Azərbaycan elmlər akademiyasi şƏRQŞÜnasliq institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
kəsdən, heç zaman eĢidilməmiĢ və müĢahidə edilməmiĢdir. Oradan sonra keyfiyyətcə Əxlatdan yaxĢı saxlanılmıĢ və daha möhkəm olan ƏrciĢ qalasının üstünə getdilər. Oranı döyüĢlə fəth etdilər. 379 Onun qorçibaĢısı olmuĢ Əlqasın dayısı oğlu Əli bəy Mosullunun 380 oğlu Bədiüz zaman da orada öldürüldü. Bununla bərabər Barkir qalası da alındı. Hər üç qalanı dağıdıb, yerlə yeksan etdilər. Bəzi əmirlərlə Ərzənrum hakimi Ġsgəndər paĢanın üstünə getmiĢ Ġsmayıl mirzə onunla Ģahanə vuruĢdu. Ona qalib gəlib, qoĢununu tarmar etdi. O (Ġsgəndər paĢa), qılıncdan keçirilməmiĢ az bir [adamla] qaçıb qalanın içərisinə çəkildi. Ġsmayıl mirzə əmirlərlə salamat, qənimətlə, müzəffər və qabiliyyətlə dünyanın pənahı [ġah Təhmasibin] dərgahına gəldi. Onların qoĢunundan az adam tapılardı ki, düĢmənlərdən bir [kəsik] baĢ, yaxud bir əsir və qəniməti olmasın. O döyüĢdən QızılbaĢ qoĢununun əlinə çoxlu qaçağan at, qızıl və ya gümüĢ yəhər, qılınc kəməri, qızıl və gümüĢ xəncər kəməri və nəfis silah keçdi. Zülqədər sancağının 381 sahibi Kəsr Ġsa kimi çoxlu adam tutulub, ali orduda iti qılıncdan keçirildilər. Kəsr Ġsanın dərisini soydular. O qıĢ həmin səfərlə baĢa çatdı. Novruza az qaldığı üçün ġah Təhmasibin adamları Urmiyəyə tərəf (B-272a) qayıtdılar. Öküz ilinin novruzunda (mart 1553-mart 1554) - bəzi ayları 960, bəzi ayları isə [9]61-ci ildə (18.XII.1552-25.XI.1554) onlar Urmiyədə idilər. Həmin sərhəddəki ayağını cızıqdan kənara qoyan kürdləri cəzalandırdılar. Xandigar [Sultan Süleyman] iĢi belə gördükdə sülh istəmək qərarına gəldi. (M-255a) Sultan [Süleymanın] baĢ hərəmi və qızı dinin pənahı ġah [Təhmasibin] yanında hörməti son dərəcə əziz olan əlahəzrət Ģahın bacısı Ģahzadə [Məhinbanu] Sultanım xanıma 382 məktub yazdılar. Xandigarın baĢ vəziri və damadı olan Rüstəm paĢa da böyük əmirlərə məktub yazıb, sülh istədilər. Ali nəvvabi-kamyab [ġah Təhmasib] onların həqiqətən sülh istədiklərini və bu sözlərin etibarı olub-olmamasını yəqinləĢdirmək üçün Əcəm Ġraqının mötəbər seyidlərindən və o vaxtlarda gözəl danıĢıq qabiliyyətinə malik olub, dolanan göylərin GünəĢi kimi Ģöhrət tapan Seyid Mehdinin oğlu Mir ġəmsəddin Əli əl- Hüseyni əl-Dilicanini oraya nümayəndə göndərdi. ġah Təhmasib baharın əvvəlində Naxçıvan Ģəhərinə təĢrif gətirdi. ġahın dəstəsi hərbi yükü ilə birləĢərək Naxçıvandan yaylamağa getdilər. Səlmas və Xoya qədər [olan yerlər] seyr olundu. Həmin səfərdə Kürdüstanın çoxlu qalası fəth olundu. XoĢbəxtliklə Naxçıvan qıĢlağına meyl etdilər. Uzun müddət baĢ vəzir olmuĢ, sonradan istefaya çıxıb Qəzvində öz evində oturmuĢ Qazı Cahan əl-Hüseyni bu il bəzi müddəaları ərz etmək üçün fələyə bənzər ehrama gəlib, bəzi iĢlər gördükdən sonra, icazə alıb geri qayıdarkən Zəncanda vəfat etdi. Rumda baĢ vəzir Rüstəm paĢa Sultan Süleymanın oğlu Sultan Mustafadan qorxduğu üçün bir hiylə fikirləĢdi. Xandigar [Sultan Süleymanı] ona qəsd etməyə vadar etdi və sultan Mustafanı öldürdülər. «Məkri-Rüstəm» 383 (Rüstəmin hiyləsi) o hadisənin [maddeyi]-tarixi idi. Onun ardınca [sultan Mustafanın] oğlu sultan Məhəmməd öldürüldüyü üçün «setəmi-mükərrər» 384 (təkrar sitəm) bunun [maddeyi ]-tarixi oldu. Pələng ili (mart 1554-mart 1555) - bəzi ayları 961, bəzi ayları [96] 2-ci ildə (7.XII.1553-5.XI.1555) - Xandigarın Azərbaycana tərəf gəlməsi xəbəri qıĢlaq yurduna çatdı və onun Hələbdə qıĢlaması bu xəbərin doğruluğuna dəlalət edirdi. ġərafətli [ġah Təhmasibin] ağlı qələbə mənalı əsgərlərin vəziyyətini fikirləĢdi. [Bəzi] iĢlər görməyi buyurdu. Qələbə ayəli bayraqlar pəncĢənbə [günü] rəcəb [ayının] 6-da (7 iyul 1554) Bazarçay tərəfə yola düĢdülər. Xandigar Ģaban ayının axırlarında (iyulun axırları, 1554) Naxçıvana gəldi. Ġki gündən sonra-məzkur [Ģaban] ayının 27-də (28 iyul 1554) geri qayıtdı, sülh danıĢıqlarına baĢlanılması üçün Ülamənin mülazimini göndərdilər. Nəvvabi-kamyab [ġah Təhmasib] yasavul Ülamənin [yavərinin] sözü ilə sülhə razılaĢmadı. [Dedi ki], əgər mötəbər paĢalardan biri sülh üçün gəlsə, sözüm yoxdur. Nəvvabi-kamyab rumluları təqib edən, onların ordularını və vilayətlərini xarab edən vaxtda [iĢ] bir qədər asanlaĢdı. Həm də ramazan ayı 385 (avqust, 1554) baĢlandı. ġahın ramazan ayına hörməti olduğu üçün Rum ölkəsinə deyil, Gürcüstanın, ġuĢad və Qərqərə [məntəqələrinə] getdi. Qalib əsgərlər kafirlərin ölkəsinə hücum [edib] oranı tarac etmək və əsir tutmaqla məĢğul oldular. Beləliklə, ramazan [ayı] qurtardı. Bu vaxt Xandigar [sultan Süleyman] Ərzənrumda idi. Ali dərgahda olan gürcü Ləvənd (Levan) xanın oğlu Ġsa bəyin mülazimi gürcü Nəsanabın dilindən Ayaz paĢanın tək-tənha Ənti qalasında oturduğunu və Xandigar [sultan Süleymanın] Ərzənrumda olduğunu ərz etdi. Buna görə [ġah Təhmasib] Porkin qalası ətrafından möhrdar ġahqulu xəlifə, Məhəmməd bəy ibn Əmirxan, Div sultanın oğlu Ədhəm bəy, Əmirxan Mosullunun oğlu Yadigar Məhəmməd bəy Tərxan və bəzi əmirləri 5000 nəfər ilə bərabər Ayaz paĢanın üstünə göndərdi. Qərqərənin oğlu Davtar və gürcü vəzirlərini onların çərxəçisi 386 etdilər. Məzkur Məhəmmədi bəyin oğlu Əmirxan 200 nəfərlə sol tərəfdən qarovulda durmuĢdu ki, əgər qaladan bir adam addımını bayıra atsa xəbərdar olsunlar. Təsadüfən onlar rumlu Sinan bəyə rast gəlib, onun qoĢununu məğlub edirlər, özünü isə diri tutub məzkur əmirlərin yanına aparırlar. Sinan bəy dedi: - Bütün qoĢun Xandigar [sultan Süleymandan] baĢqa Ənti [qalasına] gəlib. Xandigar da arxalarınca gəlir. Əmirlər yoldan qayıdıb, Gürcüstanın Qanlıçəməninə gəldilər. Sinan bəy yenə həmin sözləri söylədi. Rum paĢaları tərəflər arasında təkrarən sülh məsələsini ortaya atdıqları üçün nəvvabi-ali [ġah Təhmasib] Sinan bəyin qanından keçib, ġahqulu ağa qorçi Qaçarı onunla birlikdə Xandigar [sultan Süleymanın] yanına göndərdi. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|