserler verir. Bunların
dışında Âşık İskenderi pek çok konserler gerçekleştirmiştir.
Söz konusu bu konserler daha sonra “Konserler” adıyla bir
kitapta toplanmıştır. (bkz.İldırım 1385). Söz konusu bu kitapta
âşığın tüm konserleri hakkında teferruatlı bilgiler yer almak-
tadır ki, O’nun “Âşık Kaşemle Görüş”, “Hatıralar”, “Eldar ve
Aylar Destanı”, “Şiirler” adlı kitaplar ekonomik nedenler ne-
deniyle tozlu raflarda ışık yüzü görme hasretini yaşamaktadır.
154
Âşığın sosyal düzene karşı şiirlerinin yer aldığı “
Konser
Hatıralarım” adlı yapıtı Rahim
İldırım tarafından 1385 (2006) yılında Tahran’da illegal
bir şekilde çıkarılmıştır. Ancak bu yapıt illegal bir şekilde el
altından çıkarıldığından yazarın adı kitaba yazılmamıştır. Âşığa
ait pek çok deyiş örneği elimizde olsa da “Verdin”, “Satar
Seni”, “Arada” ve “Dünyada” adlarını taşıyan dört deyişini
metnimize almış bulunuyoruz.
Örn: 1
VERDİN
Nece qıydın birin yoxsul
Birine var dövlet verdin
Birin ecibani deli
Birine çox quvvet verdin
Birin yazıq çöle sahıb
Biri erbab ele sahıb
Biri qazma bele sahib
Birisine fürset verdin
Birinin cibleri xali (boş)
Biri xercleyir kirali
Biri neylir qalir dalı
Birine şans qiymet verdin
Birinin yox bağça bağı
Birinin bol qaymaq yağı
Biri zorla çıxır dağı
Ar bilmeze qeyret verdin
156
Tula olmaz kurt balası
Niye sevirsen tutar seni
Ezizinem birde men
Çal okuyum birde men
Ömr azalır gûn geçir
Cavan olmaram birde men
Örn: 3
ARADA
At oynatma, havalanma meydanda,
Bir gün olar tek qalarsan arada.
Zorlu da olsan çox döşüve döyme,
Simit axtaran olma sen davada.
Yıxılana arxa dayaq olgunan,
Edaletin nizamını qurmusan
Azadlığın şerpurunu virgınan
Ele qarşı qalmaginan havada.
Üzûn gülsün yollara nur saçılsın,
Meğzivi (akıl) sal işe fikrin açılsın,
Qara günler ölkemizden qaçılsın,
Gücüvü ver elme sarı savada.
Sazını çal hesen eller oyansın
Şen havalar oxu diller oyansın
Bülbül çeh çeh vursun güller oyansın
Dovran edib dolansınlar havada.
157
Örn: 4
DÜNYADA
Menede bax day ne olar,
Bu dünyada bu dünyada.
Yaz sözünü ya ne olar,
Bu dünyada bu dünyada.
Xeberçiler verer xeber,
Musafirin gelir seher,
Bed nezer demese nezer,
Bu dünyada bu dünyada.
Aşıq Hesen saz dayağım,
Tapıbdı düz yol ayağım,
Sen teksen gül yanağım,
Bu dünyada bu dünyada.
*
KISALTMALAR
DKJ: Dede Korkut Jurnalı
KAYNAKÇA:
1.
Ahundov Ehliman (1983), Azerbaycan Âşıkları ve El
Şairleri 2. Cildde, C.I, Bakü.
2.
İldırım Rahim (1385/2006), Konser Hatıralarım,
Tahran.
3.
Dede Korkut Jurnalı, (02.08. 1980), “Serhatsiz Söz
Aleminin, Söz Üstadıyla Görüş ‘Âşık Ali’ “, S. I, Tebriz.
------------------------
* Bu dört şer âşık ile Tebriz’de 28. 09. 2013 tarihinde yaptığımız
görşmeden kaydedilmiştir.