Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi məHƏMMƏd füzuli adına Əlyazmalar institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 309 fünunda babasına məĢariq idi. Kəndindən istima itdüm ki, bir dəfə Ədirnədə Sultan Səlim-i cənnət-müqim mərhum hüzurında hazır oldum, Həlimi Çələbiyə xitab idüp bana iĢarət qılub, babalarınun ilm-i vəzdə yəd-i tulaları və rütbe-yi minbər-i fəsahətdə dərəce-yi ülyaları var imiĢ, əcəba bunun dəxi هٌبارس دلولا müqtəzasınca ol fəndən həzlləri var mı ola? didilər. Bən dəxi əgər ki, məhabət-i məclis-i padiĢahidən süsən kimi dih-zəban olanlar qönçə gibi əbkəm ü lal xüsusa bunun gibi məcme-yi əltaf-i Ġlahidə elm-i bədi ü bəyanda xamə gibi məĢhurül-bənan olanlar tiğ-i dəhĢətdən miqraz gibi dilin çeynəyüb pərgal olur, amma himmətləri yavər ü təvəccöh-i qəlb-i Ģahilərindən dil-i biçarə bəhrəvər olursa Misra ب قلعت تسرد نخس دراد هش شوگ diyü iqdam idərəm didügümdə sultan-i məzbur وقوملا ارخباب ملعلا هتٌاعرل ىلاعت الله هازج د təzim-i məclis-i elm-i ali və rəvayət-i kəlim-i məcid-i mütəali içün buyurdılar. Fil hal dörd qat olmıĢ bir ağ Yanbolı kəbəsi gətürdilər, əmrləri üzərinə oturup xatirümdə olan bəzi ayatı təfsir eylədüm, əsrarına ittilavü ehkamına tovfiq-i ətibba hasil buyurduqlarında mübarək didələri əĢkbar, yəni ol gülĢən-i səltənət-i nərgizləri jalə- bar olub suy-i səmaya nigah itdilər və sirət ü sərirətləriylə necə türlü müamile-yi cənab-i Ġlah itdilər. Əlqissə mövlanaya əvvəl gə- lindügində kırk akça ülufə eylədilər, bədəhu əlli oldı. Sultan Sü- leyman-ı mərhum sərir-i səltənətə cülus etdüklərində seyr-i cəmi- lələrin tədvin ü inĢa buyurdılar, birkaç cüzü nümunə gördüklərin- də akçasın yetmiĢ idüb, kəliməsin əla buyurdılar. Ġraqeyn səfəri qayətinə gəlüb rikab-i humayuna ehda itdükdə ülufəsin yüz itdilər. ġanında məvali-yi izam rəvayətinə istehqaq olduğın bilüb, ülufə- sin arturmağa bəhanə olmağçün inĢa-yi tarixi yüz itdilər, akçası yüz olduqda qoyunu bin olmıĢca həzz itdi. Sənə sittə və ərbain və tisamiədə axirətə rixlət eylədi. Tarixinə itmam virmədin katib-i əzəl anun fəzləke-yi dəftər-i ömri yerinə ünvanın təmmət eylədi. Molla-yi mərhum adab ü əxlaqda və iraq u iĢfaqda əvza u ətvarda və kar-i kirdarda nəvadirdən və ücube-yi sipəhr-i sairdən idi. Sə- Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 310 ləf-i salehin əsərinə müqtəfi və üləma-yi kamal əsərinə müqtədi idi. ĠnĢada xod bəraə-yi qələm ki, xatib-i Abbasi dürraə vü min- bərniĢin-i cami-yi bəraədür. Kürsi-yi sepaye-yi ənamla çıkaldan və qəndil-i ərĢdən fitile-yi ملقلاو ن ilə çırağ yakaldan məlum degüldür ki, bir bunun gibinün adına xütbə okımıĢ ola, yaxud qələm ki sa- yə-pərvər-i ملعٌ ملام ناسنلاا ملع ملقلاب ملع dür bunun münĢəatından bir hərfinə barmaq qomıĢ ola. Əgər sahib-tarix-i mucəmdür, bunun zəban-i fəsahət bəyanı yanında əcəm və yaxud əbkəmdür və əgər vəssafdur. Anun ayinəsi mükəddər bunun miratı seyqəl-i təcəlli- yat-i əxbar-i Ġslamiyə ilə Ģəffaf ü safdur və gər Ģərəfdür əllame-yi vəqt dəxi olsa mövzu-yi həsəbi ilə xaməsi gibi bu rast-rəvə həm- pa olmayub, səmənd-i himmət-i büləndi yanında arəcdür və əgər Xacə Molla-yi Ġsfahanidür, bunun rəviĢ-i xame-yi gövhər-i nigarı önində anun rəftar-ı kilki kəcdür. Sultan Süleyman-ı mərhumun təvarix-i əyyam-ı hümayunu cildinün əvvəlində bu vəch ilə iqtibas itmiĢdür ki مٌحرلا نمحرلا الله مسب هنا و نامٌلس نم هنا əvvəl cilddən cəstə əbyatdur. Nəzm روشنم رون شباتك رون شروخ رون ىلع رون ىوب وا لوزن كلاول ملا نٌكشم ود شٌوسٌك ود ام ظفل مٌم شناهد ع كانف ر ادٌپ هٌاس ىدوبن شٌور نازا ج شا هٌاس رد ار دٌشروخ دب هك ا هدٌصفلا تٌب وا تقلخ مظن ز هدٌد هلمج شدوجو ىاٌارس . Amma nə türkiyə tənəzzül idər, nə nəzm ü nə təğəzzül idər- di. Molla-yi məzburdan həqir bəz-i münĢəat okıyub ustadum və oğlu Əli Çələbi Ģəriküm, bəlki biradər-i həm-razum idi, ol təqriblə Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 311 məclislərinə tərəddüddən və hüzurlarına aməd - Ģoddan xali degül idüm. Bir gün məclislərində iki əshab-i səadət-xanədanından xəbər gəldi ki qız çıkaruruz, yorğan haĢiyəsinə və gönlək-i giribanına yazub, nəqĢ idəcək beyt disünlər, giriban haqqında bu beyti didi- lər. Mətlə Afitab-i hüsnə mətlədür giribanun sənün, Nitəkim qərib durur ol pak-damanun sənün. Yorğan haqqında bu beyti didilər: Mətlə Dün gecə çün xəyalun oldı gözümdə mehman, Qıldum bəbəyini pəstər itdüm qapağı yorğan. Fəqirə sən dəxi di didilər hər çənd küsxaluqdur diyü niyaz- məndlüklər idüb, əfv tələb eylədüm, əlbəttə rüxsat buyurmadılar, ibram itdilər, naçar «əl-məmur məzurdur» mücibincə təvəccöh it- digümdə giriban haqqında bu mətlə tülu itdi. Mətlə Boynına qol dolayub girmiĢ yakası qoynına, RəĢkdən bən ölürüm vallahi qanum boynına. Oğlu dəxi qabil ü müqbil yigit idi. Yolu ilə mülazim və təriq-i qəzaya azim olüb, əlli akça ilə Eyuranya qazısı ikən məvali- yi izamdan birinün hing-i irzinə mütəalliq nəsnə inĢa itdügi əcil- dən ruhaniye-yi üləma vü nuraniyye-yi elmdən ləgəd iriĢüb, sənə tisa və sittin və tisamiədə axirətə intiqal eylədi. Misra Tərk-i dünya-yi bi-səbat itdi. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|