Avtomobil texnikasi
Yüklə 6,38 Kb. Pdf görüntüsü
|
88 sor – sorma sisteminin ən kiçik en kəsiyində (adətən klapan və yaxud üfürmə pəncərələrində) havanın orta sürəti s m ; k 0 – indekslər üzrə uyğun olaraq, adi halda və üstəlik üfürmə olan zaman silindrə daxil olan havanın sıxılığıdır ( k P P 0 olduqda k 0 olur) 3 m kq . Müasir avtomobil və traktor mühərrikləri üçün nominal iş rejimlərində 0 4 5 2 2 . . sor və 130 50 sor s m hədlərində qəbul edilir. Sorma sisteminin en kəsiyinin böyüdülməsi, klapanların səthinin formasının axıcı hazırlanması, qazpaylama fazalarının düzgün seçilməsi və s. sorma sisteminin hidravlik itkilərinin azalmasına səbəb olur. Sorma vaxtı silindrə daxil olan havanın sıxlığı: k h k k Т R P 0 6 0 0 10 3 m kq , (12.7) burada: k T 0 – indekslər üzrə uyğun olaraq, adi halda və üstəlik üfürmə olan zaman silindrə daxil olan havanın temperaturudur [K], h R – havanın xüsusi qaz sabitidir: h h R R derece kq C , (12.8) burada: 8315 R derece kq C – universal qaz sabiti, 96 . 28 h kmol kq – havanın mol çəkisidir. Üstəlik üfürməsiz mühərriklərdə а P aşağıdakı hədlərdə dəyişir: -qığılcımla alışdırmalı mühərrikləri üçün 0 2 . 0 05 . 0 P P a ; -dizel mühərrikləri üçün 0 18 . 0 03 . 0 P P a . Qığılcımla alışdırmalı mühərriklərə nəzərən dizel mühərriklərində а P -nın bir qədər kiçik olması bü mühəhərrikin sorma sisteminin sadə olması nəticəsində hidravlik müqavimətin azalması ilə izah olunur. Üstəlik üfürməli mühərriklərdə doldurma prosesinin sonundakı təzyiq ( а P ) üfürmə təzyiqinə ( к P ) yaxınlaşır (şəkil 12.2). Bu mühərriklərdə sorma sistemindəki təzyiq itkisi к а P P ) 1 . 0 03 . 0 ( hədlərində dəyişir. 12.5. Qalıq qazlar əmsalı. Qalıq qazlar əmsalı ( r ) silindrin yanma məhsullarından təmizlənməsinin keyfiyyətini xarakterizə edir. Qalıq qazlar əmsalının artması mühərrikin silindrində daha çox qalıq qazların qaldığını və beləliklə də sorma prosesində silindrə daxil olan hava və yaxud yanıcı qarışığın azalmasını göstərir. Dördtaktlı mühərriklər üçün qalıq qazlar əmsalı aşağıdakı düsturlarla təyin edilir: r . tem а . dol . el r . tem r k r P P p Т Т Т 0 , (12.9) 89 burada Т – silindrə daxil olan hava və yaxud yanıcı qarışığın isti divarlardan aldığı əlavə qızma temperaturudur. Bu temperatur sorma borusunun konstruksiyasından və yerləşməsindən, soyutma sistemindən, xüsusi qızdırıcı quruluşun olub-olmamasından, mühərrikin sürətindən və üstəlik üfürmədən asılıdır. Temperaturun artması yanacağın buxarlanmasını yaxşılaşdırsa da, silindrə daxil olan havanın sıxlığının və onun kütlə miqdarının azalmasına və beləliklə də, doldurmanın pisləşməsinə səbəb olur. Mühərrikin növündən asılı olaraq Т aşağıdakı kimi seçilir: -karbüratorlu mühərriklər üçün 20 0 Т ; -üstəlik üfürməsiz dizel mühərrikləri üçün 40 10 Т ; -üstəlik üfürməli dizel mühərrikləri üçün ) 10 ( ) 5 ( Т . Üstəlik üfürməli mühərriklərdə əlavə qızma temperaturunun kiçik olması kompressorda sıxılan havanın temperaturunun artması və ona görə də mühərrikin qızmış hissələri ilə hava arasındakı temperaturlar fərqinin kiçilməsi ilə izah edilir. Kompressordan sonra havanın tempeaturunun həddindən çox artması bəzi hallarda Т -nin hətta mənfi belə olmasına səbəb olur. Əgər silindrin yaxşı təmizlənməsi və əlavə doldurulması nəzərə alınmazsa, yəni 1 . dol . el . tem olarsa onda (12.9) düstur aşağıdakı kimi olar: r a r r k r P P Т Т Т P 0 . (12.10) Dördtaktlı mühərriklərdə qalıq qazlar əmsalı başlıca olaraq sıxma dərəcəsindən, sorma prosesinin sonundakı təzyiqdən, mühərrikin dövrlər sayından və digər faktorlardan asılıdır. Sıxma dərəcəsinin ( ) və qalıq qazların temperaturunun ( r T ) artması nəticəsində qalıq qazlar əmsalı kiçilir, qalıq qazların təzyiqi ( r P ) və dövrlər sayı (n) artdıqda isə yüksəlir. Müxtəlif növ mühərriklər üçün r aşağıdakı hədlərdə dəyişir: -qığılcımla alışdırmalı mühərriklər 1 . 0 04 . 0 r ; -üstəlik üfürməsiz dizel mühərrikləri 05 . 0 02 . 0 r ; -üstəlik üfürməli dizel mühərrikləri 03 . 0 01 . 0 r . 12.6. Sorma prosesinin sonundakı temperatur. Sorma prosesinin sonundakı temperatur nəzəri sorma prosesinin r və a nöqtələri (şəkil 12.1 və 12.2) üçün tərtib olunmuş istilik balansı tənliyindən kifayət qədər dəqiqliklə təyin edilə bilər: а t t p r r t t p r к t t p Т mc М М Т mc М Т Т mc М а r K 0 0 0 1 1 , (12.11) burada: Т Т mc М к t t p K 0 1 – hava və yaxud yanıcı qarışıqla silindrə daxil olan istilik miqdarı (əlavə qızma temperaturu da nəzərə alınmaqla); r t t p r Т mc М r 0 – silindrdəki qalıq qazların istilik miqdarı; а t t p р Т c m М М а 0 1 – işçi qarışığın istilik miqdarıdır. (12.11) tənliyində а r к t t p t t p t t p mc mc mc 0 0 0 qəbul etsək alarıq: r r к а r Т М Т Т М Т М М 1 1 . (12.12) Buradan da T a -nı tapa bilərik: r r r к а М М Т М Т Т М Т 1 1 [K]. (12.13) Yüklə 6,38 Kb. Dostları ilə paylaş:
|