66
Cədvəl.4.
Elmi İnkişafı Fondunun əsas müsabiqələrinin nəticələri.
Illər
2012
2013
2014
Say
Məbləğ.mln
manat
Say
Məbləğ.mln
manat
Say
Məbləğ.mln
manat
Layihə növü
Fundamental-
tətbiqi
41
3,026
50
4,505
27
1,585
Xüsusi
8
0,074
29
0,370
8
0,315
Pilot
2
3,0
3
1,725
4
5,6
Cəmi
51
6,1
82
6,6
39
7,6
mənbə:EİF-nun məlumatları
Cədvəl məlumatlarında aydın sezilir ki, Fond nəinki qısa müddətdə real fəaliyyəti
təmin edə blilb, hətta işin effektivliyinin artırılması istiqamətlərini də düezgün
müəyyənləşdirə bilib.Belə ki, 3il ərzində pilot Layihələrin - daha əasalı və konkret
nəticələrə ünvanlanan layihələrin həm miqdarı, həm də maliyyələşmə həcmi ciddi
yüksəlib.
Ümumiyyətlə, Fondun fəaliyyəti elmi - tədqiqat işlərinin proqram - məqsədli təşkili
məsələsinə yanaşmada da müsbət meyllərin güclənməsini şərtləndirib və elmi
sferanın bu məsələyə münasibəti daha ciddi xarekter almağa başlayıb. Bu meyllər
aşağıdakı cədvəldən də sezilir.
Cədvəl.5.
EİF-ə təqdim edilən layihələr və nəticələr
Təqdim edilən
layihələr
Ekspertizaya
buraxılan layihələr
Uğurlu layihələr
2012
218
169
51
2013
184
155
82
67
2014
174
122
52
Mənbə: EİF-in məlumatları
Beləliklə, qısa müddətdə kəmiyyət parametrlərinin keyfiyyət parametrləri ilə
əvəzlənməsi baş verir.Təqdim edilən layihələrin sayının azalması fonunda uöurlu
layihələrin sayının artımı vəya stabilliyi müşahidə olunur.
Fondun fəaliyyətinin başqa uğurlu cəhəti elmi- tədqiqat istiqamətlərinə konseptual
yanaşmada aşkara çıxır və məhz belə yanaşma təkcə elmi- texnoloji baxımdan
əhəmiyyətli layihələri deyil, həm də ölkənin mədəni-mənəvi irsinin qorunmasına
yönələn layihələrin də maliyyələşdirilməsinə imkan yaradıb.Belə ki, fond 2012-ci
ildə "Şuşa"qrant layihəsi çərçivəsində bu yönlü 5 layihəyə 170 min manat vəsait
ayırıb.
Məlumdur ki, hər hansı bir ölkədə innovasiya fəaliyyətinin və innovasiya
sisteminin formalaşmasını başqa bri neçə əsaslı faktor, o cümlədən sahibkarlıq və
investisiya fəaliyyətini tənzimləyən qanunvericilik bazası, sahibkarlığı və
investisiya fəaliyyətini dəstəkləməyə yönələn dövlət siyasəti- konkret və ünvanlı
dövlət proqramlarının hazırlanması və reallaşması ilə xüsusi mülkiyyətə yönələn
əməli tədbirlərlə və s. ilə müəyyənləşən siyasətlə şərtlənir.
Bu baxımdan innovasiya-investisiya mühitini və innovasiya fəaliyyətini tənzimləyən
qanunverici bazanı araşdırmaq məqsədəuyğundur.
Şübhəsizki, innovasiya – invesitisiya fəaliyyətinin tənzimlənməai və investisiya
mühitinin yaxşılaşması baxımından xüsusi əhəmiyyətli qanunverici sənəd vergi
məcəlləsi sayıla bilərdi və 2000-ci ildə bu məcəllə hazırlandı. 11iyul, 2000-ci ildə
qəbul olunan qanunla vergi məcəlləsi 2001-ci il yanvarın 1-dən qüvvəyə mindi.
Sonradan çoxsaylı təkmilləşdirmələr aparılan Azərbaycan Respublikası Vergi
Məcəlləsində investisiya fəaliyyətinin və innovasiya proseslərinin sürətlənməsinin
çox əsaslı həlli əksini tapdı. Beləki, Azərbaycan Respublikasının vergi
qanunvericiliyi bir sıra inkişaf etmiş ölkələrdə tətbiq olunan sürətli amortizasiya
68
hüquqi əsaslar yaradıb. Vergi qanunvericiliyi bu baxımdan bir qədər irəliləyib. VM-
nin 114.3.8-ci maddəsinə görə cari ildə dəyəri faktiki ödənilmiş istehsa təyinatlı
kapital qoyuluşları, habelə lizinq obyekti olan əmlak üçün bu normalara 2 dəfə
artırılır. Yəni, hər hansı müəssisə cari ildə dəyəri (mln manat olan yeni avadanlıq
alıb, quraşdırıb və istifadə edərsə, bu avadanlıq üçün 500 min manat 50%-lə)
amortizasiya məsrəfi hesablaya bilər. Daha dəqiqi, vergiyə cəlb olunan mənfəəti 500
min azalda bilər. Əlavə investisiya imkanları yaranar.
Beləliklə, vergi qanunvericiliyi kredit sektoruna güzəşt tətbiq etməklə, effektiv
amortizasiya siyasətinə hüquqi baza yaratmaqla, mənfəət vergisi dərəcəsini 20%
qədər azaltmaqla, sadələşdirilmiş vergi üçün dövriyyə bazasını artırmaqla, faiz və
divident gəlirlərini vergidən azad etməklə çox əlverişli innovasiya-investisiya
mühitinin formalaşmasına köklü yardım edib.
İnvestisiya-innovasiya fəallığının tənzimlənəsində digər mühüm bir makroiqtisadi
riçağın monetar siyasət olması məludur. Azərbaycan höküməti bu riçaqdan da
effektiv istifadə etməyi bacarıb. Belə ki, uzun müddət ərzində Mərkəzi Bank
məcburi ehtiyyat normalarınnı 10% həddində saxlayırdı. Qlobal maliyyə böhranının
ölkə iqtsadiyyatına, xüsusilə investisiya fəallığına müəyyən əsiri hiss olunanda
Mərkəzi Bank məcburi ehtiyyat normalarını əvvəl 6%, sonra 3% və nəhayət 0.5%-ə
qədər azaltdı.
Mərkəzi Bankın uçot dərəcələri siyasəti də eyni çevikliklə dəyişdirildi. 2007-ci
ildə 13%ə bərabər olan uçot dərəcələri 2008-ci ildə 8%-ə 2009-cu ildə 2.0%-ə qədər
azaldıldı. Yəni, əlavə likvidliyə, əlavə investisiya formalaşmasına yol açıldı.
Ölkədə innovasiya –investisiya fəaliyyətinin dinamizmi konkret və ünvanlı dövlət
dəstəyi tədbirlərindən də asılı olur və Azərbaycan hökümətini bu istiqamətdəki
fəaliyyəti də yetərincə güclüdür. Konkret faktlar bu cəhəti daha adın göstərir.