Aydın Talıbzadə
Yüklə 3,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “tanrı– insan”
- Öncə «30»-u (102 – M., B., S., Ç.), «31»-i (330 – M., B., S., Ç.,), «17» (432 – M., B., S., Ç.) və
- FƏZL
- KƏPƏNƏK ALLAHDIR, ƏNƏLHƏQDİR, MƏNDİR, FƏZLDİR, NƏSİMİDİR, LEYLİDİR, KAİNATDIR, KOSMOSDUR, MÜTLƏQ HARMONİYADIR
- “həqq bilir, bir zərrə neştərdən damarlar ağrımaz”.
137
bir 3-dür, bir 0; yəni birbaşa həmin 3-dür ki, var. «3» isə özündə həmişə «1» və «2»-ni ehtiva edir. “Kaf”, “pe”, “nun”, “kaf”, yəni “kəpənək” sözünü təşkil edən hərflərinin böyük əbcəddən məlum rəqəm ekvivalentlərinin cəmi «330»-dur. «330» isə artıq iki 3 və bir 0-dan ibarətdir. Bu, bir növ fəlsəfi təkrirdir, “KƏPƏNƏYƏ” pərçim məna və ideyaların gücləndirilmiş variantda təqdimidir. İki 3-ümüz 6- dır. Mistik rəqəmlər cərgəsində «6» dörd cəhətin, göyün
və yerin
işarəsidir. KƏPƏNƏK də
iki qanadlıdır: hər qanadı bir 3-dürsə, iki qanadı 6 eləyir. Deməli, kəpənəyin qanadlarına dünyanın coğrafi məkanı bütövlükdə sığır. Keçək sonrasına. «330»-un MənaziL, Bürcət, Səyyarat və Çaharatını toplayanda «31» alınır. Kəbənin hər bir divarının özülünə 31 daş qoyulub, qalan iki daş göylə yer hesabınadır. Ona görə də daşların ümumi sayı 33 (yenə iki 3) götürülür. «31» həm də bərabərdir «1» üstəgəl «30». Kiçik əbcəddə bu, bir daha “əlif” və “lam” deməkdir; «1» əlifdir, «30» isə lam. Aydındır ki, «31» zikrin kiçik əbcəddə olan nömrəsidir. «102» ilə
«330»-un cəmi
müsavidir «432»-yə. Mahiyyətcə «432» elə həmin «1» və «2»-dir. Çünki dörddən üçü, üçdən ikini çıxdıqda yerdə yenə «1» qalır. «4», «3» və «2»-nin cəmi isə «9» eləyir. Hürufi mistikasında «9» ərəb
hərfi “ta”nı
simvollaşdıran rəqəmdir. “Ta” kəlamın paroludur; mənası da budur ki, hərf və nöqtələrin qiymətinin, Kəlamın, “Lövhi-məhfuz”un bərabər gəlməsi “tanrı–
üç dəfə «3»-dür və Nəsimi ideyasının, Nəsimi fikrinin artan silsilə üzrə təsdiqinə bir eyhamdır. «432»-nin MənaziL, Bürcət, Səyyarat və Çaharatının cəmindən «17» alınır. Bu da hürufilərdə çox məşhur bir rəmzdir ki, onun mənası Nəsimi şeirindən bəlli olur: “əhli beyt ilə özü on yeddidir”. Belə ki, Muhammədin ailəsi, mələklər və Allah «17» rəqəmilə 138
bildirilir. Rəqəmlərin simvolika cədvəlində «17» fars
əlifbasının “je”
hərfi ilə
işarələnir. Hürufilər “je” hərfinə insan ruhunun parolu kimi baxırlar. Bu da o deməkdir ki, kainatın əbədi sirlərini insanın ruhunda axtarmaq lazımdır. Ancaq bu hələ harasıdır? Onu da qeyd edim ki, “KƏPƏNƏK” sözünün kiçik və böyük əbcədlərdən çıxarılmış qiymətlərinin və onların cəminin bütün MənaziL, Bürcət, Səyyarat və Çaharatlarını bir yerə toplayıb («30» əlavə olunsun «31» və əlavə olunsun «17» bərabərdir «78») üstünə kiçik və böyük əbcədə uyğun 11 nöqtəni gəldikdə cavab eləyəcək «89». «8»-lə «9»-un cəmi isə bir daha «17»-ni verir. Amma mən burada da qərar tutmadım, bir az da dərinə vardıM.: öyrəndim ki, bütün əbcədlər üzrə “kəpənək”də bulunan hərf və nöqtələrin yekun qiyməti «2607»-dir. Onun Mənazili də «3»-dür, Bürcəti də, Səyyaratı da, Çaharatı da. Nəticə 4 dəfə «3»-dür ki, bu da «12»- yə müsavidir. Rəqəmlərin simvolika cədvəlində 12- nin qarşısında əbcədə fars əlifbasından daxil edilmiş “pe” hərfi dayanır. Hürufilər “pe” hərfini əbədiyyətin, sevgi və ölümsüzlüyün parolu bilirlər. Parolun mənası bu cür açıqlanır: sevgi və dostluq, cavanlıq və gözəllik əbədidir; insan yalnız ağlı və yaradıcılığı ilə özünə ölümsüzlük qazanır. Bundan o yanası artıq final və məqalənin ən dadlı məqamı.
«90»-dır. Hürufilərin mistik rəqəmlər sırasında «90» “sad” ərəb hərfi ilə işarələnir. “Sad” hərfini hürufilər “Ənəlhəq” deyimi ilə qabaq-qənşər qoyub ikincini birincinin parolu sayırlar. Bu parolun məxfiləşdirdiyi məna belədir ki, insan, kamil şəxsiyyət FƏZL olacaq və sonradan aydıracaq:
ondan ibarətdir ki, insanlıqdan kənarda idraka 139
malik varlıq yoxdur. «90» kiçik əbcəddə həm də «40» üstəgəl «50»-dir, “mim” və “nun”dur, yəni “MƏN” sözünün rəqəmi ifadəsidir. Əhməd Elbrusun mürəkkəb araşdırmalarında (“Поетика и Математика”, s. 102) isə “Mən”, “Əlif”, “Allah”, “Ənəlhəq” sözlərinin əbcədi ekvivalentlərinin bərabər olduğu sübuta yetirilir. Tamam. Bütün bunlar nə demək ola yahu? O deməkdir ki, mən Nəsiminin istəklərini birbəbir KƏPƏNƏKDƏN tapdım. Tapdığımı çözələdim. Qalanı qaldı. Çünki hürufi hesablamaları zorxana bir iş, mənsə adi bir teatrşünas. Ancaq indi artıq məlumdur ki, hürufilərin mistik bilgilər paradiqmasında KƏPƏNƏK ALLAHDIR, ƏNƏLHƏQDİR, MƏNDİR, FƏZLDİR, NƏSİMİDİR, LEYLİDİR, KAİNATDIR, KOSMOSDUR, MÜTLƏQ HARMONİYADIR, huri və qılmanın bulunduğu CƏNNƏTDİR, maddi və ruhi aləmin birgəliyinə görkdür, ilahi, sakral, müqəddəs bir şifrədir. Bütün bunlar mənə əyan olduqdan sonra öz filoloji fantaziyalarıma qapılıb Nəsimi taleyinin son hadisəsini tam subyektiv şəkildə belə yozuram ki, onun dərisinin soyul-ması faktı təkcə mülhid bir şəxs üçün seçilən cəza tədbiri deyil, həm də Nəsimi ideyasının, Nəsimi fikrinin, Nəsiminin hürufi fəlsəfəsinin təftişidir, ruhun oyunlarının kobud materiya ilə yoxlanılmasıdır, sınağa çəkilməsidir. Nəsiminin ona görə soymadılar ki, şairə əzab, işgəncə verib incitsinlər. Nəsimi bundan heç incimədi də və dedi ki, “həqq bilir, bir zərrə neştərdən damarlar ağrımaz”. Bu müdhiş cəzanı ol səbəbə Nəsimiyə rəva bildilər ki, onu soyub da camaata
içindən
heç nə
çıxmadığını göstərsinlər, hürufi şairini ələ salsınlar və onun insan, filosof, şair magiyasından qurtulsunlar. Lakin bilmədilər ki, Nəsimi KƏPƏNƏK içrə əbədiliyi artıq çoxdan
bulub. Annemari Şimmel İslamda
mistisizm mövzusunu çözərkən yazır ki, “bu xüsusda hürufi
şiə icmasına mənsub şair
Nəsimini Yüklə 3,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|