58
Beləki, təyin edilmişdir qalıq balans ehtiyatı 97% ,
çıxarılabilən ehtiyatı isə 3% təşkil edir. Yatağın ehtiyatının
kifayət qədər olması əsas verirki burada müasir üsullardan
geniş istifadə olunsun. Tədqiq etdiyimiz Pirallahı yatağında bu
üsullardan lay daxili yanma üsulu tətbiq edilmişdir.
İlk dəfə Lay daxili yanma üsulunun tətbiqi Şimal
qırışığının quru sahəsində 208 saylı (horizont QDü) quyuda
12.11.1973-cü ildə həyata keçirilmişdir. Quyuya əvvəlcə
gündəlik 10-12 min m
3
hava vurulmuş, 1974-cü ilin mart
ayında hava vurulmasını gündəlik 5000 m
3
-dək azaltmışlar.
27.07.1974-cü
ildə
quyuya
KTQH-10
qurğusu
ilə
elektrikqızdırıcı 617m dərinliyə endirilmiş və qızdırılacaq
intervalda temperatur 210-220
C
0
çatdırılmışdır. Cihazlar
quyuda (Termoparada) temperaturun 750-780 C
0
qalxdığını
qeydə almışlar. Proses başlanandan 32 saat sonra qızdırıcı
söndürülmüşdür. Qızdırıcı söndürülüb qaldırıldıqdan 3,5 ay
keçdikdən sonra belə, mütəmadi olaraq hava vurulmasına
baxmayaraq quyudibində temperatur 120
C
0
təşkil etmişdir.
Ümumilikdə bu prosesin tətbiqindən 1987-ci ilin oktyabr
ayına qədər müxtəlif kustlar üzrə 15 quyuda (208, 800, 801,
148, 813, 830, 844, 512, 451, 464,172, 628, 843, 220 və 660
saylı quyularda) tətbiq edilmişdir.
Prosesin həyata keçirildiyi ildən 2009-cu ilin hesabat
dövrünə qədər 158,4 min ton əlavə neft əldə edilmişdir.
Qeyd etmək lazımdır ki, LDY prosesinin tətbiq və
inkişaf etdirildiyi müddətdə qum tıxaclarının yaranması
səbəbindən quyulardan stabil maye hasilatının alınması
mümkün olmamışdır. İstilik «dilləri»nin işlək quyulara tərəf
yönəlməsi nəticəsində bu quyularda quyudibi zonasının
dağılması, quyuların texniki səbəbdən sıradan çıxması, və
həmçinin sıxılmış havanın çatışmaması səbəblərindən prosesin
həyata keçirilməsi dayandırılmışdır.
Lakin gördüyümüz kimi LNA üsullarının tətbiqi
nəticəsində xeyli miqdarda əlavə neft əldə etmək mümkündür,
59
bu səbəbdən lokal zonaları təyin edib və oraya uyğun gələn
termiki üsulların digər modifikasiyalarının istifadəsi məqsədə
uyğun hesab edilə bilər.
ABŞERON-BALXANYANI ZONASINDA QALA LAY
DƏSTƏSİNİN SEDİMENTOLOJİ ƏSASLARI
Tələbə: Elmi rəhbər:
Seyidova Aytən Anar qızı ARDNŞ Geologiya Geofizika və
IV kurs, qrup 173.4 üzrə vitse-prezidentinin müşaviri
E.B.Bağırov
İşimizin əsas məqsədi öyrənilən ərazidə Qala lay dəstəsini
sedimentoloji
təhlil
etməkdir.
Əlimizdə olan karotaj
məlumatlarının əsasında Qala dövründə Abşeron-Balxanyanı
zonasında ÇTŞ, burada ayrılan tsikllər araşdırıldı və nəticədə
neft-qazlılıq cəhətdən perspektivliyi müəyyən etmək üçün əldə
edilən məlumatlarlar analiz edildi.
Qala lay dəstəsinin sedimentoloji tədqiqatını bir antiklinal
xətt üzrə beş yataqda – Çilov, Həzi Aslanov, Palçıq Pilpiləsi,
Neft Daşları, Günəşli və Neft Daşları ilə Günəşli arasında
yerləşən Oğuz strukturunda apardıq.
Qala dövrü qısa geoloji müddəti əhatə etməsinə
baxmayaraq, araşdırma zamanı altı müxtəlif çöküntütoplanma
şəraitinin eyni amanda baş verməsi müəyyən etdik. Deməli bu
dövrdə çöküntütoplanma çox mürəkkəb şəraitdə baş verib. Bu
çöküntütoplanma şəraitləri aşağıdakılardır:
Tək kanallar - yalnız bir qol və bircinsli qumlarla
xarakterizə olunur.
Şaxələnmiş kanallar - daha mürəkkəb litoloji tərkibə
malikdir və çoxlu qollara parçalanmış olur.
Proqradasiya - dəniz səviyyəsinin sabit qalması şərti ilə
onun sahilə doğru irəliləməsi və dəniz dibinə doğru getdikcə
gilliliyin artması.
60
Barlar - böyük qum kütlələridir, laqun şəraitinin
formalaşmasında mühüm rol oynayır.
Sahilyanı - əsasən iqlim dəyişiklikləri ilə əlaqədar üç
fazanın təkrarlanması ilə qum-gil çöküntülərinin növbələşməsi
ilə xarakterizə olunur.
Laqun – laqunalar, okeana yalnız bir çıxışı olan, barlarla
əhatələnmiş qalın gil çöküntülərinə malik ərazilərdir.
УГЛЕВОДОРОДНЫЙ ПОТЕНЦИАЛ ГЛУБОКО
ПОГРУЖЕННЫХ СТРУКТУР ЮЖНО-
КАСПИЙСКОЙ ВПАДИНЫ
Cтудент: Научный руководитель:
Шубина Софья Сергеевна дос. Е.Ю.Погорелова
II курс, группа 104.5
Южно-Каспийская впадина является крупнейшим
бассейном осадконакопления, который занимает южную,
глубоководную, часть Каспийского моря. С востока в нее
продолжается Западно-Туркменская и с запада Нижне-
Куринская низменности. Апшеронский порог (зона
субдукции)
является
Северной
границей
Южной
Каспийской впадины. Повышенная сейсмичность и
молодой неоген-четвертичный вулканизм характеризуют
западную, а также южную границы Южно-Каспийской
впадины (микроплиты).
Преимущественно крупные месторождения газа и
нефти в море приурочены к южной антиклинальной линии
Бакинского архипелага и Апшероно-Прибалханской
антиклинальной
зоны;
особенно
существенно
концентрация первичных ресурсов, расположенных на
суше Азербайджана, прослеживается на Апшеронском
полуострове.
В большем случае ресурсы нефти и газа указанного