Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası

“Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi” QSC

Azərbaycan Xəzər Dəniz Akademiyası

“TƏSDİQ EDİRƏM”
Elmi işlər və beynəlxalq əlaqələr üzrə
prorektor
____________ dosent V.B.Sadıqov
“__”_____________2023-cı il

“HİDROMEXANİKA ” fənni üzrə

işci tədris proqramı
(SİLLABUS)
İxtisas:050609 Gəmi energetik qurğularının istismarı mühəndisliyi
Kurs: III
Semestr: VI
Qrup: 090 A1, 090 A2 ,090A3
Fənnə ayrılmış
saatların cəmi 180 saat
onlardan:
Mühazirə 45saat
Laboratoriya 15 saat
Tələbənin sərbəst işi (TSİ): 120 saat
Kredit sayı: 6 kredit

Müəllim: Dadaş-zadə Mirzə Əhməd oğlu

BAKİ-2023


I. Fənn üzrə mühazirələrin mövzuları

№	Tarix	Mövzunun adı, ədəbiyyatın şifri	Auditor saatlar	TSİ^*(saat)
1	2	3	4	5
1		Мövzu №01. Giriş [1,2,3,5] Ümümi məlumatlar. “Hidrомехана” fənninin predmeti, əhəmiyyəti, başqa elmlərlə əlaqəsi və inkişaf tarixi	2	4
2		Мövzu №02. mayelərin fiziki xassələri [1,2,3,5,6] Çəki, kütlə, sıxlıq, xüsusi çəki, xüsusi həcm, damcılı mayenin gərilməsi, kapilyarlıq.	2	4
3		Мövzu №03. Hidravliki elementlər(kəmiyyətlər) [1,2,3,5,6] Özlülük , dinamiki və kinematik özlülük. Anomal mayelər haqqında məlumat.	2	4
4		Mövzu №04. Hidrostatika[2,3] Sükunətdə olan mayelərdə təzyiq. Hidrostatikanın əsas tənliyi.	2	4
5		Мövzu №05. Birləşmiş qablar [3,4] Birləşmiş qablar qanunu. Paskal qanunu. Hidrostatikanın əsas differensial qanunu.	2	4
6		Мövzu №06. Divara düşən təzyiq. [4,5] Müstəvi divara düşən təzyiq. Ağırlıq mərkəzi. Hidrostatik paradoks. Əyri səthli divara düşən təzyiq qüvvəsi.	2	4
7		Мövzu №07. Cismin üzmə şərtləri [5] Cismin üzmə şərti. Arximed qanunu. Sututumu. Sututumu mərkəzi.	2	4
8		Мövzu №08. Hidrodinamika [1,2] Hərəkətin klassifikasiyası. Axının hidravliki modeli. Burulğanlı və burulğansız hərəkət.	2	4
9		Мövzu №09. Axımın növləri. [1,2,3,4] Axının xarakteristikası. Orta sürət. Hidravliki radius. Kütlə, çəki və həcmi sərf.	2	4
10		Мövzu №10. Bernulli tənliyi [2, 4] Bernulli tənliyi. Bernulli tənliyinin həndəsi və enerji mənası. Basqı anlayışı.	2	4
11		Мövzu №11. Real maye [5] Real maye üçün Bernulli tənliyi. Itirilmiş enerji. Real maye şırnağı üçün Bernulli tənliyi.	2	4
12		Мövzu №12.Rejimlər [1,2] Hərəkət rejimləri. Reynolds təcrübəsi. Reynolds ədədi. Böhran qiyməti.	2	4
13		Мövzu №13. Hidrodinamiki qanunlar [1,2,3] Mayenin differensial tənliyi . Özlü mayenin hərəkət tənliyi.	2	4
14		Мövzu №14. Laminar rejim [3,4,5] Laminar rejimdə sürətin paylanması. Stoks qanunu. Puazeyl qanunu.	2	4
15		Мüvzu №15. Turbulent rejim. [5, 6] Mayenin turbulent rejimdə hərəkəti. Laminar təbəqənin qalınlığı. Turbulent rejimdə sürətin paylanması.	2	4
16		Mövzu №16 yol boyu itkilər [6,7,8] Yol boyu turbulent rejimdə basqı itkisi. Mütləq və nisbi kələkötürlük. Darsi-Veysbarx tənliyi.	2	4
17		Мövzu №17. Yerli müqavimətlər. [8] Yerli müqavimətlər, onların təsnifatı. Veysbax tənliyi. Axımın birdən və tədricən genişlənməsi.	2	4
18		Мövzu №18. Sistemlər. [1,2,3,4,5] Sistemin müqavimət əmsalı. Axımın dönməsi. Axımın sıxılması.	2	4
19		Мövzu №19.Boru kəmərləri [6,7] Qısa və uzun boru kəmərləri. Boru kəmərlərini hesablamaq üçün əsas tənliklər. Şezi əmsalı.	2	4
20		Мövzu №20. Kəmərlərin hesabatı. [8,9] Sadə boru kəmərinin hesabatı. Boru kəmərinin işçi xarakteristikası. Pilləli boru kəmərinin hesabatı.	2	4
21		Мövzu №21. Sifon [7,8,14,15] Sifonun hesabatı. Mayenin dəlikdən və lüləkdən axması. Dəyişən basqılı axım.	2	4
22		Мövzu №22. Su aşıranlar[8,9,10,11] Su aşıranlar haqqında məlumat və onların hesabatı. Hidravliki zərbə. Onunla mübarizə üsulları.	2	4
23		Мövzu №23. Hidro ötürücülər. [1,3,5] Həcmi hidravliki mühərrik. Hidropnevmatik qurğular. Hidromühərrikin hesabatı.	1	7
		C Ə M İ	45	95

*TSİ – Tələbənin sərbəst işləməsi üçün tövsiyə olunan saatlar

II. Laboratoriya (məşğələ) dərslərinin mövzuları və həcmi

№	Tarix	Mövzunun adı	Laborat. (məşğələ) saatları	TSİ (məşğələlərə hazırlıq)
1		Laboratoriya işləri ilə tanışlıq	2	2
2		Gəmi sistemlərində tətbiq olunan maddələrin özlülüyünün təyini	2	2
3		Üzən qurğularda tətbiq olunan təzyiq ölçən cihazlar	2	2
4		Gəmilərin, dəniz platformalarının, barjların üzmə şərtləri	2	2
		Bernulli tənliyinin təcrübi tətbiqi	2	2
5		Gəmi və digər üzən qurğularda boru sistemlərində mayenin hərəkət rejimləri	2	2
		Maye axınında hidravliki müqavimət əmsalının təyini	3	3
		Fənn üzrə cəmi	15	15

III. Sərbəst işlərin mövzuları və hazırlanma qaydaları

Sıra №	Təhvil verilmə vaxtı	Mövzunun adı və ədəbiyyatın şifri	TŞİ (saat)
1		Hidrostatik basqı.
2		Orta sürət və mayenin sərfi
3		Hərəkət rejimləri
4		Reynolds əmsalının təyini
5		Böhran Reynolds əmsalının hesablanması
6		Axında yaranan ümumi itkilər
7		Təzyiq mərkəzi
8		Müstəvi divara düşən təzyiq
9		Mayelərin nisbi müvazinəti
10		Hidropnevmatik ötürücü
11		Kəsilməzlik tənliyi
12		Bernulli tənliyinin həndəsi və enerji mənası
13		Real maye şırnağı üçün Bernulli tənliyi
14		Real maye axını üçün Bernulli tənliyi
15		Bernulli tənliyinin praktiki tətbiqi
16		Hidravliki müqavimətlər
17		Stoks tənliyi
18		Puazeyl tənliyi
19		Laminar rejimdə sürətin paylanması
20		Turbulent rejim
21		Darsi-Veysbax tənliyi
22		Turbulent rejimdə basqı itkisinin təyini
23		Hidravliki müqavimət əmsalının hesablanması
24		Borda tənliyinin təyini
25		Nikuradze təcrübələri
26		Konfuzorun hesabatı
27		Diffuzorun hesabatı
28		Yerli müqavimətlərdə ekvivalent uzunluq
29		Lüləklərin hesabatı
30		Dəyişən basqıda dəlikdən mayenin axması
31		Sərbəst şırnaq haqqında məlumat
32		Sifonun hesabatı
33		Boru kəmərləri və onların təsnifatı
34		Sadə boru kəmərinin hesabatı
35		Mürəkkəb boru kəmərinin hesabatı
36		Paralel boru kəmərinin hesabatı
37		Ardıcıl boru kəmərinin hesabatı
38		Boru kəmərlərinin iqtisadi hesabatı
40		Hidravliki zərbə
41		Jukovski tənliyi
		Cəmi	10

Sərbəst işlərin hər bir mövzusu 2-4 vərəq həcmində (şrift Times New Roman 14, interval 1,5)referat şəklində hazırlanır və nəzəri materiallar daxil edilir.

Sərbəst işlər üzrə məqbullar fənni tədris edən müəllim tərəfindən auditor saatlardan kənar saatlarda keçirilir.
Sərbəst işlərin sayı hər bir tələbə üçün 10 mövzudan ibarətdir. Hər bir sərbəst iş 1 balla qiymətləndirilir.