Azərbaycan elmlər akademiyasi şƏRQŞÜnasliq institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Sahiabadın Nəsriyyə məscidinin minarəsindən baĢıĢağı bir ayağından asdılar 312 ki, öz qəbih əməllərinin cəzasına çatsın. BaĢqa [hadisə]: Bu ildə Əlqas mirzəni bəzi böyük əmirlərlə ġirvanı iĢğal etməyə göndərdilər. 313 ġirvan valisi [ġirvanĢah] ġahrux ibn Sultan Fərrux [Yəsar] Biğord qalasına sığınmıĢdı. O qala son dərəcə möhkəm idi. Bir müddət mühasirədən sonra onu iĢğal etməkdən aciz olub, [əhvalatı] dünyanı bəzəyən [ġah Təhmasibə] ərz etdilər. Qələbə ayəli bayraqlar (ġah Təhmasib) dərhal Mərənd çəmənindən o tərəfə at çapdı. Məzkur [94]5-ci ildə rəbiüs-sani (ayının) düĢənbə günündə qalanı aldılar. 314 ġahrux əsir alındı və bir qədər sonra (B-264b) aradan götürüldü. Bütün ġirvana yenilməz dövlətin rəhbəri [ġah Təhmasib] yiyələndi. Tarixi bu qitədə zəbt olundu: QİTƏ Zəmanənin GünəĢi ġah Təhmasib, Yer üzünü iĢğal etdiyinə görə, Qitənin rədifi «müsəxxər aməd»i (iĢğal olundu) tarix etdi, 315 yəni ki, həmin «müsəxxər» gəldi. Bu haqda Ģairlər öz sözlərini demiĢlər. O cümlədən müasirlərin qaymağı Mövlana ġərəfəddin Bafeqi Kirmani 316 o səfərdə iĢtirak edirdi. Qalanın alınmasının - təbriki üçün gözəl bir qəsidə yazdı. Mətləi budur: «ġad xəbərin səsindən Zühəlin eyvanına. ġirvan fəthinin avazəsi düĢdü». Bir baĢqası hər misrası ayrıca tarix olan bir qəsidə yazdı. Həmin fəth üçün bu iki beyt o qəsidədəndir. ŞER «Fələyin baĢda ədəblə oturanları hamının ardınca Tərif edə-edə, dəstə-dəstə astanaya gəldilər. Bu cür əsgər və bu camaat hara üz tutsa. Tale ona tərəf gəlib, onu qarĢılayacaqdır». Xülasə, [ġah Təhmasib] fəthdən sonra Əlqas mirzəni darüssəltənə ġamaxıda hökumət taxtına oturdaraq, lələsi Bədr xan Ustaclunu onunla qoydu. Bütün ġirvan ölkəsi onlara bağıĢlandı. 317 Cəlal bayraqları (ġah Təhmasib) darüssəltənə (M- 244b) Təbrizə qayıtdı. Xidmətləri və hüquqları bu ölkədə dillərdə əzbər olan və kitablarda yazılan Xacə Müzəffərin oğul nəvəsi olduğuna görə keçən il sultanlıq mənsəbi almıĢ Məhəmməd saleh bitikçi Astarabadi cahilliyi ucundan üsyan edib, Astarabad hakimi Sədrəddin xan Ustacluya qarĢı çıxdı. Məzkur xan Bistamdan onun üstünə basqın etdi. Ağzıböyük Ustaclu [adı ilə] tanınan Dəli ġahverdi Kəngərli onu tutub, möhtəĢəm dəsgahlı dərgaha gətirdi. Qəzəb qəhrəmanı [ġah Təhmasib] o kafərin qətlinə fərman verdi. Onu bir küpə qoyub, Təbriz Sahibabadının Nəsriyyə məscidinin minarəsindən atdılar. Onunla da Xacə Müzəffərin nəsli kəsildi. Həmin, qıĢlaq Təbrizdə oldu. Donuz ili (mart 1539 - mart 1540)- bəzi ayları [94] 5, bəzi ayları isə 946-cı ildə (30.V.1538-7.V.1540) özbək Übeyd [xanın] ölüm xəbəri çatdı. 318 Kəndxudadan əyalət [hakimi] mərtəbəsinə çatmıĢ Həsən Sultan ReyĢəhrinin nankorluğu xəbəri aĢkar olan kimi qəzadan iĢ düz gətirdi. Bütün fars əmirləri - Zülqədər, ƏfĢar və onlardan baĢqa [tayfalar] ReyĢəhrinin qalasını mühasirəyə getdilər ki, onu tutub ali dərgaha gətirsinlər. Bunun üçün Qazıxan sarı ġeyxlu Zülqədər və baĢqaları da oraya getdilər. Hökmə əsasən ReyĢəhrinin əmlakını zəbt etməyə məmur olunmuĢ Əmir seyid ġərif Baqi onu müəyyən olunmuĢ vaxtda qaladan bayıra çıxardı. Qazıxan Zülqədər onu dərgaha gətirdi (B-265a). Gərmrudun Miyanc 319 [məntəqəsinə] çatdıqda, Qazıxan vəfat etdi. 320 Qazıxanın mülazimləri Həsən Sultanı dünyanın pənahı [ġah Təhmasibin] dərgahına gətirdilər. 321 Qazıxanın vəzifəsi Keçəl bəy Hacılu 322 Zülqədərin oğlu Ġbrahim bəyə verildi [və o] Ġbrahim xan ləqəbi aldı. Həsən Sultan ReyĢəhri hökmə əsasən öldürüldü. Həmin ildə ölkənin mustovfisi olan Xacə Qasım Nətənzi vəzifəsindən çıxarıldı. Ġsfahan vəziri Xacə Qiyasəddin Əli ġirazi onun yerinə mustovfi oldu. Təbrizdə taun baĢ verdi. Ali ordu Dəzcəruda gəldi. (M-245a) Bu vaxt nəvvabi-kamyabın (ġah Təhmasibin) baçısı Pərixan xanımı ġəkinin [hakimi] Həsən Sultanın oğlu DərviĢ Məhəmməd xana [ərə] verdilər. 323 Taun aradan getdikdən [sonra ġah Təhmasib] darüssəltənə Təbrizdə qıĢladı. Siçan ili (mart 1540-mart 1541)-bəzi ayları [94] 6, bəzi ayları isə 947-ci ildə (19.V.1539-26.IV.1541) yaylağı Surluqda keçirdilər. Rumilərdən üz döndərib, Ərəb Ġraqına getmiĢ, Əcəm Ġraqının Qara ulusunun 324 bəzi uluslarını Əcəmə gətirib, yenidən mələklərin gözətçisinin astanasına (ġah Təhmasibə) yalvarmaqla günahlarının tozuna güzəĢt olunan Qazı xan Təkəlu əmirlər cərgəsinə daxil edildi. O, üzük, təbil, çətir, çadır və döyüĢ Ģöləsi ilə sərəfraz olundu. [ġah Təhmasib] əmirləri oradan kürd Hacı ġeyxin ölkəsinə göndərdi. Cəlal bayraqları (ġah Təhmasib) Azərbaycana getdi. Əmirlər Hacı ġeyxin vilayətini fəth etdikdən sonra, dərgaha gəldilər. Salyan, Mahmudabad və ġirvan vilayətləri və Əlqas mirzənin lələliyi mənsəbi Qazı xana verildi. 325 Bədr xan Ustaclunu dərgaha çağırıb, ali divanın idarəsi mənsəbi ilə baĢını ucaltdılar. Ərdəbil Səfəvilərinin müqəddəs nurlu astanasının idarəsi Qazı xanın qardaĢı Əli bəyə verildi. Qələbə ayəli bayraqlar (ġah Təhmasib) Gürcüstan döyüĢünə getdi. Oranı fəth etdikdən və oranın valisi Ləvasa 326 məğlub olduqdan sonra çoxlu qız, oğlan və davarla darüssəltənə Təbrizə gəldi və orada qıĢladılar. Öküz ili (mart 1541-mart 1542)-bəzi ayları [94] 7, bəzi ayları 948-ci ildə (8.V.1540 - 16.IV.1542) [ġah Təhmasib] Ucan və Səhənd yaylağına gəldi. Əlqas mirzə və ġəki [hakimi] DərviĢ Məhəmməd xan dünyanın pənahı [ġah Təhmasibin] dərgahına gəldilər. NəvaziĢ qazanaraq, öz vilayətlərinə qayıtmaq icazəsi aldılar. Özbək elçiləri: San Çöhrə bahadır Bəlx hakimi Kəskən Qara sultan ibn Canibəy xan tərəfindən və Xudaberdi (M-245b) Buxara sahibi Əbdüləziz ibn Übeyd xanın adından ali dərgaha gəlib hədiyyələr gətirdilər. QıĢlaq Təbrizdə oldu. Pələng ili (mart 1542- mart 1543)- bəzi [ayları] [94] 8, bəzi [ayları] isə 949- cu ildə (27.IV.1541-5.IV.1543) (B-265b) özbək elçiləri qayıtmaq icazəsi aldılar. Nəslən kürd olan Xəlifə Mehmandar Atabəyi onlarla birlikdə elçi göndərdilər. Ali dərəcəyə çatmıĢ Əskuyə seyidlərinə yaxĢı münasibət bu ildə aradan getdi. Cəlal bayraqları (ġah Təhmasib) yaylaqdan sonra Xuzistanın Dizful və ġüĢtər [Ģəhərlərinə] tərəf hərəkət etdilər. 327 Oranın hakimi Əlaüddövlə RənaĢi, Ģahın məiyyəti oraya çatmazdan əvvəl, öz axmaqlığı və sarsaqlığından qaçıb Bağdada düĢmənlərin yanına getdi. O vilayəti [Xuzistanı] yenilməz dövlətin rəhbəri zəbt etdi. Oranın idarəsini Əbülfəth Sultan ƏfĢara verdilər. Qələbə ayəli bayraqlar (ġah Təhmasib) Əcəm Ġraqına qayıdıb, Qumda qıĢladı. Orada və Ġraqın 328 baĢqa mahallarında məscid kimi xeyriyyə binaları - Qumda Həzrəti Sahibəzzəmanə mənsub məscid, Qumda dəfn olunmuĢ Həzrəti- imamzadələrin müqəddəs qəbirləri üstündə və Rey, savuçbulaq və Əcəm Ġraqının baĢqa Ģəhərlərində gözəl binaların layihəsini hazırlayıb, az müddətdə uca imarətlər tikdirdi. DovĢan ili (mart 1543-mart 1544)-bəzi [ayları] [9]49 və bəzi [ayları] 950 (17.IV.1542-24.III.1544)-ci ildə [ġah Təhmasib] Qum Ģəhərindən çıxıb, Sərbənd, Kozaz və Xangörməzə gəldi. Həmədanın yaxınlığında seyrə çıxdılar. Nəhavəndin ətrafında müqəddəs Ģərafətli [ġah Təhmasibin] səhhəti bir qədər pozuldu. camaat təĢviĢə düĢdü. Abidlər, zahidlər və möminlər dua [etmək] və ağlamaqla o Həzrətin müqəddəs xasiyyətli vücudunun sağalması üçün yalvardılar. Göylərin mələkləri amin dedilər, beləliklə, o sağaldı. Yenidən din və dünyaya həyat suyu gəldi. Ondan sonra (M-246a) kəramətli əmirlər və böyük qazilər, Abdulla xan Ustaclunun, Savə və baĢqa vilayətlərin hakimi Həmzə Sultan Ustaclunun oğlu ġahəli Sultanın sərkərdəliyi 329 ilə dinə və dövlətə qarĢı müxtəlif fəsad törədən Gülhər ulusuna basqın etməyi qərara aldılar. Məzkur əmirlər onları qətl və qarət edib, salamat [və] qənimətlə dünyanın pənahı [ġah Təhmasibin] dərgahına gəldilər. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|