Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi naxçivan böLMƏSİ
Yüklə 5,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
Məişət iqtisadiyyatın ardınca gedərək istehsala, ictimai həyatın digər sahələrinə əks təsir göstərir, bu isə məişətin nizamsız təşkil edilməsi ilə bağlıdır. Çünki yeni həyat tərzi yaratmaq üçün iqtisadiyyatda dəyişiklik etmək və məhsuldar qüvvələri inkişaf etdirmək vacib sayılır, beləliklə keçmişin zərərli qalıqlarım aradan qaldırmaq lazım gəlir. Məişət insanın həyatının maddi və mədəni şəraitinin tam əsasını əhatə edir. O həm də son dərəcə çoxcəhətli, kompleks hadisədir. Buna görə məişətə elmi tərif vermək çətinlik törədir. Məişət çoxcəhətli ictimai hadisə olub ictimai həyatın müxtəlif cəhətləri ilə üzvü sürətdə əlaqədardır. O cümlədən mənzil şəraiti, ailənin təşkili, ev avadanlığı şeyləri, insanın maddi tələbatının ödənilməsi və s. sahələri əhatə edir. •• iqtisadi təməllə və ideologiya ilə bağlı şəkildə yaranan və daimi inkişaf edib təkmilləşən məişət mövcud cəmiyyətin ümumi tələblərinə hökmən uyğun gəlməlidir. Təbiidir ki, yeni cəmiyyətin iqtisadiyyatında, mədəni həyatında, məfkürəsində inkişaf artdıqca, ictimai şüuru inkişaf edib formalaşdıqca adamların da, məişətində, o cümlədən, mənəvi aləmində irəliyə doğru müəyyən dəyişikliklər baş verir. Deməli, köhnə məişət qaydaları yeni meydana gələn cəmiyyətin tələblərinə uyğun gəlmədiyi və bu tələbləri ödəyə bilmədiyi kimi, həmin cəmiyyətin üzvlərinin də yeniləşən arzu və istəklərinə, ümumi inkişaf səviyyəsinə uyğun gəlmir. Başqa sözlə desək, köhnə məişət tərzi ilə yeni yaranan məişət arasında müəyyən ziddiyyət və mübarizə gedir. Lakin məişət sahəsində olan ziddiyyət və mübarizə həmişəlik olaraq qalmır, bunlar yeni məişətin inkişaf edib formalaşması prosesində tədricən aradan qalxır, əlbəttə, yeni yaranan məişətin özü də zaman keçdikcə dəyişir və təkmilləşir. Məişətin yenidən qurulması insanların şüuruna təsir göstərib və şüur da məişətin yenidən qurulmasına, adamların düzgün nəticələrə gəlməsinə, məişətdə yaxşı cəhətləri pisdən ayırmağa və ictimai mənafeyə uyğun olaraq hərəkət etməyə imkan yaradır. 106
«Məişətdə insanların bir-biri ilo əlaqə və münasibətləri, həyat tərzi, əxlaqi, habelə adət və ənənələrə, əməyə, ictimai yaşayış qaydalarına baxışları da özünü göstərir. Bütün bu sahələrdə daha böyük nailiyyətlər qazanan, gənc nəsli tərbiyə etmək, insanın əxlaqi cəhətdən düzgün formalaşmasından, ailənin möhkəmliyndən, məişətin düzgün qurulmasından asılıdır». • • Ölkəmiz müstəqillik əldə edəndən sonra Muxtar respublikamızda məişətin yaxşılaşdırılmasına diqqət daha da artmış və buna geniş imkanlar yaranmışdır. Ona görə insanlar yaranmış əlverişli şəraitdən istifadə edərək məişəti yaxşılaşdırmağa, elm və mədəniyyətə yiyələnməyə, texnikanın sirlərini öyrənməyə, siyasi cəhətdən inkişaf etməyə səy göstərirlər. Bununla yanaşı Naxçıvan Muxtar Respublikasında yaradılmış şəraitlə əlaqədar İran və Türkiyə ilə əlaqələrin genişlənməsi hesabına xalqın maddi imkanları xeyli artmışdır. Digər tərəfdən dövlət qayğısı ilə əlaqədar 1994-cü ildən etibarən geniş miqyasda həyata keçirilən aqrar islahat hesabına kənd zəhmətkeşlərinin də maddi imkanlarının daha da artmasına və mənəvi tələbatların ödənilməsi imkanları yaranmışdır. Milli gəlirin xeyli artması hesabına Muxtar resmıblika əhalisinin əksəriyyəti məişətdə istifadə olunan avadanlıqlar almaq, mənzil şəraitini yaxşılaşdırmaq, məişət mədəniyyətini yüksəltmək və zövqlə geyinmək imkanı da sidə etmişdi. 1996-2004-cü illərdə Muxtar respublikada aparılan etnoqrafik tədqiqatımızdan aydın olur ki, ıcspublika rəhbərliyinin diqqət və qayğısı nəticəsində zəhmətkeşlərin yaşadıqları evlərin ətrafı, küçələr qaydaya salınır, səkilərdə ağac əkilir, yeni salınmış park və meydançalarda təmizlik işləri aparılır. 1996-2004-cü illərdə Naxçıvan respublika rəhbərliyinin diqqət və qayğısı nəticəsində çoxlu miqdarda park salınmış, I stadion yenidən köklü surətdə bərpa edilmiş, şahmat evi tikilmiş, müəllimlər evi yeni simaya salınmış, şəhərin bütün küçələri, bir sıra yaşayış evləri yenidən 107
quruculuq işləri aparılması nəticəsində yeni görünüşə malik olmuşdur, həmçinin 4 ticarət bazarı, 2 məscid xalqın istifadəsinə verilmişdir. Muxtar respublikamızın Naxçıvan şəhərində aparılan quruculuq və yaşıllaşdırma işi Sovetlər birliyi dövrünün təxminən 50-60 il ərzində görülən işə bərabər hesab etmək olar. Təkcə Muxtar respublikanın Naxçıvan şəhərində deyil respublikanın Babək, Sədərək, Culfa, Ordubad, Şahbuz rayonlarında və onların kəndlərində də yeni mədəniyyət evləri tikilmiş və ya bərpa edilmiş, məktəblər bərpa olunmuş, və ya yenisi tikilmiş, körpülər salınmış və sıradan çıxanlar bərpa edilmiş, eləcə də kütləvi sürətdə yaşıllaşdırma işləri aparılmışdır. Bir sÖ 2 :lə şəhərdə başlanan bu quruculuq işləri rayonlarda və kəndlərdə də öz əksini tapmış, görülən quruculuq işləri Muxtar Respublikanmın mətbuatında, radio və televiziya verilişlərində təbliğ olunmuşdur. Xüsusi ilə qeyd etmək yerinə düşər ki, təkcə 1998-ci ildə böyük öndərimiz Heydər Əliyevin 75- illik yubileyi ilə əlaqədar Muxtar Respublikanın təkcə Naxçıvan şəhərində 75-dən çox obyekt tikilib istifadəyə verilmişdir. Ən başlıcası odur ki, 1980-ci ildə Sovetlər birliyi dövründə bünövrəsi qoyulmuş və dağılıb getmək üzrə olan universitet binası respublika rəhbərliyinin şəxsi təşəbbüsü ilə yenidən tikilib. Yubiley münasibəti ilə təhvil verilmiş və bu elm ocağının açılışnda 1999-cu ilin oktyabr ayında xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin özü iştirak etmişdir. Eləcə də yubiley münasibəti ilə Babək rayonun Qahab kəndində orta məktəb binası əsaslı surətdə yenidən bərpa edilmişdir. Sirab və Çalxan qala kəndlərində orta məktəb istifadəyə verilmişdir. Respublikamızın müstəqillik qazanması, daxili sabitliyin yaranması, hüquqi dövlət quruculuğu işlərinin həyata keçrilməsi ilə əlaqədar, M'uxtar respublikamızda da verilmiş qanunlar ardıcıl həyata keçirililərək əhalinin məişətinin yaxşılaşdırılmasına ciddi təsir göstərir. Muxtar Respublikada aqrar islahat həyata keçirilib başa çatdırılması, 108
Yüklə 5,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|